Friedrich Carl von Savigny
Z Wikipedii
Friedrich Carl von Savigny (ur. 21 lutego 1779 we Frankfurcie nad Menem, zm. 25 października 1861 w Berlinie) jeden z najbardziej szanowanych i wpływowych prawników XIX-wiecznych. Minister ds. kodyfikacji, stworzył niemieckie prawo czekowe i wekslowe, najwybitniejszy przedstawiciel szkoły historycznej w prawoznawstwie, autor O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa (1815).
[edytuj] Biografia
Urodził się we Frankfurcie w rodzinie pochodzącej z Lotaryngii, której nazwisko pochodzi od zamku Savigny niedaleko Charmes, w dolinie Mozeli. Osierocony w wieku 13 lat, Savigny był wychowany przez opiekuna aż w 1795 wstąpił do Uniwersytetu w Marburgu, gdzie, ciesząc się złym stanem zdrowia, studiował pod kierunkiem Profesorów Antona Bauera, jednego z najbardziej znanych pionierów reform niemieckiego prawa karnego i Philippa Friedricha Weissa, znanego z szerokiej wiedzy dot. średniowiecznej jurysprudencji. Za wzorem wielu innych niemieckich studentów, wizytował wiele Uniwersytetów, m.in. w Jenie, Lipsku i w Halle, po czym powrócił do Marburga i został doktorem prawa 1800 r. W Marburgu wykładał jako Privatdozent prawa karnego i pandektystyki. W 1803 opublikował słynny traktat, Das Recht des Besitzes ("Prawo posiadania"). Został on określony przez Antona Thibauta, znanego prawnika niemieckiego jako "dzieło mistrza", które zakończy czas starej niekrytycznej nauki prawa rzymskiego. Traktat szybko zdobył uznanie w Europie, i nadal pozostaje ważnym dziełem w historii jurysprudencji. W 1804 r., Savigny poślubił Kunegundę Brentano, siostrę Bettiny von Arnim i Clemensa Brentano - poety, i w tym samym roku zaczął zwiedzać Francję i południowe Niemcy w poszukiwaniu świeżych źródeł prawa rzymskiego. Poszukiwanie to okazało się być skutecznym, zwłaszcza w Paryżu.
W 1808 r. został mianowany przez rząd Bawarii profesorem zwyczajnym prawa rzymskiego w Landshutcie, gdzie pracował przez półtorej roku. W 1810 r., został zaproszony, głównie przez Wilhelma von Humboldta, by objąć kierownictwo katedry prawa rzymskiego na nowopowstałym Uniwersytecie Berlińskim. Jednym z celów Savigny'ego było stworzenie, wraz z wydziałem prawa, "Spruch-Collegium", nadzwyczajnego trybunału przygotowanego do wydawania opinii w sprawie przypadków zgłaszanych im przez sądy powszechne. Brał aktywny udział w pracach. To był najaktywniejszy czas w jego życiu. Zajmował się wykładaniem, zarządzaniem Uniwersytetem, (którego został trzecim rektorem) i edukacją następcy tronu co do prawa rzymskiego, karnego i pruskiego. Ważną konsekwencją jego zamieszkania w Berlinie była jego przyjaźń z Niebuhrem oraz Eichornem. W 1814 wydana została jego broszura O powołaniu naszych czasów do ustawodawstwa i nauki prawa(Vom Beruf unserer Zeit für Gesetzgebung und Rechtswissenschaft). Wyrażała ona protest przeciwko żądaniom kodyfikacji prawa, i miała na celu być odpowiedzią na broszurę Thibauta zachęcającą do stworzenia Kodeksu dla Niemiec, który byłby niezależny od źródeł zagranicznych systemów prawnych. W swojej broszurze Savigny nie sprzeciwiał się wprowadzaniu nowych praw, ani nawet nowego systemu praw, a jedynie protestował przeciwko kodyfikacji uzasadniając to na dwa sposoby: 1. że szkody wyrządzone przez zaniedbania poprzednich pokoleń prawników nie są możliwe do szybkiej naprawy - do ustanowienia porządku potrzebny jest czas. 2. Istnieje wielkie ryzyko w związku z tzw. "prawem natury" w związku z jego "nieskończoną arogancją i płytką filozofią".
Jednym z wniosków z tego pamfletu było, że studiowanie prawa pozytywnego w kontekście historycznym jest warunkiem koniecznym poprawnego rozumienia nauki prawa.
W 1815 r. Savigny założył, wraz z Karlem Friedrichem Eichornem oraz Johannem Friedrichem Göschenem Zeitschrift für geschichtliche Rechtswissenschaft, organ nowej Szkoły Historycznej, której był przedstawicielem. W tym periodyku, Savigny napisał o odkryciu w Weronie przez Niebuhra zaginionych tekstów Gajusza, stwierdzając, na podstawie odnalezionej części manuskryptu, że był to tekst Gajusza, a nie jak Niebuhr podejrzewał - Ulpiana.
