Dieta niskowęglowodanowa

Z Wikipedii

Niektóre informacje występujące w tym haśle uznano za kontrowersyjne.
Uzasadnienie tej decyzji znajduje się na stronie Wikipedia:Artykuły kontrowersyjne lub na stronie dyskusji.
Jeśli możesz, przeredaguj go zgodnie z zasadami neutralnego punktu widzenia.

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Dieta niskowęglowodanowa – dieta zakładająca spożywanie węglowodanów w ilościach nie większych niż 100 gramów na dobę. Dieta niskowęglowodanowa jest bardzo tłusta, opierająca się głównie na wysokotłuszczowych częściach mięsa zwierzęcego, wysokoprocentowych śmietanach i małej ilości owoców i warzyw. Prawie całe środowisko medyczne uważa tę dietę za niebezpieczną dla zdrowia i życia stosującej ją osoby, choć zwolennicy diety starają się udowadniać, że jest inaczej.

Dieta nisko węglowodanowa nie jest nowością. W 1862 roku William Banting zastosował taka dietę za namową znajomego lekarza. Efekt był na tyle rewelacyjny (zmniejszenie wagi o około 30 kg w krótkim czasie), że skłonił go do wydania książki opisującej zasady diety: William Banting "LETTER ON CORPULENCE", 1869 rok. Dieta ta była również stosowana z konieczności przed wynalezieniem i powszechnym zastosowaniem insuliny do leczenia chorych na cukrzycę.

Autorzy diet niskowęglowodanowych (poszczególne plany dietetyczne opisane nieco niżej) reprezentują radykalnie inne podejście do tematyki zdrowego odżywiania oraz redukcji tkanki tłuszczowej od zwolenników diet tradycyjnych.

Według zwolenników niskowęglowodanowych diet, ograniczając spożycie węglowodanów, człowiek jest w stanie znacznie lepiej kontrolować poziom insuliny (której w związku z mniejszą podażą węglowodanów wydziela się mniej z komórek beta trzustki) oraz cukru we krwi, co w sposób naturalny ma zmniejsza znacząco nadmierny apetyt oraz działa pozytywnie na szereg procesów metabolicznych. Zredukowanie ilości węglowodanów w pożywieniu ma likwidować tzw. "huśtawkę cukrową" oraz objawy hipoglikemiczne.

Zdecydowana większość autorów diet niskowęglowodanowych poleca je osobom chorym na cukrzycę, twierdząc, że możliwe jest całkowite wyleczenie cukrzycy typu drugiego oraz złagodzenie objawów cukrzycy typu pierwszego. Uważają oni także, że na dietach niskowęglowodanowych bardzo łatwo jest zredukować zbędną tkankę tłuszczową, gdyż przez unormowanie poziomu cukru we krwi stosujący ją człowiek ma nie odczuwać nadmiernego głodu, charakterystycznego dla diet ograniczających spożycie kalorii.

Diety niskowęglowodanowe w zdecydowanej większości nie zakładają lub wręcz nie zalecają liczenia kalorii. Autorzy stwierdzają co prawda, że na dietach niskowęglowodanowych faktycznie występuje deficyt kaloryczny, dlatego potrafią być bardzo skuteczne w odchudzaniu, lecz ów deficyt występuje niejako "naturalnie" a kaloriami nie należy się przejmować.

Według wielu środowisk medycznych, diety niskowęglowodanowe są dietami ketogenicznymi. Według pomysłodawców diet niskowęglowodanowych dominuje pogląd, iż stan ketozy będący normalnym stanem metabolicznym, ujawniającym się przy spożyciu węglowodanów ok. 30 g na dobę lub mniejszym nie jest wcale konieczny ani do zrzucenia zbędnych kilogramów ani do korzyści zdrowotnych. Warto zauważyć, iż ów stan nie występuje u osób spożywających 50 g lub więcej węglowodanów na dobę. Niektórzy z autorów jednak polecają tzw. "ketogeniczną fazę wprowadzającą" do odpowiedniej diety, w celu szybszego przystosowania organizmu do spalania rezerw tłuszczu. Faza taka powinna trwać zwykle nie dłużej niż kilka tygodni i nie ma dowodów naukowych na to, żeby w jakikolwiek sposób negatywnie wpływała na organizm. Dość często "ketoza" będąca pojęciem skojarzonym z dietą niskowęlglowodanową mylona jest z "kwasicą ketonową", przypadłością charakterystyczną dla cukrzyków, nie występującą u zdrowych ludzi.

