Constance Markiewicz

Z Wikipedii

Constance Georgine Markiewicz (Markievicz), zw. Countess Markiewicz (Markievicz), z domu Gore-Booth, irl. Chúntaois Constance Markievicz (ur. 4 lutego 1868 w Londynie, zm. 15 lipca 1927 w Dublinie) – irlandzka działaczka niepodległościowa i społeczna.

Pochodziła z bogatej ziemiańskiej rodziny anglo-irlandzkiej. Dzieciństwo spędziła w rodzinnej posiadłości w Lissadell (hrabstwo Sligo, północno-zachodnia Irlandia). Rodzina była zaprzyjaźniona z W. B. Yeatsem, który często odwiedzał ich dom; jego idee artystyczne i poglądy społeczno-polityczne wywarły w przyszłości duży wpływ na nią i jej siostrę Ewę.

Studiowała sztuki piękne w Londynie, w 1898 wyjechała do Paryża aby studiować malarstwo. Poznała tam Polaka hr. Kazimierza Dunin-Markiewicza herbu Łabędź. Związek z tym o kilka lat młodszym wdowcem zaowocował małżeństwem we wrześniu 1900. Po kilkumiesięcznym pobycie w majątku męża na Ukrainie - w Żywotówce i później ponownie w Paryżu, małżeństwo przeniosło się w 1903 do Dublina, gdzie szybko włączyło się w życie kulturalne elit, z czasem także polityczne.

Był to okres odradzania się irlandzkiej tożsamości narodowej, czego efektem stało się dążenia do uzyskania niepodległości. C. Markiewicz, podobnie jak inni irlandzcy intelektualiści, zaangażowała się w działalność społeczną i polityczną. Jako przedstawicielka Inghinidhe na hÉireann (Córy Irlandii), organizacji feministycznej, walczącej również o prawa obywatelskie i suwerenność kraju, weszła do Rady Sinn Féin, zalążka przyszłego rządu Irlandii. Założyła Fianna Éireann – odpowiednik ruchu skautowego, jednak o bardziej paramilitarnej formie. Organizacja stawiała przed sobą wiele celów, poprzez łącznie zabawy z wychowaniem miała stać się szkołą irlandzkiego patriotyzmu.

Constance Markiewicz związała się również z powstającymi w Irlandii organizacjami związkowymi i socjalistycznymi. Aktywnie organizowała pomoc dla robotników i ich rodzin, uczestników strajków i ofiar lokautu w 1913. W tym samym roku powstały w Irlandii dwie organizacje zbrojne: Irlandzcy Ochotnicy i Irlandzka Armia Obywatelska; Constance Markiewicz, jako jedna z niewielu osób obytych z bronią, zajęła się szkoleniem ochotników. Wybuch I wojny światowej przyniósł liczne rozterki ale i nowe nadzieje dla Irlandczyków; dla hrabiny miał również wymiar osobisty. Jej mąż powrócił na Ukrainę – w praktyce oznaczało to koniec ich małżeństwa.

23 kwietnia 1916 wybuchło powstanie wielkanocne. Constance Markiewicz wzięła w nim udział, pełniąc funkcję zastępcy dowódcy obrony placu św. Stefana. Po upadku powstania, 30 kwietnia została uwięziona wraz z resztą przywódców powstania. Oskarżona przed sądem wojskowym o zdradę stanu i kolaborację z Niemcami, skazana została na karę śmierci, wkrótce zamienioną na dożywocie (jak podkreślano, tylko ze względu na jej płeć). W czerwcu 1917 wyszła jednak na wolność na mocy amnestii ogłoszonej przez rząd brytyjski, powszechnie potępiany za krwawe represje, i powróciła tryumfalnie do Dublina.

Po raz kolejny została aresztowana 18 maja 1918 wraz z kilkuset członkami i sympatykami partii Sinn Féin. W grudniu 1918, wciąż przebywając w więzieniu, wystartowała w wyborach do Izby Gmin, pierwszych w których miały prawo brać udział kobiety. Zdobywszy mandat, stała się pierwszą kobietą wybraną do parlamentu. Nie zasiadła jednak w ławach poselskich, ponieważ, podobnie jak reszta członków jej partii zbojkotowała Izbę Gmin, tworząc własny narodowy parlament Irlandii – Dáil Éireann. W marcu 1919 opuściła więzienie. Po jednostronnej deklaracji niepodległości i utworzeniu rządu Eamona de Valery mianowana została ministrem pracy. Aresztowana w czerwcu 1919, spędziła w więzieniu 4 miesiące. Po odbyciu kary kontynuowała działalność w konspiracyjnym rządzie. Po raz kolejny aresztowana jesienią 1920, uwolniona po rozejmie irlandzko-angielskim.

Podpisanie w 1921 w Londynie tzw. Traktatu i powołanie Wolnego Państwa Irlandzkiego spowodowało rozłam wśród Irlandczyków, wybuchła dwuletnia wojna domowa. Constance Markiewicz przerwała swoją podróż po Stanach Zjednoczonych, jako zdeklarowana przeciwniczka porozumienia rozpoczęła działalność antyrządową. Po raz piąty w życiu została aresztowana w listopadzie 1923, tym razem przez władze irlandzkie, w związku organizacją kampanii na rzecz zwolnienia głodujących więźniów. W więzieniu w imię solidarności sama podjęła głodówkę. Wraz z większością przetrzymywanych została zwolniona po miesiącu.

W kolejnych latach (1924-1927) w dalszym ciągu udzielała się politycznie i społecznie, jako posłanka republikańska (Fianna Fáil), przy reorganizacji harcerstwa, pomagając biednym itd. Zmarła 15 lipca 1927 w Dublinie, w pogrzebie uczestniczyło ponad 100 tysięcy ludzi.

[edytuj] Bibliografia

• O´Faolain Sean, (First Published in 1934), Constance Markievicz, London 1967, Sphere Books Limited London.
• Marreco Anne, 1967, The Rebel Countess. The Life and Times of Constance Markievicz, London, Phoenix Press. ISBN 1-84212-060-3
• Townshend Charles, 2005, Easter 1916. The Irish Rebellion, London, Penguin History. ISBN 0-14-101216-1
• Petrusewicz M., 2000, Irlandzki sen: życie Konstancji Markiewiczowej – komendantki IRA (1868-1927), Warszawa. ISBN 83-7163-265-7