Gaur

Z Wikipedii

Gaur
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Rodzina	krętorogie
Rodzaj	Bos
Gatunek	gaur
Nazwa systematyczna
Bos gaurus
Hamilton Smith, 1827
Status ochronny
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) EX EW CR EN VU NT LC Kategoria: narażony
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Gaur (Bos gaurus) - duży, ciemny wół występujący w Azji południowej i Azja południowo-Wschodniej. Największe populacje są spotykane współcześnie w Indiach. Nazywają go seladang lub w kontekście turystycznym safari indyjskim bizonem, który jest pod względem technicznym niepoprawne. Jest największym gatunkiem dzikiego bydła, większy niż azjatycki dziki bawół wodny i bizon. Udomowioną formę gaura nazywa się gayal lub mithun.

Spis treści 1 Występowanie i biotop 2 Wygląd 2.1 Informacje ogólne 3 Tryb życia 3.1 Pokarm 3.2 Rozmnażanie 3.3 Udomowienie 4 Ochrona 5 Inne 5.1 Przypisy

[edytuj] Występowanie i biotop

Występują w południowej i południowo-wschodniej Azji. Zwierzęta te zamieszkują tropikalne lasy do wysokości 2000 m n.p.m.. Preferują miejsca gęsto porośnięte bambusami, krzewami i niskimi drzewami.

[edytuj] Wygląd

Tułów jest pokryty krótką, gładką sierścią o kolorze szaro- lub rudobrązowym. Dojrzałe samce są wyrażnie ciemniejsze od samic. Cielęta rodzą się nieco jaśniejsze od ich matek, kolor dorosłych samic osiągają do roku. Byczki zaczynają ciemnieć w wieku 2,5-3 lat. Spód ciała jest rozjaśniony (w tonacji rdzawej). Przednie kończyny są białe do nadgarstków, tylne do stawów skokowych. Nad łopatkami znajduje się wyraźny garb (u dorosłych samców w dobrej kondycji imponująco , wręcz monstrualnie, umięśniony). Na spodniej stronie szyi zwisa fałd luźnej skóry. Wykrzywione ku górze rogi osadzone są na dużej głowie. Rogi samców są nieco większe niż u samic (grubsze u nasady) i nieco inaczej gięte. Ogon długi, zakończony kępą ciemnego włosia.

[edytuj] Informacje ogólne

Wysokość w kłębie:
170-210 cm
Długość ciała:
250-300 cm
Długość ogona:
70-100 cm
Waga:
samce 1000-1500, samice 700-1000 kg
Długość życia:
Około 20 lat.

[edytuj] Tryb życia

Gaury prowadzą osiadły tryb życia. Dobierają się w stada liczące najczęściej 10 do 12 osobników.

[edytuj] Pokarm

Zwierzęta te jedzą trawę i liście. Często pasą się razem z bydłem domowym, jednak nie są odporne na choroby roznoszone przez zwierzęta domowe (pryszczyca, pomór bydła).

[edytuj] Rozmnażanie

Latem byki stają do walk o samice. Najpierw stają do siebie bokiem, mając nadzieję, że ich garb przestraszy przeciwnika. Kiedy to nie skutkuje, zderzają się rogami. Po zapłodnieniu wszystkich krów w swoim rewirze samiec odchodzi, aby wieść samotne życie, jednak czasami przebywa w okolicy broniąc samic przed niebezpieczeństwem.
Ciąża trwa ok. 270 dni. Młode rodzą się wiosną, z dala od stada. Po przyjściu na świat młode jest już dobrze rozwinięte. Po kilku dniach matka przyprowadza cielę do stada. W wieku trzech lat młody samiec opuszcza grupę i dołącza do swoich rówieśników.
Samica osiąga dojrzałość płciową w wieku 3, a samiec 6 lat.

[edytuj] Udomowienie

Udomowioną formą gaura jest gajal (Bos frontalis)^[1]. Występuje w różnych maściach; szarej, szarobrunatnej, brunatnej do czarnej (najczęściej maść czysto czarna). Charakterystyczne (analogicznie do dzikiej formy) białe do nadgarstków przednie i do stawów skokowych tylne kończyny. Często występują białe odmiany barwne na czole oraz podbrzuszu. Posiada nieco inaczej ukształtowane i bardziej masywne rogi niż u dzikiego gaura. Należy jednak zaznaczyć, że gajal nie jest czystą udomowioną formą dzikiego gaura. Gajal posiada domieszkę krwi lokalnych odmian bydła typu zebu. Jako forma udomowiona nie powstał on w zamierzonym przez człowieka i z natury bardzo długim procesie udomawiania lecz zupełnie przypadkowo i spontanicznie. Zdarzało się (i zdarza się także obecnie), że samice bydła domowego wypasanego w dżungli były kryte przez byki dzikiego gaura. Ponieważ samice z takiego kojarzenia są płodne, możliwe było dalsze krzyżowanie się takich samic-mieszańców z gaurem. Po przekroczeniu 75 % krwi gaura także samce-mieszańce stawały się płodne. Zostało to wykorzystane przez miejscową ludność i utrwalona i wyselekconowana została forma w pełni płodnego i przekazujacego wiernie dalej swoje cechy na potomstwo mieszańca gaura (nieco powyżej 75 % krwi gaura) i bydła typu zebu (nieco poniżej 25 % krwi bydła domowego) nazywanego obecnie gajalem. Przedstawiony powyżej proces tworzenia nowej formy bydła domowego, w przypadku gajala zupełnie nie zamierzony przez człowieka i przypadkowy, został w pełni świadomie powtórzony przez naukowców w USA. podczas tworzenia formy bydła catallo. Bydło to w pełni płodne i wiernie przekazujące dalej swoje cechy na potomstwo posiada nieco powyżej 75 % krwi bydła domowego i nieco poniżej 25 % krwi dzikiego bizona. Odznacza się ono niespotykaną żywotnością oraz odpornością na choroby i niekorzystne warunki klimatyczno-żywieniowe. Pomimo powyższych zalet bydło catallo nie zdobyło uznania hodowców amerykańskich. Bardziej ekonomiczna jest w chwili obecnej kontrolowana w pełni hodowla, utrzymywanych na terenach ogrodzonych, dzikich bizonów. W przeciwieństwie do catallo, gajal jest tradycyjnie i masowo utrzymywany przez autochtonów (stosuje się wolny wypas w dżungli).

[edytuj] Ochrona

W połowie XX w. z powodu wycinki lasów zginęło wiele osobników z tego właśnie gatunku. W niektórych regionach gaury musiały zmienić tryb życia na nocny. Berliński ogród zoologiczny zajmuje się wpisywaniem do międzynarodowej księgi gatunkowej osobników urodzonych w niewoli.

[edytuj] Inne

• gaur przesypia łącznie około godziny dziennie
• fałd zwisający z dołu szyi umożliwia odprowadzanie nadmiaru ciepła z organizmu
• głośnym parskaniem gaury ostrzegają przed niebezpieczeństwem
• naturalny wróg gaura, tygrys, atakuje czasami dorosłego byka

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Nazwa uznana decyzją Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, 2003 (zob. Zasady tworzenia nazw systematycznych#Wyjątki)