Gmina Ujsoły

Gmina Ujsoły położona jest w południowej części województwa śląskiego, w Beskidzie Żywieckim, tuż przy granicy ze Słowacją. Gmina ma charakter typowo górski, zajmuje obszar prawie 11 tysięcy ha podzielony na cztery sołectwa: Ujsoły, Glinka, Złatna, Soblówka zamieszkiwane przez prawie 5 tysięcy osób.

Siedziba gminy to Ujsoły.

Ujsoły to jeden z najbardziej dziewiczych zakątków Polski. Największym bogactwem tej ziemi są lasy zajmujące ponad 70% powierzchni całej gminy. W celu ochrony tego cennego przyrodniczo terenu włączono cały obszar gminy w obręb Żywieckiego Parku Krajobrazowego i utworzono 3 rezerwaty przyrody: Oszast, Muńcuł, Dziobaki chroniące pozostałości prastarej puszczy karpackiej. Na tym terenie występuje ponad 50 gatunków roślin objętych ścisłą ochroną oraz ponad 150 gatunków ptaków, ssaków i gadów.

Według danych z 30 czerwca 2004², gminę zamieszkiwało 4686 osób.

Spis treści

1 Struktura powierzchni
2 Demografia
3 Turystyka
- 3.1 Zabytki
4 Kultura
- 4.1 Legenda
5 Miejscowości i przysiółki wchodzące w skład gminy
6 Sąsiednie gminy

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, gmina Ujsoły ma obszar 109,95 km², w tym:

użytki rolne: 25%
użytki leśne: 70%

Gmina stanowi 10,57% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	4686	100	2327	49,7	2359	50,3
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	42,6		21,2		21,5

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1358,83 zł.

Folklor góralski

Początki gospodarowania na tym terenie sięgają wieku XV. Pierwszymi osadnikami byli pasterze napływający z terenu Karpat Wschodnich, którzy wykorzystywali dobre warunki do wypasu bydła i osiedlali się na okolicznych halach. Początkowo osadnicy byli ludźmi wolnymi, później wraz z wprowadzaniem gospodarki folwarcznej oraz zmuszaniem do odrabiania pańszczyzny ich swoboda była ograniczana, wobec czego okazywali swój sprzeciw w zbójnictwie.

[edytuj] Turystyka

Przez tereny obecnej gminy przechodził historyczny szlak handlowy prowadzący na słowacką Orawę i dalej do Wiednia.

Ujsoły to doskonałe miejsce do wypoczynku. Górskie położenie gminy stwarza okazję do podziwiania malowniczych krajobrazów, wędrówek szlakami o różnym stopniu trudności. Wytyczono tu ponad 80 km szlaków pieszych i 70 km szlaków rowerowych biegnących po najbardziej atrakcyjnych widokowo szczytach górskich. W Złatnej znajduje się źródełko wody siarkowej zwane przez mieszkańców "śmierdzącym potokiem", a ostre górskie powietrze stwarza tu specyficzny mikroklimat.

Czysta woda potoków spływających z gór chłodzi zmęczone stopy wędrowców, którzy po trudach mogą odpocząć w schroniskach górskich na Hali Lipowskiej, Rycerzowej i Krawcowym Wierchu oraz w pensjonatach prywatnych.

[edytuj] Zabytki

Pozostałości dawnego budownictwa drewnianego z II połowy XIX wieku - Ujsoły, Złatna
Przydrożne kapliczki: Ujsoły, Smreków, Wajdów Groń
Leśniczówka w Złatnej: Trudne warunki życia, kamieniste gleby, surowy klimat oraz wielkie przestrzenie zmuszały mieszkańców do bycia samowystarczalnymi. Do dziś przetrwały ślady kunsztu budowlanego górali, którego przykładem jest zabytkowa leśniczówka w Złatnej.
Pozostałości huty szkła w Złatnej - Huta: Na początku XIX wieku powstały pierwsze zakłady przemysłowe: tartak napędzany energią wodną oraz huta szkła, pozostałości której można zobaczyć dziś w Złatnej.
Kamienny krzyż z 1833 r. - Złatna Huta

[edytuj] Kultura

Izba regionalna w Glince gromadzi stare, ręcznie wykonane sprzęty użytku domowego oraz dawniej używane sprzęty rolnicze stanowiące o pracowitości i trudzie mieszkańców. Przodkowie pozostawili po sobie bogate dziedzictwo kulturowe: zwyczaje, język, stroje starannie chronione przez współczesnych mieszkańców wsi doceniających mądrość i dorobek ojców. Na terenie gminy działają zespoły folklorystyczne kultywujące stare tradycje: "Juhas", "Młode Juhasy" oraz "Jedlicka".

Zespół pieśni i tańca Juhas może się poszczycić występami w wielu krajach świata i udziałem w licznych festiwalach folklorystycznych. Dziecięcy zespół folklorystyczny nosi nazwę Tęczowe kropelki.

Huda

Tylko w Ujsołach przetrwał niespotykany nigdzie indziej zwyczaj palenia "hud" czyli wielkich ognisk w noc świętego Wawrzyńca. Zwyczaj ten stał się okazją do obchodów corocznego święta gromadzącego liczne rzesze miłośników gór i góralskich tradycji.

Cykliczne imprezy promocyjne:

Cykliczne spotkania z ludźmi kultury - maj
Przegląd piosenki dziecięcej - 1 czerwca
Gminny Dzień Kultury - czerwiec
"Wawrzyńcowe Hudy" - impreza folklorystyczna w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej

[edytuj] Legenda

Najbardziej znanym zbójnikiem był Marcin Portas i to być może właśnie on wraz z kamratami nocował w piwnicach na Muńcole. Dziś zabłąkany turysta może trafić na zbójnickie skarby w tych piwnicach schowane, które tylko w dzień Bożego Ciała stają otworem. A może znajdzie skarby na Zbójnickich Dolinach pod Halą Bieguńską, gdzie niegdyś była chata samego hetmana zbójnickiego Sebastiana Burego?

[edytuj] Miejscowości i przysiółki wchodzące w skład gminy

Glinka
Złatna
Soblówka
- Młada Hora (przysiółek)
- Smereków (przysiółek)
- Danielka (przysiółek)
- Kiełbasówka (przysiółek)
- Słonkówka (pszysiółek)
- Sliwkówka (przysiółek)
- Na soblówce (przysiółek)