Gallikanizm

Z Wikipedii

Gallikanizm - ruch polityczno-religijny we Francji, zapoczątkowany został w XIII w. na Sorbonie, dążący do ograniczenia wpływów i uprawnień papieskich na rzecz państwa. Głosił wyższość władzy świeckiej na duchowną. Rozwinął się szczególnie po Soborach w Konstancji (1414) i Bazylei (1431). 1516 na mocy konkordatu królowie francuscy uzyskali prawo obsadzania biskupstw oraz wyższych stanowisk kościelnych. W 1682 pod naciskiem Ludwika XIV, uchwalono tzw. artykuły gallikańskie, głoszące m.in. niezależność królów francuskich od papieża, wyższość soboru nad papieżem, zależność jego władzy od prawa kościelnego i zależność jego nieomylności od zgody całego Kościoła. Gallikalizm znalazł poparcie jansenistów, a następnie części przywódców rewolucji franc. 1789. Do zasad gllikalizmu nawiązywał Napoleon I w ogłoszonych artykułach organicznych, pogłębiających rozdział kościoła od państwa. Formalne przeprowadzenie tego rozdziału we Francji w 1905 pomniejszyło znaczenie doktryny.

Nazwę gallikanizm ukuto w XIX w. na określenie kompleksu tendencji o charakterze teologicznym i politycznym, dążących do zachowania swoistych tradycji liturgicznych oraz autonomii Kościoła francuskiego w stosunku do władzy Stolicy Apostolskiej.

Można wyróżnić gallikanizm o charakterze kościelnym, wywodzący się z prądów soborowych i gallikanizm o obliczu politycznym. Ten ostatni określa się jako tendencję do umacniania kontroli władzy nad obszarem spraw związanych z życiem Kościoła.

Gallikanizm spotkał się z oporem ze Stolicy Apostolskiej i ze strony prądów w łonie francuskiego katolicyzmu, które akcentowały posłuszeństwo wobec Stolicy Piotrowej. Ostatecznie gallikanizm upadł wraz z orzeczeniami Soboru Watykańskiego I co do prymatu oraz nieomylności papieża.