Etela Farkašová
Z Wikipedii
Etela Farkašová (ur. 5 października 1943 w Lewoczy) – słowacka pisarka, eseistka, publicystka i filozof.
Urodziła się 05.10.1943 w Lewoczy, w rodzinie pielęgniarki i urzędnika. Dzieciństwo spędziła w Bratysławie, gdzie też ukończyła szkołę podstawową i średnią. Po maturze (1960) studiowała matematykę i fizykę jako specjalizację nauczycielską na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Trnawskiego (1960 - 1964). Po ukończeniu tych studiów pracowała jako nauczycielka matematyki i fizyki w szkołach średnich w Trnawie i Bratysławie, jednocześnie studiując filozofię i socjologię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu im. J. A. Komeńskiego w Bratysławie (1966 - 1972). Od 1972 roku pracuje jako wykładowca Katedry filozofii tej uczelni, a od 1998 roku pełni funkcję kierowniczki katedry.
Polem jej zainteresowań badawczych jest epistemologia, a szczególnie problematyka percepcji zmysłowej i poznania empirycznego oraz ich stosunku do poznania racjonalnego. Zajmuje się także związkami, jakie mogą zachodzić pomiędzy myśleniem filozoficznym a naukowym oraz między filozofią a sztuką, zwłaszcza zaś literaturą. Od lat 90. XX w. rozszerzyła swoje zainteresowania naukowe o filozofię feministyczną, w szczególności o zagadnienia feministycznej epistemologii. Tej problematyce poświęca swoje publikacje, umieszczane w słowackich oraz międzynarodowych periodykach naukowych. Jest również uznaną pisarką, eseistką i publicystką, która niejednokrotnie zabiera głos w sprawie ważkich aktualnych problemów na łamach słowackiej prasy oraz w radiu i telewizji, z którymi również współpracuje.
W latach 1995 - '96 wykładała w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Wiedeńskiego. Jest członkinią Rady Naukowej Słowackiej Akademii Nauk, Narodowego Komitetu ds. filozofii, międzynarodowej grupy koordynatorek przy NEWW oraz członkinią - założycielką Klubu Słowackich Prozaiczek "FEMINA". Za swoją twórczość pisarską, jak również działalność kulturalną była wielokrotnie nagradzana. Tłumaczy też z języka angielskiego i niemieckiego oraz bierze udział w międzynarodowych projektach artystycznych z udziałem słowackich i austriackich pisarek, wspólnie z którymi dwukrotnie przygotowała antologie współczesnej prozy kobiecej austriackiej i słowackiej.
Pisarka nie wypiera się też związków z Polską, za sprawą prababci pochodzącej z Nowego Targu.
Jako prozaiczka Etela Farkašová debiutowała w słowackich czasopismach, a pierwszy zbiór opowiadań, "Reprodukcia času", wydała w roku 1978. Od tamtej pory co kilka lat ukazuje się nowy tom opowiadań lub nowela, a ostatnio pisarka zaskoczyła swoich sympatyków tomikiem poetyckim. Jej pisarstwo cechuje przewaga tonu refleksyjnego nad wyszukaną konstrukcją akcji. W swoich utworach Farkašová skupia się na opisywaniu życia i sposobu funkcjonowania kobiet we współczesnym społeczeństwie - rola kobiety we współczesnej rodzinie, relacje międzypokoleniowe, stosunek dzieci do matki i vice versa, rozważania o sensie poświęcenia oraz świat kobiecych uczuć a także próby odnalazienia spokoju i wyciszenia we własnym życiu wbrew hałaśliwości współczesnej cywilizacji to motywy przewodnie jej opowiadań i nowel. Do zbioru tych ostatnich należą takie książki jak: "Deň za dňom" opowiadająca o codzienności upośledzonego chłopca i jego matki, "Po dlhom mlčaní" opisująca skomplikowaną relację uczuciową dorosłej kobiety i jej matki, "Záchrana sveta podľa G." - historia młodej kobiety, która po osobistym trudnym doświadczeniu nie może oprzeć się myśli, że świat pogrąża się w chaosie i stara się go, a przynajmniej swój własny świat, przed tym uchronić wszelkim dostępnymi sobie środkami - oraz książka "Stalo sa", która opisuje uczucia kobiety opiekującej się umierającą matką, a zarazem przedstawia życie kobiet na Słowacji na historycznym tle początków XX w.
Spis treści |
[edytuj] Twórczość
[edytuj] Proza:
- 1978 - "Reprodukcia času"
- 1983 - "Snívanie v tráve"
- 1986 - "Nočné jazvy"
- 1989 - "Unikajúci portrét"
- 1993 - "Nedeľné fotografie"
- 1997 - "Deň za dňom"
- 1998 - "Hodina zapadajúceho slnka"
- 2001 - "Po dlhom mlčaní"
- 2002 - "Záchrana sveta podľa G."
- 2005 - "Stalo sa"
[edytuj] Opublikowała opowiadania w antologiach:
- 1982 - Soľ zeme
- 1994 - Tagtägliche Unendlichkeit. Slowakische Erzahlungen
- 1996 - Planéta zrýchleného pohybu
- 1997 - Zbližovanie - Annaherung, antologia opowiadań pisarek austriackich i słowackich
- 2001 - Prudenia – Strömungen, antologia opowiadań pisarek austriackich i słowackich
- 2001 - Ženy a fjordy, antologia opowiadań pisarek norweskich i słowackich
[edytuj] Poezja:
- 2006 - Na rube času
- w przygotowaniu: Opretá o ticho
[edytuj] Słuchowiska radiowe:
[edytuj] Esej:
[edytuj] Monografie naukowe:
[edytuj] Zredagowała następujące antologie:
- 2000 - "Rok 2000: úzkosti a nádeje"
- 2001 - "Filozofia v kultúrnom kontexte" (wspólnie z M. Marcellim)
- 2003 - "Filozofia: minulé podoby - súčasné perspektívy" (wspólnie z M. Szapuovą)
[edytuj] Odznaczenia i nagrody:
- 1978 Nagroda im. Ivana Kraski za debiutancki tom prozy
- 1992 Nagroda Słowackiego Funduszu Literackiego (SLF) za esej "Etudy o bolesti"
- 1993 Nagroda Słowackiego Funduszu Literackiego (SLF) za esej "Život ako rozhovor"
- 1997 Nagroda Związku Pisarzy Słowackich
- 2004 Złoty Medal za Pracę na rzecz Uniwersytetu im. J. A. Komeńskiego w Bratysławie
- 2004 Złota Odznaka Honorowa Republiki Austriackiej za Działalność na rzecz austriacko - słowackiej współpracy kulturalnej
- 2006 Nagroda Słowackiego PEN Clubu za nowelę "Stalo sa"(2005)
