Dyliżans

Z Wikipedii

Dyliżans (fr. dilligence - pośpiech) – duży zamknięty kołowy pojazd konny (przeważnie cztero lub sześciokonny) używany od połowy XVI wieku do połowy XIX wieku do przewozu pasażerów i przesyłek pocztowych na stałych trasach obsługiwanych według ustalonego rozkładu jazdy.

W pojeździe znajdowały się przedziały dla kilkunastu osób. Z przodu na tak zwanym koźle siedzieli konduktor i woźnica, natomiast z tyłu pojazdu oraz na dachu były miejsca przeznaczone na przesyłki i bagaże pasażerów. Dach do XVIII wieku był zawieszony na skórzanych pasach, później resorowany, występował w wielu odmianach, np. z przykrytą częścią środkową oraz odkrytymi przodem i tyłem. Do czasu wprowadzenia kolei był to najszybszy i najdogodniejszy środek lokomocji w Europie i Ameryce Płn.

Pierwsze dyliżanse w służbie pocztowej pojawiły się w 1640 roku w Anglii. Pierwsze połączenia w Polsce uruchomiono w Księstwie Warszawskim w 1809 roku z Warszawy do Wrocławia, Gdańska i Poznania.

Dyliżans wprowadzono we Francji w XVI wieku. W XVII wieku upowszechniły się w całej Europie. Kursowały według ustalonego planu jazdy służąc do przewozu pasazerów i przesyłek pocztowych na długich trasach krajowych i zagranicznych. Zmiana koni następowała na rozmieszczonych co około 40 - 50 km stacjach postojowych.

Produkowane były w Warszawie w fabryce Józefa Rentla^[1]. Nazywane były steinkellerkami od nazwiska finansisty Piotra Steinkellera lub kurierkami. Te dobrze resorowane pojazdy zapewniały pasażerom wygodną podróż z maksymalną prędkością 18 km/h. Pocztylion obwieszczał przyjazd i odjazd dyliżansu grą na trąbce. Poczta konna w Warszawie znajdowała się na placu Wareckim (dziś Plac Powstańców Warszawy) i stamtąd codziennie aż do 1905 roku odjeżdżał taki pojazd pocztowy do Grójca. Steinkellerki przetrwały na terenie zaboru rosyjskiego do początków XX wieku (w Łomżyńskiem, Radomskiem Sandomierskiem) dowożąc pocztę i podróżnych do stacji kolejowej.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Tadeusz Władysław Świątek: Fabryka Powozów i Auto Garage Józefa Rentla i Spółki (pl). [dostęp 26 marca 2008].

[edytuj] Źródło

• Małgorzata Szubert: Leksykon rzeczy minionych i przemijających. Warszawa: Muza SA, 2003. ISBN 83-7319-138-0.