Gekony

Z Wikipedii

Gekony
Gekon toke (Gekko gecko)
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Rząd	łuskonośne
Rodzina	gekony
Nazwa systematyczna
Gekkonidae
Gray, 1825
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Gekony (Gekkonidae) – rodzina jaszczurek. Obejmuje ok. 90 rodzajów i ok. 800 gatunków.

Opis: Skóra cienka i delikatna pokryta małymi ziarnistymi łuskami. Na skórze występują rogowe twory. Głowa i oczy duże. Gatunki dzienne mają źrenice okrągłe, a nocne pionowe. Ogon długi, w przekroju okrągły, często walcowaty. Większość zjada wylinkę. Gekony są stosunkowo popularnymi zwierzętami hodowanymi przez terrarystów. Jedyne jaszczurki mające pod palcami włoskowate przylgi, które umożliwiają im sprawne chodzenie po pionowych ścianach, sufitach, szybach. Są jedynymi jaszczurkami mającymi zdolność wydawania donośnych głosów. Największy gekon Rhacodactylus leachianus z Nowej Kaledonii ma do 50 cm długości i 800 g masy ciała. Najmniejszy to gekon krągłopalcowy (Sphaerodactylus elegans): ma długość 3,5 cm i waży tylko 2 g.

Diplodactylinae Diplodactylus - młoda samica

Rozmiary: Długość od 3,5 do 50 cm
Masa ciała od 2 do 800 gram.
Biotop: Suche środowiska, lasy, skaliste pustynie, często zamieszkują w pobliżu ludzkich siedzib.
Pokarm: Głównie duże owady, większe gatunki są drapieżnikami polującymi na małe kręgowce - ptaki i gryzonie. Dorosłe gekony często zjadają mniejszych przedstawicieli swojego gatunku (np. gekon toke). Przedstawiciele rodzajów Hoplodactylus i Naultinus oprócz bezkręgowców jedzą również nektar i pyłek kwiatowy.

Behawior: Gekony dzielą się na nocne (pionowe źrenice) i dzienne (okrągłe źrenice). Dzienne gekony, jak nazwa tłumaczy, prowadzą dzienny tryb życia i zazwyczaj są bardziej barwne od nocnych. Rzadziej występujące rodzaje gekonów dziennych to: Pristurus, Phelsuma, Quedenfeldia, Naultinus, Lygadactylus, Heteropholis.

Rozmnażanie: Dojrzałość płciowa zwykle w 2 roku życia. Większość jajorodna nieliczne (z Nowej Zelandii) jajożyworodne(rodzaje Heteropholis, Hoplodactylus i Naultinus oraz Rhacodactylus trachyrhynchus). Trzy gatunki gekonów są partenogenetyczne. Samica składa od 1 do 2 jaj kulistego kształtu w pergaminowych osłonkach pokrytych lepkim śluzem, które przykleja w różnych szczelinach.

Występowanie: Gekony najliczniej występują w strefie zwrotnikowej i podzwrotnikowej. Ameryka Północna i Środkowa, Ameryka Południowa, Afryka, Madagaskar, Półwysep Arabski, południowa Azja, Australia, Archipelag Malajski, Nowa Zelandia, Europa (7 gatunków).

[edytuj] Funkcje ogona

U gekonów ogon spełnia wiele funkcji. Przede wszystkim jest pomocniczym narządem ruchu istotnym przy balansowaniu ciałem podczas wykonywania skoków. U wielu gekonów stał się on rezerwuarem tłuszczu. Gekon fałdoskóry posiada na ogonie specjalne fałdy. Fałdy te pomagają w lepszym przyleganiu do podłoża, w wykonywaniu lotu ślizgowego podczas skoku, a także do lepszego maskowania.

[edytuj] Autotomia

Gekony mają zdolność odrzucania ogona, co ratuje im często życie. Oderwany wijący się ogon odwraca uwagę napastnika, a gekon w tym czasie zdoła umknąć i ukryć się. Odrzucona przez zwierzę część ciała jest regenerowana jednak nigdy już nie jest podobna do pierwowzoru. Nie wszystkie gekony dokonują autotomi.

[edytuj] Przyleganie do powierzchni

Spodnia cześć palców niewielkiego gekona toke (lamelle)

Wielokrotne powiększenie spodniej części palca gekona (lamelle)

Ich najbardziej charakterystyczną cechą jest zdolność przylegania do powierzchni. Nie każdy gekon posiada tę możliwość. Na spodniej części spłaszczonych palców istnieją specjalne twory (lamelle). Są to nachodzące na siebie blaszki pokryte milionami mikroskopijnych wyrostków skórnych. Jeden wyrostek jest wielkości około 10 do 100 mikrometrów. Na ich palcach jest wiele milionów takich wyrostków. Specjalny mechanizm układu krwionośnego w kończynach gekona umożliwia mu sterowanie przyczepnością. Wystarczy, że unosi lub opuszcza palce. Dorosły gekon potrafi utrzymać całą wagę ciała jednym palcem. Zaczepiony wszystkimi palcami jest w stanie unieść ciężar wagi ludzkiego noworodka.

Gekon leśny - Młody osobnik (Pachydactylus bibronii)

[edytuj] Zmiana ubarwienia

gekon liścioogonowy - samiec (po prawej) i samica. Ogon samca wygląda, jak nadgryziony liść

Gekony potrafią zmieniać ubarwienie. Nie jest to zmiana jak u kameleona, a jedynie zmiana z jasnej na ciemniejszą. Kiedy gekon jest zaciekawiony lub oddaje się zwiedzaniu obcego terenu jaśnieje. Kiedy jest zaniepokojony lub ma zły stan zdrowia przybiera ciemniejsza barwę. Dzieje się tak, ponieważ posiadają specjalne komórki w skórze, które rozszerzają lub kurczą się na polecenie układu nerwowego gekona. Takie same komórki występują w skórze Mątwy. Pozwalając jej całkowicie zlewać sie kamuflażem z otoczeniem. Dużo szybciej i efektywniej niż robią to gekony.

Schematy okolicy kloaki u samców

[edytuj] Dymorfizm płciowy

Zazwyczaj u gekonów różnice między samcem a samicą są mało wyraźne. Kiedy gekony są bardzo młode rozróżnienie płci może być niemożliwe. Dlatego zaobserwowanie różnic wymaga dokonania pewnych obserwacji. Dobrym sposobem na odróżnienie płci jest umieszczenie małych osobników w tym samym terrarium. Samce zazwyczaj agresywniejsze będą próbować dominować nad innymi osobnikami. Podczas podejmowanych prób zdominowania będą wydawać charakterystyczne odgłosy. Samice na ogół są mniejsze od samców. U samców nasada ogona w większości jest grubsza. Wszystkie gekony w okolicach kloaki, zaraz obok ogona, mają widoczne pory. Każdy gatunek gekona ma charakterystyczny dla siebie układ porów. Pory te są różne u samców i samic.