Giuseppe Zangara

Z Wikipedii

Giuseppe Zangara (urodzony 7 września 1900, stracony 20 marca 1933) był naturalizowanym obywatelem Stanów Zjednoczonych, urodzonym we Włoszech, który wsławił się dokonaniem zamachu na prezydenta-elekta Franklina Delano Roosevelta z Miami w 1933.

Urodził się w Ferruzano we Włoszech. W czasie I wojny światowej służył we włoskiej armii w Alpach.

Po wojnie klepał biedę, wykonując różne drobne roboty, zanim nie wyemigrował do swego wuja, który mieszkał w Paterson (stan New Jersey) w 1923. 11 września 1929 otrzymał amerykańskie obywatelstwo.

Zangara, któremu źle się wiodło również za oceanem, gdzie pracował jako murarz, padł ofiarą Wielkiego Kryzysu. Winą za jego wybuch wielu obarczało nieudolne rządy prezydentów Calvina Coolidge'a i Herberta Hoovera, którzy odmawiali włączenia państwa do pomocy poszkodowanym. Dokonał tego dopiero Roosevelt, który zainicjował program Nowego Ładu, który kłądąc nacisk na aktywny udział państwa i pomoc dla poszkodowanych, wyciągnął kraj z kryzysu.

Jak na ironię Zangara, który początkowo planował zamordowanie Hoovera, kiedy ten przegrał wybory na rzecz Roosevelta, wcale nie odstąpił od swego zamiaru, wszelako na cel biorąc elekta. Wszyscy kapitalistyczni prezydenci to królowie, twierdził. Hoover albo Roosevelt, to wszystko jedno.

15 lutego 1933, niedługo przed planowaną inauguracją, Roosevelt przybył do Miami, gdzie w owym czasie przebywał Zangara. W czasie jego publiczne wystąpienia Zangara oddał do prezydenta strzały z nabytego specjalnie w tym celu rewolweru. Rooseveltowi nic się nie stało, ale kule dosięgły siedzącego blisko, towarzyszącego mu w podróży burmistrza Chicago Antona Cermaka. Cermak zmarł niedługo potem (6 marca) w szpitalu w wyniku odniesionych ran. Cieszę się, że to ja zostałem postrzelony a nie pan, panie prezydencie, miał powiedzieć w szpitalu do Roosevelta.

Potem rozległy się pogłoski, iż to właśnie Cermak a nie prezydent miał być celem zamachu, a Zangara działał na polecenie chicagowskiej mafii. Wydaje się to jednak mało prawdopodobne.

Ujęty na miejscu Zangara został osądzony i skazany na karę śmierci za zabójstwo burmistrza Chicago.

Raymond Moley, bliski współpracownik Roosevelta i jeden z czołowych amerykańskich kryminologów, stwierdził po rozmowie z zamachowcem, iż nie był częścią żadnego spisku i działał sam. Wielu twierdziło, iż jest nie do końca sprawny umysłowo i poczytalny.

Zaledwie w dwa tygodnie po śmierci Cermaka, Zangara został stracony na krześle elektrycznym (20 marca). Idąc na egzekucję wznosił okrzyki Viva Italia!, a jego ostatnie słowa, skierowane do obsługującego aparaturę krzesła szeryfa (dopiero w roku 1941 Floryda zastąpiła szeryfów przy wykonywaniu wyroków zakapturzonym katem, którego tożsamość jest trzymana w ścisłej tajemnicy), łamanym angielskim: Naciśnij guzik! No dalej i naciśnij ten guzik!

Dla wielu Zangara pozostaje symbolem doprowadzonej do rozpaczy i ostateczności masy ludzkiej, która padła ofiarą wielkiego kryzysu.