Czasowniki rozdzielnie złożone
Z Wikipedii
Czasowniki rozdzielnie złożone (niem. Trennbare Verben) - rodzaj czasowników złożonych w języku niemieckim. Składają się z czasownika podstawowego oraz z przedrostka, na który pada akcent. Przykładem takiego czasownika jest einkaufen (akcent pada na przedrostek "ein", a nie na czasownik kaufen).
Spis treści |
[edytuj] Niektóre przedrostki tworzące czasowniki rozdzielnie złożone
| Przedrostek akcentowany | Przykład czasownika podstawowego | Czasownik rozdzielnie złożony |
|---|---|---|
| ab- | holen (przynieść) | abholen (odebrać) |
| an- | kommen (przyjść) | ankommen (przybyć) |
| auf- | stehen (stać) | aufstehen (wstać) |
| aus- | packen (pakować) | auspacken (rozpakować) |
| bei- | bringen (przyprowadzać) | beibringen (wpajać) |
| ein- | laden (ładować) | einladen (zapraszać) |
| fern- | sehen (widzieć) | fernsehen (oglądać telewizję) |
| fest- | machen (robić) | festmachen (przymocować) |
| fort- | setzen (sadzać) | fortsetzen (kontynuować) |
| her- | stellen (postawić) | herstellen (produkować) |
| hin- | fallen (upaść) | hinfallen (upaść) |
| los- | fahren (jechać) | losfahren (wyruszyć w drogę) |
| mit- | teilen (dzielić) | mitteilen (zawiadomić) |
| nach- | prüfen (posprawdzać) | nachprüfen (sprawdzić) |
| vor- | lesen (czytać) | vorlesen (przeczytać na głos) |
| weg- | werfen (rzucić) | wegwerfen (wyrzucić) |
| weiter- | fahren (jechać) | weiterfahren (pojechać dalej) |
| zu- | machen (robić) | zumachen (zamknąć) |
| zurück- | kommen (przybyć) | zurückkommen (wrócić) |
| zusammen- | passen (uchodzić) | zusammenpassen (dopasowywać) |
Istnieją również rzadko używane przedrostki tworzące czasowniki rozdzielnie złożone. Są to:
- "da-" (np. dableiben - zostać w określonym miejscu)
- "empor-" (np. emporsteigen - wnieść)
- "nieder-" (np. niederlegen - złożyć (np. wieniec pod pomnikiem))
- "statt-" (np. stattfinden - odbyć się)
- "teil-" (np.teilnehmen - brać udział).
Uwaga: Rozdzielnie złożone są też niektóre czasowniki z przedrostkami unter-, über-, durch- i um-, przy czym istnieją czasowniki złożone z tymi przedrostkami, mogące mieć różne znaczenia w zależności od tego, czy są złożone rozdzielnie czy nierozdzielnie.
Na przykład:
- umstellen (nierozdzielny) = "obstawić, otoczyć", ale: umstellen (rozdzielny) = "przestawić, postawić inaczej"
- unterhalten (nierozdzielny) = "utrzymywać (kogoś), mieć na utrzymaniu", także: "zabawiać", ale: unterhalten (rozdzielny) = "podtrzymywać", "podstawiać"
- übergehen (nierozdzielny) = "pominąć", ale: übergehen (rozdzielny) = "przejść (przez coś), przekroczyć (coś)".
- durchkreuzen (nierozdzielny) = "przebyć, przeciąć", ale: durchkreuzen (rozdzielny) = "przekreślić (na krzyż)".
[edytuj] Przedrostek a znaczenie czasownika
Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.
[edytuj] Czasownik rozdzielnie złożony w zdaniu
O rozdzielności czasownika rozdzielnie złożonego zawsze decyduje czas, w którym czasownik będzie występował; w niektórych czasach przedrostek pisze się razem z czasownikiem, w innych oddzielnie.
| Czas | Zdanie w danym czasie |
|---|---|
| Czas teraźniejszy (Präsens) | Die Farben passen nicht zusammen. |
| Czas przeszły złożony (Perfekt) | Er ist in der letzten Minute in den Bus nach Wien eingestiegen. |
| Czas przeszły prosty (Imperfekt/Präteritum) | Ich wachte um sechs Uhr auf. |
| Czas zaprzeszły (Plusquamperfekt) | Ich hatte die Tür zugemacht. |
| Czas przyszły prosty (Futur I) | Du wirst mitteilen. |
| Czas przyszły złożony (Futur II) | Bis morgen wird er sicher zurückgekommen sein. |
Wyżej wymieniona tabela ukazuje kilka ważnych zasad dotyczących czasowników rozdzielnie złożonych:
- czasownik podstawowy jest jedyną odmienną częścią (we wszystkich czasach)
- formę Partizip II (stosowaną np. do tworzenia czasu Perfekt) tworzymy według zasady, pamiętając o umieszczeniu przedrostka "ge-" za przedrostkiem tworzącym czasownik rozdzielnie złożony (np. Präsens - teilnehmen, Perfekt - teilgenommen).
- w formie bezokolicznikowej przedrostek piszemy łącznie z czasownikiem (np. ausgehen)
- w formie Präsens i Imprerfekt/Präteritum przedrostek trafia na koniec zdania (np. Maria geht in fünf Minuten aus.).
- w zdaniach podrzędnych czasownik podstawowy jest połączony z przedrostkiem (Sie weiß, dass er jeden Tag um 7 Uhr aufsteht.).
