Elizabeth Anscombe
Z Wikipedii
Gertrude Elizabeth Margaret Anscombe (ur. 18 marca 1919 w Limerick w Irlandii, zm. 5 stycznia 2001 w Cambridge) – filozofka brytyjska.
Spis treści |
[edytuj] Elementy biograficzne
"Miss Anscombe", bo tak nazywano ją do końca życia, ukończyła studia na uniwersytecie oksfordzkim w roku 1941. W czasie studiów przeszła na katolicyzm i wyszła za mąż za Petera Geacha. Do roku 1970 pracowała w Oxfordzie, z roczną przerwą na nauczanie w Cambridge (Newnham College), dokąd później przeniosła się na stałe, obejmując tę samą katedrę, którą zajmował Ludwig Wittgenstein. W roku 1986 przeszła na emeryturę.
Była uczennicą Wittgensteina, który wywarł na Anscombe wielki wpływ. Z drugiej strony, właśnie katolicyzm Anscombe, jej męża oraz zaprzyjaźnionego z nimi Rusha Rheesa był jednym z powodów, dla których Wittgenstein nie pozwolił sobie nigdy na jakąkolwiek radykalną krytykę katolicyzmu. Po śmierci Wittgensteina Anscombe, wraz z Rushem Rheesem i G. H. von Wrightem, została wykonawczynią jego testamentu.
Anscombe była znana z konserwatywnych poglądów na kwestie obyczajowe. Przeciwstawiała się m.in. antykoncepcji nienaturalnej, twierdząc, że nie jest ona co prawda złem samym w sobie, jednak unieważnia powody, dla których warto zachować wierność małżeńską lub nie uprawiać seksu przedmałżeńskiego (zob. Contraception & Chastity, 1977).
[edytuj] Praca filozoficzna
Anscombe jest znana ze swych prac nad historią filozofii. Ożywiła refleksję nad filozofią działania Arystotelesa i myślą Tomasza z Akwinu, będąc zwolenniczką pewnej formy neotomizmu.
Jej głównym dziełem jest wydana w 1957 Intention, która stała się kamieniem milowym w rozważaniach na temat intencjonalności. Donald Davidson stwierdził, że jest to "najważniejsze potraktowanie problemu działania od czasów Arystotelesa". Jednym z motywów stale obecnych w jej twórczości jest problem dowodu ontologicznego na istnienie Boga zaproponowanego przez Anzelma z Canterbury. Anscombe słynęła także ze swych zasadniczych poglądów dotyczących moralności – uważała na przykład, że każda forma sztucznej antykoncepcji jest zła. Pisała również o tajemnicy eucharystii, o transsubstancjacji.
Drugą stroną jej spuścizny filozoficznej jest praca translatorska i edytorska. Tłumaczyła na język angielski m.in. Kartezjusza, ale przede wszystkim Wittgensteina – to jej zawdzięczamy podstawowe wydanie jego Dociekań Filozoficznych (Philosophical Investigations) z 1953.
Anscombe inspirowała również Donalda Davidsona, Corę Diamond i Alasdaira MacIntyre’a.
[edytuj] Bibliografia
[edytuj] Prace autorstwa Anscombe
- From Parmenides to Wittgenstein (zebrane art.), 1981.
- Metaphysics and the philosophy of mind (zebrane art.), 1981.
- Ethics, religion, and politics, 1981.
- Times, beginnings, and causes, 1975.
- Contraception and chastity, 1975.
- Practical reason : papers and discussions, G. E. M. Anscombe (i inni), 1974.
- Causality and determination: an inaugural lecture, 1971.
- Nuclear weapons, a Catholic response, G. E. M. Anscombe (i inni), 1962.
- Three philosophers, G. E. M. Anscombe & P. T. Geach, 1961.
- Nuclear weapons and Christian conscience, G. E. M. Anscombe (i inni), 1961.
- Introduction to Wittgenstein's Tractatus, 1959.
- Intention, 1957.
[edytuj] Prace poświęcone Anscombe
- Logic, cause & action : essays in honour of Elizabeth Anscombe, Roger Teichmann (ed.), 2000.
- Moral truth and moral tradition : essays in honour of Peter Geach and Elizabeth Anscombe, Luke Gormally (ed)., 1994.
- Intention and intentionality : essays in honour of G. E. M. Anscombe, Cora Diamond & Jenny Teichman (ed.), 1979.
