Dawid Ojstrach

Z Wikipedii

Dawid Ojstrach
Dawid Ojstrach
Imię i nazwisko	Dawid Fiodorowicz Ojstrach Давид Фёдорович Ойстрах
Data i miejsce urodzenia	30 września 1908 Odessa, Ukraina
Data i miejsce śmierci	24 października 1974 Amsterdam
Instrument	skrzypce
Zawód	skrzypek
Strona internetowa

Dawid Fiodorowicz Ojstrach (ros. Давид Фёдорович Ойстрах, ur. 30 września 1908, zm. 24 października 1974), był rosyjskim skrzypkiem pochodzenia żydowskiego. Dokonał licznych nagrań fonograficznych, kompozytorzy dedykowali mu wiele utworów skrzypcowych.

Urodzony w Odessie na południowej Ukrainie, początkowo znany jako Dawid Kolker, przejął imię po swoim ojczymie — skrzypku amatorze, właścicielu sklepu w mieście. Matka Ojstracha, Isabella Stiepankowa, była również muzykiem, śpiewała w państwowej operze, gdzie często w orkiestrze można było usłyszeć jej syna. W wieku 5 lat młody Dawid zaczął poważne lekcje skrzypiec i altówki u miejscowego nauczyciela Piotra Solomonowicza Stoliarskiego (uczniem tego pedagoga był również wielki Nathan Milstein, z którym Ojstrach dzielił swój pierwszy występ koncertowy w 1914 roku). W 1923 roku wstąpił do Odesskiego Konserwatorium, gdzie studiował do 1926 roku, tam też zagrał swój pierwszy koncert a-moll J. S. Bacha. Na jego recital dyplomowy w 1926 roku składały się: Chiaconna J. S. Bacha, Sonata z diabelskim trylem Tartiniego, Sonata skrzypcowa Rubinsteina i Koncert D-dur Prokofiewa. Jako solista, z jemu dedykowanym koncertem a-moll Głazunowa pod dyrekcją kompozytora, wystąpił w Kijowie w 1927 roku. Koncert przyniósł mu w następnym roku zaproszenia na występ w Leningradzie z orkiestrą symfoniczną kierowaną przez Mikołaja Malko.

Ojstrach otrzymał swoje pierwsze i jedyne wykształcenie muzyczne od pedagoga skrzypcowego Piotra Stoliarskiego. Wbrew powszechnej opinii, Ojstrach nie był urodzonym wirtuozem. W rzeczywistości zaczął od grania na altówce w orkiestrze konserwatorium. Wiele miesięcy później doszedł do poziomu solisty i zadebiutował grając koncert Bacha z orkiestrą. W ciągu następnych dwóch lat przemierzył Rosję, aby w końcu triumfalnie zadebiutować koncertem Czajkowskiego w Leningradzie.

W tym samym roku zdecydował się przeprowadzić do Moskwy, gdzie dał swój pierwszy recital i gdzie spotkał swoją przyszłą żonę Tamarę Rotarewą, pianistkę, z którą rok później wziął ślub. W 1931 roku urodził się ich jedyny syn Igor, który poszedł w ślady ojca i wraz z nim grywał takie utwory jak Koncert podwójny Bacha i Symfonia koncertująca Mozarta. Od 1934 roku został nauczycielem w Moskiewskim Konserwatorium, gdzie został mianowany profesorem w 1939 roku.

Szczególnie dobrze znane są jego wybitne wykonania koncertów Szostakowicza, ale był również wykonawcą klasycznych koncertów i utworów. Pracował z orkiestrami w Rosji, a także z muzykami w Europie i Stanach Zjednoczonych. Innym sławnym nagraniem jest koncert potrójny Beethovena na skrzypce, fortepian i wiolonczelę, wspólnie ze Światosławem Richterem i Mścisławem Rostropowiczem. Najważniejszymi zadedykowanymi mu utworami są koncert skrzypcowy Chaczaturiania i oba koncerty skrzypcowe Szostakowicza.

