Województwo śląskie

Obecne województwo śląskie zostało utworzone w 1999 roku z województw poprzedniego podziału administracyjnego:

• katowickiego (oprócz gmin powiatów olkuskiego¹ i chrzanowskiego oraz gminy Brzeszcze z powiatu oświęcimskiego)
• bielskiego (oprócz gmin powiatów suskiego, wadowickiego i oświęcimskiego)
• częstochowskiego (oprócz gmin znajdujących się obecnie w powiatach oleskim (6 gmin), pajęczańskim (3 gminy), radomszczańskim (2 gminy) i włoszczowskim (3 gminy)

W granicach obecnego województwa znalazło się Jaworzno, Zagłębie Dąbrowskie,Częstochowa,Jura Krakowsko-Częstochowska ,powiat zawierciański,powiat myszkowski,powiat kłobucki,powiat krzepicki oraz tereny na wschód od Białej historycznie będące częścią Małopolski. Odbyło się to kosztem ziem na zachodzie, tj. okolic Opola (historycznej stolicy Górnego Śląska), z których utworzono województwo opolskie.

Do dzisiaj pozostają kontrowersje co do nazwy województwa, gdyż tylko jego mniejsza część jest historycznym Śląskiem. Podobne obiekcje odnoszą się do jego granic, szczególnie silne są w okolicach Częstochowy, której związki ze Śląskiem budzą wątpliwości i są przez wielu częstochowian kontestowane.

¹ Gmina miejska Sławków znalazła się początkowo w powiecie olkuskim w woj. małopolskim. 1.I.2002 została przeniesiona do powiatu będzińskiego w woj. śląskim

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie

Województwo śląskie jest położone na południu Polski, nad górną Wisłą, Odrą i Wartą i graniczy z Czechami i Słowacją. Dzisiejsze województwo Śląskie leży na styku Śląska i Małopolski, a więc odmiennych kulturowo i historycznie części Polski. Daje się to zauważyć na mapie gospodarczej województwa - część zachodnia (Górnośląska) jest lepiej rozwinięta niż rolnicze obszary części wschodniej (Małopolskiej). Wyjątkiem jest tu Zagłębie Dąbrowskie - historycznie część Małopolski. Fizycznie Województwo Śląskie należy do Wyżyny Śląskiej, Jury Krakowsko-Częstochowskiej, Kotliny Oświęcimskiej oraz Beskidów. Ponadto w tych obszarach geograficznych można wyróżnić mniejsze, takie jak np. Płaskowyż Rybnicki.

[edytuj] Procentowy udział regionów historycznych w powierzchni województwa

W obecnym województwie około 48% powierzchni stanowi historyczny Górny Śląsk. Głównymi miastami na jego terenie są Katowice, Gliwice, Rybnik, Lubliniec oraz Racibórz. 45% powierzchni stanowi natomiast Małopolska, której głównymi miastami są Częstochowa, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza oraz Żywiec. Około 7% stanowią ziemie Wielkopolskie, na których nie położone są znaczące miasta.

Ponadto wiele miejscowości położonych jest na granicach tych regionów. Najważniejszą z nich jest niewątpliwie Bielsko-Biała, które powstało z śląskiego Bielska i małopolskiej Białej.

[edytuj] Podział administracyjny

[edytuj] Miasta i powiaty grodzkie

[edytuj] Powiaty ziemskie

W województwie śląskim jest 17 powiatów ziemskich. Województwo Śląskie jest jedynym województwem w Polsce, w którym mniej jest powiatów ziemskich niż grodzkich. Powiaty ziemskie województwa leżą jedynie na północy oraz południu województwa. Większość powiatów ziemskich jest silnie zurbanizowana - powiaty ziemskie nie pełnią funkcji rolniczych, a jedynie są "sypialniami" lub terenami rekreacyjnymi dla mieszkańców dużych miast.

Powiat	Herb	Ludność	Powierzchnia
powiat cieszyński		170 822	730,2 km²
powiat wodzisławski		155 222	286,92 km²
powiat będziński		151 163	368,02 km²
powiat bielski		151 505	457,23 km²
powiat żywiecki		149 779	1039,96 km²
powiat tarnogórski		137 830	642,63 km²
powiat częstochowski		133 582	1519,49 km²
powiat zawierciański		123 901	1003,27 km²
powiat gliwicki		114 848	663,35 km²
powiat raciborski		111 204	543,98 km²
powiat pszczyński		104 828	473,46 km²
powiat mikołowski		91 112	231,53 km²
powiat kłobucki		84 761	889,15 km²
powiat lubliniecki		76 530	822,13 km²
powiat rybnicki		73 652	224,63 km²
powiat myszkowski		71 628	478,62 km²
powiat bieruńsko-lędziński		56 017	156,68 km²

[edytuj] Demografia

Województwo Śląskie liczy 4654,1 tys. mieszkańców (i ciągle się zmniejsza), co stanowi 12% ludności Polski i jest najludniejszym (po Województwie Mazowieckim) województwem w Polsce. Gęstość zaludnienia wynosi 380 os./km² i jest najwyższa w Polsce. Najgęściej zaludniony jest centralny obszar województwa - ponad 1000 osób na km². Na terenie województwa leży najgęściej zaludnione miasto, a zarazem i powiat w Polsce - Świętochłowice (4165 osób/km²).