Reszta życia Savigny'ego składa się na listę otrzymanych zaszczytów oraz prac, które opublikował w ramach swojej aktywności. W 1815 r. opublikowany został pierwszy tom Geschichte des römischen Rechts im Mittelalter ("Historia prawa rzymskiego w średniowieczu"), której ostatni tom został opublikowany w 1831 r. Ta praca, do której zachęcił go dawny nauczyciel - Weiss, na początku miała być historią prawa rzymskiego od Irneriusa do współczesności. Jego oryginalny projekt został jednak pod pewnymi względami zawężony, pod innymi zaś - poszerzony. Zakres czasowy ograniczył do XVI wieku, kiedy rozróżnienie narodowościowe zakłóciło podstawy nauki prawa.
Do tematu nie podchodził wyłącznie jak bibliograf: podchodził również filozoficznie. Ukazuje historię prawa rzymskiego od upadku Imperium aż do początku XII wieku, i ukazuje jak, mimo że prawo rzymskie było uznawane za martwe - przetrwało w lokalnych zwyczajach, w miastach, w doktrynach kościelnych, w szkolnym nauczaniu, aż rozkwitło w pełnym splendorze w Bolonii i innych włoskich miastach. W 1817 został mianowany członkiem komisji mającej na celu organizację Pruskich nieruchomości, jak również członkiem wydziału sprawiedliwości w Staatsrath, a w 1819 r. został członkiem Najwyższego Sądu Apelacyjnego dla Prowincji Reńskich. W 1820 r. został członkiem komisji rewizyjnej Kodeksu Pruskiego.
W 1822 r. doznał poważnego schorzenia nerwowego, co zmusiło go do zajęcia się podróżami. W 1835 r. rozpoczął pracę na temat ówczesnego stanu prawa rzymskiego: System des heutigen römischen Rechts (8 tomów., 1840-1849). Jego działalność profesorska została zawieszona w marcu 1842 r., kiedy został mianowany Grosskanzlerem (Wysokim Kanclerzem), czyli zwierzchnikiem pruskiego systemu sprawiedliwości przez Fryderyka Wielkiego w 1846 r. Na tym stanowisku zajmował się reformami prawa wekslowego i rozwodowego. Zrezygnował ze stanowiska w 1848 r.
W 1850 r., z okazji jubileuszu uzyskania swojego tytułu doktorskiego, wydał w pięciu tomach Vermischte Schriften składające się z jego mniejszych prac wydanych między 1800 r. a 1844 r. To wydarzenie wywołało falę entuzjazmu w Niemczech na cześć "wielkiego mistrza" i założyciela współczesnej jurysprudencji. W 1853 r. opublikował traktat o kontraktach (Das Obligationenrecht), dodatek do swojej pracy dotyczącej współczesnego prawa rzymskiego, w którym jasno pokazuje konieczność historycznego podejścia do prawa. Savigny zmarł w Berlinie. Jego syn, Karl Friedrich von Savigny (1814-1875) był pruskim ministrem spraw zagranicznych w 1849 r. Reprezentował Prusy w ważnych wymianach dyplomatycznych, zwłaszcza w 1866 r.
[edytuj] Poglądy
Savigny należał do tak zwanej historycznej szkoły prawa, założonej przez Gustava Hugo. W tym kontekście, szczególnego znaczenia nabierają wspomniane wyżej prace Recht des Besitzes oraz Beruf unserer Zeit für Gesetzgebung. O pierwszej Rudolf von Ihering wypowiedział się następująco: "Wraz z Recht des Besitzes, odzyskana została prawnicza metoda Rzymian, i narodziła się współczesna jurysprudencja". Savigny pragnął udowodnić, że w prawie rzymskim posiadanie zawsze odnosiło się albo do usucapio (zasiedzenie) lub do interdyktów; że nie istnieje prawo do utrzymywania w posiadaniu, a jedynie wolność od przeszkód z rąk innych - posiadanie oparte o świadomości nieograniczonej władzy nad przedmiotem.
Ta i inne propozycje wywołały kontrowersje, i były miejscami krytykowane przez Iheringa, Barona, Gansa i Brunsa. Beruf unserer Zeit wyraża również ideę, że prawo jest częścią życia narodowego, i walczy z twierdzeniem, że może być arbitralnie nakładane na kraj niezależnie od poziomu cywilizacji i od historii, lansowanym przez XVIII-wiecznych prawników francuskich oraz Jeremy'ego Benthama. Twierdził ponadto, że praktyka i teoria jurysprudencji nie może być rozdzielana bez szkody dla obojga.