Spożywane na diecie niskowęglowodanowej produkty nie podlegają w zasadzie ograniczeniom jakościowym, choć autorzy generalnie nie zalecają żywności rafinowanej, przetworzonej, oczyszczonej oraz sztucznej. Na "czarnej liście" znajdują się co najwyżej produkty, których nie można zaliczyć do "dietetycznych" w żaden sposób. Podstawowym kryterium doboru składników jest kryterium ilościowe, czyli najważniejsze: ograniczenie spożywanych węglowodanów do (w zależności od planu) 20 do 100 gramów na dobę. Autorzy kładą także nacisk na zapewnienie wystarczającego "dowozu" białka odpowiedniej jakości (zaleca się najczęściej od 1 g do 2,5 g białka na każdy kilogram masy ciała) oraz właściwy dobór tłuszczów, przy czym ograniczenia co do spożywania tłuszczów zwierzęcych nie są tak wyraźnie zarysowane, jak według dietetyki tradycyjnej. W zdecydowanej większości diet niskowęglowodanowych, spożycie tłuszczów nie jest ograniczone ilościowo, mówiąc potocznie "najadamy się nimi do syta". Wszyscy spośród autorów zalecają wysokie spożycie warzyw, niskoglikemicznych owoców oraz dopuszczają produkty pełnoziarniste. Uważają, iż powyższe składniki powinny być preferowane podczas dostarczania dziennych porcji węglowodanów.

Produkty szczególnie polecane w dietach niskowęglowodanowych: wszystkie rodzaje mięs, ryb, sery żółte, sery pleśniowe, sery twarogowe, masło, jaja, oliwa z oliwek, orzechy, migdały, warzywa, niskowęglowodanowe owoce, produkty pełnoziarniste, gorzka czekolada.

Produkty niezalecane: wszelkie produkty mączne, oczyszczone: makarony, ciasta, chleby; wszelkie słodycze, dżemy, wysokowęglowodanowe owoce, słodzone napoje, ziemniaki, biały ryż, cukier.

Diety niskowęglowodanowe na ogół preferują zwierzęce źródła białka, nie brak jednak opracowań, według których stosowanie wegetariańskiej wersji diety jest całkiem możliwe a i może być bardzo korzystne dla zdrowia. Autorzy diet niskowęglowodanowych polecają na ogół napoje niesłodzone, głównie wodę mineralną lub źródlaną. W zależności od wersji planu, dozwolone są także napoje kofeinowe takie jak kawa czy herbata.

[edytuj] Odmiany diet niskowęglowodanowych

[edytuj] Dieta Atkinsa

Tzw. dieta Atkinsa jest to rodzaj niskowęglowodanowej, bogatotłuszczowej i bogatobiałkowej diety, która została opracowana i spopularyzowana przez amerykańskiego lekarza, Roberta Atkinsa.

W 1972 roku ukazała się książka Dr. Atkins' Diet Revolution w której przedstawiono zalecenia dietetyczne, które, według autora, miały przyczyniać się do poprawy stanu zdrowia. Książka cieszyła się znaczną popularnością w USA – sprzedano ponad 10 mln egzemplarzy książki i znajdowała się ona przez 158 tygodni na liście best-sellerów New York Timesa. Miliony Amerykanów zaczęły odżywiać się zgodnie z zaleceniami diety Atkinsa.

Dieta Atkinsa zakłada 3 fazy: tzw. fazę wprowadzającą, kiedy spożywać wolno maksymalnie 20 g węglowodanów na dobę, fazę osiągania prawidłowej wagi oraz fazę "na całe życie", gdzie ilość dozwolonych węglowodanów na dobę waha się w indywidualnie ustalonych granicach, na pewno jednak nie przekracza 100 g.

Jest to prawdopodobnie najlepiej przebadana dieta ze wszystkich diet niskowęglowodanowych. Ogólnie rzecz biorąc, zawiodła wszędzie, gdzie poddawano ją próbie. Okazała się m.in. nieskuteczna w leczeniu migreny i, na dłuższą metę, otyłości [1].

[edytuj] Protein Power

Dietę opracował amerykański lekarz, Michael Eades. Dieta kładzie nacisk na prawidłowy dobór oraz odpowiednie ilości spożywanego białka, ograniczając węglowodany do ok. 40g na dobę. Eades podkreśla również rolę tzw. "dobrych tłuszczów", w tym niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny Omega-3 oraz Omega-6. Dieta może- podobnie jak w przypadku diety Atkinsa- zawierać fazę wprowadzającą.