Ojstrach zdobył międzynarodową sławę wygrywając kilka krajowych i międzynarodowych konkursów, wliczając w to Wszechrosyjski Konkurs Muzyczny w 1935 roku. Zdobył drugą nagrodę na I Międzynarodowym Konkursie Wieniawskiego w Warszawie, ustępując tylko wyjątkowo utalentowanej 16. letniej Ginette Neveu. Jednakże w 1937 roku zdobył najwyższą nagrodę na Konkursie Królowej Elżbiety (wtedy konkurs Eugene Ysaÿa) w Brukseli. W tym czasie zaczęła się jego długa przyjaźń i partnerstwo z wielkim pianistą Lwem Oborinem. Podczas wojny był aktywny w Związku Radzieckim, prezentując po raz pierwszy nowe koncerty Miaskowskiego i Chaczaturiana, jak również dwie sonaty jego przyjaciela Prokofiewa. W 1942 roku otrzymał za to nagrodę Stalina.

W ostatnich latach wojny kwitła jego przyjaźń z Szostakowiczem, a kompozytor ten poświęcił mu dwa koncerty i sonatę, które miały zostać wykonane po raz pierwszy wspólnie; utwory te powiązały się stanowczo z karierą Ojstracha i pewną niechęcią państwa do niego w następnych latach. Jego kariera nie była też ciągła, na co wpłynęła polityka Związku Radzieckiego, który nie pozwalał wybitnym obywatelom na opuszczenie kraju. Kontynuował nauczanie studentów w Konserwatorium Moskiewskim, jednak gdy nazistowskie Niemcy najechały Rosję, przeszedł na linię frontu, grając dla żołnierzy i robotników w bardzo trudnych wojennych warunkach.

Koniec wojny pozwolił Ojstrachowi wyjechać za granicę do krajów w bloku radzieckim, a także na zachód. Jego pierwszy zagraniczny występ miał miejsce na Festiwalu Praska Wiosna, gdzie spotkał się z ogromnym sukcesem. W 1951 roku pojawił się na Maggio Musicale Festiwal we Florencji, w 1952 roku zagrał w Niemczech Wschodnich z okazji obchodów śmierci Beethovena, w 1953 roku we Francji, 1954 roku w Wielkiej Brytanii i ostatecznie w 1955 roku pozwolono mu zwiedzić Stany Zjednoczone. Od 1959 roku, rozpoczął drugą karierę jako dyrygent i w 1960 roku nagrodzono go nagrodą Lenina. Jego moskiewski debiut dyrygencki odbył się w 1962 roku, a w 1967 założył duet ze sławnym radzieckim pianistą Światosławem Richterem.

W 1968 roku hucznemu świętowaniu jego sześćdziesiątych urodzin towarzyszyło przedstawienie w Wielkiej Sali Konserwatorium im. Czajkowskiego w Moskwie oraz koncert, pod batutą jednego z jego ulubionych dyrygentów, Giennadija Rożdiestwienskiego. Dawid Ojstrach został zaliczony i był porównywany do wielkich skrzypków jego czasów, takich jak George Enescu i brytyjski Menuhin.

Przez około dziesięć lat Ojstrach grał na skrzypcach Stradivariusa - Conte di Fontana rok 1702, w czerwcu 1966 roku wymienił je na Stradivariusa - Ex Marsick rok 1715. Był bardzo szanowanym pedagogiem, który spędził swoje olśniewające lata na wydziale Konserwatorium Moskiewskiego, wśród takich znakomitości jak Juri Jankielewicz i Boris Goldstein.

Ojstrach miał pierwszy atak serca już w 1964 roku. Kontynuował jednak pracę w szalonym tempie, stał się jednym z głównych kulturalnych ambasadorów Związku Radzieckiego, dzięki licznym koncertom na żywo i nagraniom na Zachodzie. Jednak ze strony panstwa była to działalność traktowana jako źródło dewiz (sam artysta otrzymywał niemal głodowe diety), co w dużym stopniu przyczyniło się do jego przedwczesnego zgonu. Po poprowadzeniu cyklu muzycznego na temat Brahmsa z Concertgebouw Orkiestra, zmarł na kolejny atak serca w Amsterdamie w 1974 roku. Jego ciało zostało zwrócone Moskwie, gdzie został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym.