Galba

Z Wikipedii

Galba
Imiona	Servius Sulpicius Galba
Panował jako	Servius Galba Imperator Caesar Augustus
nie zaliczony w poczet bogów
Czas panowania	9 czerwca 68 r. - 15 stycznia 69 r.
Dynastia	-
Data urodzin	25 grudnia 3 p.n.e. - Tarracina
Data śmierci	15 stycznia 69 r. - Rzym
Moneta
As cesarza Galby
Lista cesarzy rzymskich

Galba (ur. 25 grudnia 3 p.n.e., zm. 15 stycznia 69 n.e.) Servius Sulpicius Galba, Servius Galba Imperator Caesar Augustus, cesarz rzymski od 8 czerwca 68 r. do swojej śmierci. Jego panowanie zapoczątkowało rok czterech cesarzy.

[edytuj] Pochodzenie i droga do władzy

Urodził się jako Servius Sulpicius Galba niedaleko Terraciny, jak określił to Swetoniusz: "na lewo od drogi do Fundi".

Poprzez swego dziadka ze strony ojca ("znakomitszego za sprawą swego wykształcenia, niż rangi - jako że nie przekroczył statusu pretora", "opublikował obszerną i skrupulatną historię" - Swetoniusz, który przewidział jego drogę do objęcia rządów), pochodził od Serwiusza Sulpicjusza Galby (pretor w 54 p.n.e.). Ojciec Galby zdobył urząd konsula i chociaż był niski, garbaty i przeciętnie przemawiał, uchodził za pracowitego obrońcę w adwokaturze. Matką przyszłego władcy była Mummia Achaika, wnuczka Catulusa i prawnuczka Lucjusza Mummiusza Achaikusa. Rodzice Galby mieli jeszcze tylko jedno dziecko, starszego syna zwanego Gajuszem, który opuścił Rzym po roztrwonieniu większej części swego majątku i popełnił samobójstwo, ponieważ Tyberiusz nie pozwoliłby mu wziąć udziału w przydziale prowincji w jego roku. Po kolejnym ślubie ojca z Liwią Ocelliną, Galba został adoptowany przez macochę i przyjął jej imiona, stając się Lucjuszem Liwiuszem Ocellą zanim zasiadł na tronie cesarskim.

Pochodził ze szlacheckiego rodu i był bardzo bogatym człowiekiem, jednak zarówno poprzez urodzenie, jak i adopcję, nie był powiązany z żadnym z sześciu pierwszych cesarzy. We wczesnych latach wykazywał nadzwyczajne predyspozycje, toteż August i Tyberiusz przepowiadali jego przyszłą sławę.

W 20 r. stał się pretorem, w 33 zaś konsulem. Zyskał dobrą opinię w licznych prowincjach: Galii, Germanii, Africe oraz Hispanii (Półwysep Iberyjski, teren obejmujący dzisiejszą Hiszpanię i Portugalię), z powodu zdolności wojskowych, stanowczości oraz bezstronności. Po śmierci Kaliguli odmówił namowom przyjaciół do pokuszenia się o urząd cesarza, lojalnie służąc Klaudiuszowi. Przez pierwszą połowę rządów Nerona żył na emeryturze, aż do roku 61, kiedy to władca Rzymu zlecił mu kierowanie prowincją Hispania Tarraconensis.

Wiosną 68 r. Galba został poinformowany, że Neron planuje go wyeliminować; dowiedział się także o powstaniu Windeksa w Galii. Początkowo był skłonny pójść za przykładem dowódcy nadreńskich wojsk, ale porażka i śmierć galijskiego zarządcy wznowiły jego wahania. Zapał Galby ożywiła jednak wieść, że poparcia udzielił mu prefekt pretorianów Nimfidiusz Sabinus. Do tego momentu ośmielał się jedynie nazywać się legatem senatu i ludu rzymskiego, ale po samobójstwie Nerona przyjął tytuł cezara i odbył marsz na Rzym.