[edytuj] Cykliczna Dieta Ketogeniczna

Dość nietypowa jak na "niskowęglowodanowe" standardy dieta, zakładająca cykliczność w doborze składników odżywczych. Zakłada najczęściej 5 dni ketogenicznych oraz 2 dni "ładowania węglowodanowego", kiedy to spożycie węglowodanów powinno oscylować wokół 4 g na kilogram masy ciała. Wersje owej diety dla kulturystów bywają jeszcze bardziej "skontrastowane". Dieta stosowana głównie przez osoby trenujące sporty siłowe oraz także wytrzymałościowe.

[edytuj] Dieta dr Lutza

Stworzona przez Wolfganga Lutza, lekarza z Austrii. Jedna z najbardziej przystępnych i najprostszych w stosowaniu diet niskowęglowodanowych. Także jedna z bardziej uniwersalnych. W swoim opracowaniu "Życie bez pieczywa" autor opisuje bardzo proste zasady rządzące dietą: ograniczenie węglowodanów do 72g na dobę oraz spożywanie nieprzetworzonych i świeżych produktów spożywczych. Twierdzi także, iż dzięki jego diecie wiele osób odzyskało zdrowie.

[edytuj] Dieta Kwaśniewskiego

Nazwana przez jej twórcę dietą optymalną, opracowana przez polskiego lekarza medycyny Jana Kwaśniewskiego. Dieta kładąca nacisk na proporcje składników odżywczych oraz dokładność w ilościowym ich doborze. Zdecydowanie najbardziej popularna dieta niskowęglowodanowa w Polsce, jednak jest praktycznie jednogłośnie potępiana przez ekspertów. Bardzo zawiłe, zmieniające się z wraz z historią tego planu, zasady oraz elementy filozoficzno- religijno- polityczne oraz populistyczne pojawiające się w książkach autorstwa Kwaśniewskiego odstraszają wielu potencjalnych "niskowęglowodanowców".

[edytuj] Dieta dr Ellisa

Greg Ellis, amerykański naukowiec, zaleca nie tylko ograniczanie węglowodanów, według niego remedium na zbyt obfitą sylwetkę jest przede wszystkim ściśle kontrolowana podaż kalorii w diecie. Niskie spożycie węglowodanów ma według autora opanować apetyt oraz uczynić dietę zdrowszą. Zalecane jest głównie białko zwierzęce, którego podstawowym źródłem powinno być mięso. Ellis w swoich publikacjach podkreśla także dużo bardziej niż inni autorzy konieczność bycia aktywnym fizycznie.

[edytuj] Kontrowersje

Świat naukowy jest ciągle podzielony w kwestii opinii na temat stosowania tych diet. Podczas, gdy jedni naukowcy wykazują, iż dieta niesie ze sobą wiele pozytywnych konsekwencji [2], inni wskazują na jej potencjalną szkodliwość związaną z m.in., wysokim spożyciem tłuszczów nasyconych. Zmniejszenie spożywania węglowodanów wiąże się także z mniejszym spożyciem błonnika co zazwyczaj powoduje obstrukcję. Według niektórych niepotwierdzonych badań diety niskowęglowodanowe mogą także spowodować uszkodzenie nerek.

W Stanach Zjednoczonych diety niskowęglowodanowe, szczególnie dieta Atkinsa zostały przyjęte początkowo bardzo entuzjastycznie, ale po początkowej fazie euforii i zainteresowania wiele osób porzuciło ten sposób odżywiania się, co spowodowało bankructwo firmy Atkins Nutritionals Inc [3], produkującej żywność niskowęglowodanową. Obecnie większość naukowców opowiada się za bardziej zrównoważonymi dietami z większym udziałem węglowodanów.

Według części badaczy początkowe pozytywne efekty tej diety są skutkiem zwiększonego wydalania wody z organizmu oraz "przejedzenia" się tłuszczem (obrazowo można utrzymanie tej diety opisać jako próbę żywienia się tylko smalcem – jest naturalne, że po pewnym czasie organizm "ma dość", stąd mniejsze ilości spożywanych pokarmów).

Według wielu naukowców ścisłe przestrzeganie tej diety przez dłuższy okres (ponad dwa lata) mogłoby doprowadzić do skrajnego wycieńczenia organizmu oraz bardzo poważnych niedoborów witamin i mikro i makro elementów niezbędnych do jego prawidłowego funkcjonowania.