Dendrochronologia
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
Dendrochronologia - gałąź dendrologii, naukowa metoda datowania polegająca na analizie wzoru słojów drzew, pozwala określić wiek z próbek drewna z dokładnością - przynajmniej - co do roku, a czasem nawet co do sezonu. Metoda została opracowana w latach 20. XX wieku przez amerykańskiego astronoma A. E. Douglassa, założyciela Laboratory of Tree-Ring Research na Uniwersytecie Stanu Arizona w Tucson.
W zależności od klimatu minionych lat pierścienie przyrostów rocznych pni drzew mają zróżnicowaną grubość. W latach o sprzyjającej danemu gatunkowi pogodzie są szersze, w latach zimnych - znacznie węższe. Zebrane z wielu lat i wielu drzew próbki z danego regionu wykazują wspólny schemat układu słojów. Poprzez zestawianie ze sobą kolejnych, coraz starszych próbek, tworzone są skale dendrochronologiczne dla danego gatunku drzewa i dla danego regionu. Punktem wyjścia są drzewa nadal rosnące, z których pobiera się próbki (szczególne znaczenie mają drzewa długowieczne, takie jak sekwoja i sosna długowieczna w Ameryce, zaś dąb w Europie), następnie belki konstrukcyjne z budynków o znanej dacie wzniesienia, np. z kościołów średniowiecznych, itd., aż do próbek drewna archeologicznego. Dendrochronolodzy opracowali ciągłe skale dendrochronologiczne dla okresu ok. 10 tysięcy lat. Taki jest też maksymalny okres datowania dendrochronolgicznego.
Układ słojów (pierścieni przyrostów rocznych) w próbce drewna z wykopalisk archeologicznych może być porównany ze skalą dendrochronologiczną, dzięki czemu, jeśli zachowała się warstwa bieli, czyli jaśniejszego drewna znajdującego się w bezpośredniej bliskości korowiny (kory), można ustalić datę ścięcia drzewa z dokładnością nawet do pół roku.
Zależnością budowy słojów rocznych od zmian klimatycznych i meteorologicznych występujących w latach ubiegłych zajmuje się dendroklimatologia.
Dendrochronologicznie datowano w Polsce osiedle obronne w Biskupinie, wczesnośredniowieczne grody w Gnieźnie i innych miejscowościach Wielkopolski, Pomorza i Mazowsza i wiele innych stanowisk archeologicznych. Dla epoki średniowiecza i epok wcześniejszych dendrochronologia jest aktualnie - na obszarach, dla których utworzono skale dendrochronologiczne - najprecyzyjniejszą metodą datowania. Dzięki nowym datowaniom dendrochronologicznym wczesnopiastowskich grodów w Wielkopolsce możliwe było ostatnio precyzyjne przedstawienie mechanizmu powstawania państwa polskiego.
