Edward Woyniłłowicz
Z Wikipedii
Edward Antoni Leonard Woyniłłowicz (spotykana jest także pisownia: Wojniłłowicz, biał. Эдвард Вайніловіч, ur. 13 października 1847, majątek Ślepianka k. Mińska (obecnie Mińsk), zm. 16 czerwca 1928, Bydgoszcz, Polska) – polski i białoruski działacz społeczny i gospodarczy, fundator kościoła pw. św. św. Szymona i Heleny w Mińsku.
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej Adama i Anny z Wańkowiczów. Rodzina Woyniłłowiczów, pieczętująca się herbem Syrokomla, od XVII wieku posiadała wielkie dobra ziemskie z główną siedzibą w pałacu w Sawiczach, niedaleko Nieświeża.
Edward Woyniłłowicz otrzymał gruntowną edukację: najpierw domową, następnie ukończył słynne gimnazjum słuckie i petersburski instytut technologiczny. Po odbyciu stażu na terenie dzisiejszych Niemiec, podjął pracę w charakterze inżyniera fabrycznego w Sankt Petersburgu.
Po śmierci ojca odziedziczył majątek sawicki, w którym zamieszkał i prowadził życie ziemiańskie. Należał do Towarzystwa Rolniczego Mińskiego, w 1878 roku został jego wiceprzewodniczacym, a w kilka lat później sięgnął po prezesurę tej organizacji. W 1906 roku został wybrany do Rady Państwa, gdzie był przewodniczącym koła "Królestwa Polskiego, Litwy i Rusi".
Na początku XX wieku brał udział w działalności białoruskiego ruchu narodowego, wspierał go finansowo, lecz wycofał się z niego, gdy górę w nim zaczęły brać prądy lewicowe. Jako fundator Woyniłłowicz finansował budowy nie tylko kościołów, lecz także cerkwi prawosławnych, był również założycielem komitetu obrony praw Żydów i Tatarów-muzułmanów w Klecku.
Woyniłłowicz znany jest także jako fundator pierwszego białoruskiego wydawnictwa "Zahlanie sonca i u nasza vakonca", czasopism "Łuczynka" i "Sacha" oraz gazety "Nasza Niva".
Wspierał powstanie w 1918 Białoruskiej Republiki Ludowej, należał do jej Rady, a w jego domu w Słucku mieścił się sztab powstańców słuckich.
Z żoną Olimpią z Uzłowskich miał córkę Helenę (ur. 1884 - zm. 1903) oraz syna Szymona (ur. 1885 - zm. 1897). Na cześć zmarłych dzieci ufundował w Mińsku kościół pod wezwaniem ich świętych patronów. Przez pewien czas przewodził również społecznemu komitetowi budowy tej świątyni.
Edward Woyniłłowicz wyemigrował z ojczystych stron wskutek zmian terytorialnych po I wojnie światowej. Z Bydgoszczą związał swoje ostatnie lata życia. Został pogrzebany na Cmentarzu Starofarnym. Na jego grobie widnieje bolesny w wymowie napis: "Traktatem ryskim z swej ziemi wygnany, deptać musiałem obce łany".
Latem 2006 roku zwłoki Edwarda Woyniłłowicza uroczyście przeniesiono i pochowano przy kościele pw. św. św. Szymona i Heleny przy placu Niepodległości w Mińsku. We wrześniu 2007 roku decyzją władz Mińska ulicy przy tym kościele nadano imię Edwarda Woyniłłowicza [1].