Po śmierci Nerona Nimfidiusz Sabinus usiłował przejąć władzę przed przyjazdem Galby, nie mógł jednak pozyskać lojalności gwardii pretoriańskiej i został zabity. Po przybyciu do miasta w październiku 68 r. nowy cesarz spotkał się z żądaniami żołnierzy. Jego odpowiedzią było zabicie wielu z nich.

[edytuj] Panowanie i upadek

Najistotniejszy problem, z jakim zetknął się Galba podczas swoich krótkich rządów, związany był z przywróceniem państwowych finansów. Władca podejmował wiele niepopularnych decyzji, spośród których najbardziej niebezpieczną była odmowa wypłacenia pretorianom nagród pieniężnych, jakie były im w jego imieniu obiecane. Cesarz gardził poglądem, jakoby żołnierze powinni otrzymywać "łapówki" za lojalność. Oburzał pospólstwo swoim skąpstwem i niechęcią wobec przepychu. Zaawansowany wiek stłumił energię władcy, który znalazł się całkowicie pod kontrolą ulubieńców. Trzej z nich - Tytus Winiusz (został kolegą cezara jako konsul), Korneliusz Laco (dowódca gwardii pretorianów) oraz wyzwoleniec Galby, Icelus Marcjanusz - mogli kontrolować władcę. Z powodu wielkiego wpływu na cesarza byli oni nazywani "trzema pedagogami". Wszystko to sprawiło, że Galba stał się naprawdę nielubiany.

1 stycznia 69 r. dwa legiony w Germania Superior odmówiły przysięgi lojalności wobec władcy i przewróciły jego pomniki, żądając wybrania nowego cesarza. Następnego dnia sprzeciwili się również żołnierze w Germania Inferior - postanowili oni sami zdecydować, kto zasiądzie na tronie i okrzyknęli cezarem zarządcę swojej prowincji, Witeliusza. Wskutek wybuchu rewolty Galba uświadomił sobie, jak zła jest opinia o jego rządach oraz jak wysoki stopień społecznego niezadowolenia. W celu powstrzymania rosnącej burzy, zaadoptował swego koadiutora i spadkobiercę, Lucjusza Kalpurniusza Pizona. Ludność uznała wybór następcy za przejaw strachu, a pretorianie oburzyli się, ponieważ nie pojawiała się zwyczajowa donacja.

Marek Salwiusz Oton, niegdysiejszy zarządca Luzytanii i jeden z najwcześniejszych zwolenników Galby, rozczarowany tym, że to nie on, lecz Pizon objął miano następcy władcy, nawiązał kontakt z pretorianami, którzy przyjęli go swoim cesarzem. Galba, który natychmiast udał się na spotkanie z rebeliantami (był tak słaby, że musiał być trzymany w lektyce), napotkał oddział kawalerii i został zarżnięty niedaleko Lacus Curtius. Pizona zabito niedługo potem. Jak podaje Plutarch, w swoich ostatnich chwilach cesarz Galba miał nadstawić szyję i rzec: "Uderzcie, jeśli będzie to z pożytkiem dla Rzymian!"

Łącznie zabicie Galby zadeklarowało ok. 120 osób, pragnących zyskać przychylność Otona i mających nadzieję na nagrodę. Lista ich imion została spisana i trafiła w ręce Witeliusza, gdy ten przejął władzę po Otonie. Wszyscy, którzy się na niej znaleźli, zostali zabici.

Podczas późnego etapu swoich rządów na prowincji Galba był niedołężny i apatyczny, ale było to spowodowane zarówno upływem czasu, jak i chęcią, by nie przyciągać na siebie uwagi Nerona. Jak pisze Tacyt, wszyscy ogłosiliby go godnym cesarstwa, gdyby nigdy nie był cesarzem ("omnium consensu capax imperii nisi imperasset").