Glistnik jaskółcze ziele
Z Wikipedii
Glistnik jaskółcze ziele | |
Systematyka wg Reveala | |
Domena | jądrowce |
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | naczyniowe |
Nadgromada | nasienne |
Gromada | okrytonasienne |
Klasa | Ranunculopsida |
Rząd | makowce |
Rodzina | makowate |
Rodzaj | glistnik |
Gatunek | glistnik jaskółcze ziele |
Nazwa systematyczna | |
Chelidonium majus | |
L., Sp. Pl. 1: 505 1753 | |
Galeria zdjęć i grafik |
Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus L.) – gatunek byliny z rodziny makowatych (Papaveraceae Juss.). Jedyny gatunek w monotypowym rodzaju glistnik (Chelidonium). Pospolity w Europie i basenie Morza Śródziemnego. Występuje też w Ameryce Północnej, przewieziony tam przez osadników jako zioło lecznicze na choroby skóry. W Polsce jest pospolity na całym obszarze.
W Polsce funkcjonują także nazwy: jaskółecznik (białostockie), celidonia (Pomorze), cyndalia (górnośląskie), cyngalia (kieleckie), glistewnik (Podlasie), złotnik (Wielkopolska), żółtnik (Mazowsze). Stara polska nazwa nawiązuje do wiary, że roślina ukazuje się wraz z powrotem jaskółek, a zamiera z ich odlotem.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka [1][2]
- Łodyga
- Rzadko, odstająco owłosiona. Rozgałęzia się widlasto, osiąga do 90 cm wysokości, po przełamaniu wydziela pomarańczowy sok mleczny. Pod ziemią ciemnobrunatne, walcowate kłącze.
- Liście
- Pierzastosieczne, jajowate do okrągłych, nierówno, głęboko wcinane lub karbowane, górne 3-klapowe. Dolne długoogonkowe, górne krótkoogonkowe. Z wierzchu jasnozielone, spodem sinozielone.
- Kwiaty
- Złocistożółte, zebrane w baldaszkach po trzy do ośmiu, o średnicy do 2 cm. Korona składa się z 4 odwrotnie jajowatych płatków, kielich dwudziałkowy, wcześnie opadający. Jednokomorowy słupek z dwudzielnym znamieniem, liczne pręciki. Kwitnie od maja do sierpnia.
- Owoc
- Równowąska torebka, zewnętrznie przypominająca łuszczynę. Nasiona czarne, błyszczące. Zawierają elajosom i są rozsiewane przez mrówki (myrmekochoria).
- Korzeń
- Rozgałęziony, od zewnątrz brunatnoczerwony, na przełomie żółty.
- Biotop
- Siedliska ruderalne, przydroża, obrzeża lasów, zarośla, potoki. Preferuje miejsca zacienione. Roślina nitrofilna i wskaźnikowa gleb ilastych. Pospolity chwast w sadach i ogrodach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Glechometalia[3].
- Roślina trująca
- Ze względu na dość silne toksyczne własności leczenie tą rośliną może być przeprowadzane tylko za wiedzą i pod kontrolą lekarza. Nie może być stosowana pod koniec ciąży (pobudza skurcze macicy), w chorobie wrzodowej, przy jaskrze i ostrych nieżytach przewodu pokarmowego[4].
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina lecznicza:
- Surowiec zielarski: ziele glistnika (Chelidonii Herba), korzeń glistnika (Chelidonii Radix).
- Skład chemiczny: ok. 20 alkaloidów izochinolinowych (m.in.: chelidonina, berberyna, chelerytryna, sangwinaryna, protopina i inne), kwasy organiczne (kwas chelidonowy, jabłkowy, cytrynowy) oraz pochodne kwasów fenolowych, saponiny, duże ilości soli wapniowych oraz enzymy proteolityczne.
- Zbiór i suszenie: ziele (młode pędy) zbierać najlepiej w okresie kwitnienia w maju i czerwcu. Suszyć w podwyższonej temperaturze ok. 30°C[5].
- Działanie:
- chelidonina wykazuje działanie rozkurczowe na drogi żółciowe, przewód pokarmowy i oskrzela oraz żółciopędne i słabe uspokajające.
- chelerytryna i sangwinaryna wykazują działanie bakteriobójcze, pierwotniakobójcze, grzybobójcze,
- przeciwnowotworowe (chelidonina hamuje podziały komórek)
- używany powszechnie jako lek usuwający brodawki (kurzajki) na skórze. Wystarczy kilka razy posmarować kurzajkę sokiem mlecznym z glistnika. Kurzajkę uprzednio należy zmiękczyć wodą z mydłem. Działanie to wiąże się z obecnością w soku chelidoniny.
[edytuj] Ciekawostki
- Dym powstający ze spalonej rośliny ma własności owadobójcze[2].
- W starożytności używano tej rośliny do zwalczania robaków przewodu pokarmowego, a także jako pułapkę do łapania ryb i ptaków[4].
Przypisy
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ 2,0 2,1 Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ 4,0 4,1 Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
- ↑ Czesław Bańkowski, Jan Serwatka: O chwastach i ich zastosowaniu. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1972.