Województwo Śląskie ma najgorszą sytuację demograficzną spośród województw w Polsce. Przyrost naturalny wynosi -1,1 i jest dużo gorszy od średniej krajowej (0,1).

W województwie śląskim 14% ludności jest wieku przedprodukcyjnym (pon. 14 lat), 70% ludności jest w wieku produkcyjnym (15 - 60 lat), natomiast w wieku poprodukcyjnym (pow. 60 lat) jest 16% mieszkańców.

Niemniej jednak zaznacza się duże dysproporcje w strukturze ludności wewnątrz województwa. Najgorsza sytuacja demograficzna ma miejsce w subregionie katowickim (znaczna przewaga ludności w wieku poprodukcyjnym nad przedprodukcyjnym), najlepsza natomiast w rybnickim i bielskim (odwrotnie). Mediana wieku w województwie wynosi 40,9 lat dla kobiet oraz 36,9 dla mężczyzn.

Na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet.

Województwo Śląskie charakteryzuje się najwyższym wskaźnikiem zatrudnienia w Polsce oraz jednym z najniższych wskaźników bezrobocia.

Województwo charakteryzuje się znacznym udziałem mniejszości narodowych (wraz z woj. opolskim skupia ponad 70% ogółu ludności niepolskiej w kraju). W województwie żyje (wg danych ze spisu powszechnego, które mogą nie być miarodajne) ok. 150 tys. Ślązaków (od ponad 50% ludności w powiecie raciborskim do 0% na wschodzie województwa), 20 tys. Niemców (głównie w pow. raciborskim, gliwickim w większych miastach) oraz wielu przedstawicieli innych narodowości (Francuzi, Amerykanie, Ukraińcy, jedyna w Polsce mniejszość czeska i morawska itd.). Rokrocznie do województwa emigruje ponad 2 tys. obcokrajowców, natomiast z innych województw napływa blisko 50 tys. osób rocznie (trzecie miejsce w kraju).

[edytuj] Gospodarka

Województwo Śląskie jest najsilniejszym i najbogatszym regionem w Polsce (wyłączając województwo mazowieckie, w którym leży Warszawa). Wytwarza 14% PKB Polski, a średnia pensja wynosi 3208,82 zł brutto (średnio w Polsce 2899,83 zł). Stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie 8,2% (w Polsce 11,1%).

Główną gałęzią gospodarki woj. śląskiego są usługi. Niemniej jednak bardzo duży udział ma także przemysł. Najmniej ludności pracuje w rolnictwie i leśnictwie.

Przemysł wytwarza około 34% PKB województwa. Najważniejsze jest górnictwo, hutnictwo oraz produkcja energii elektrycznej. Województwo wytwarza 92% węgla kamiennego w Polsce, 83% samochodów oraz 70% stali surowej. Aktualnie przemysł podlega procesom restrukturyzacji i prywatyzacji.

Usługi podobnie jak w reszcie kraju są największym udziałowcem w budowie PKB. Wytwarzają około 63% PKB województwa. Ich udział w ogólnej produkcji wojewódzkiej systematycznie rośnie.

Rolnictwo i leśnictwo to najmniej rozwinięta część gospodarki województwa. Przeważają gospodarstwa małe, około 3 hektarowe. Wiele z nich łączy się w większe spółdzielnie. Rozdrobnienie gospodarstw można tłumaczyć bardzo wysoką ekumeną, a więc dużym obszarem zabudowanym pomiędzy które "wciśnięte" są te gospodarstwa. Rolnictwo wytwarza 4% PKB i jest to najniższy wskaźnik wśród polskich województw.

[edytuj] Zatrudnienie

W województwie śląskim czynnych zawodowo jest 63% mieszkańców, natomiast pracuje 54% mieszkańców. Procentowo najwięcej ludności czynnie pracuje w Katowicach (prawie 70%), najmniej natomiast w powiecie ziemskim częstochowskim (zaledwie 46%). Bezrobocie wynosi 8,7%, a średnia pensja ponad 3200 złotych. Struktura zatrudnienia przedstawia się następująco:

• przemysł - 32%
• usługi - 65%
• rolnictwo - 3%

Najwyższe wynagrodzenia są w przemyśle, a najniższe w rolnictwie.

[edytuj] Transport i komunikacja

[edytuj] Komunikacja

Przez województwo śląskie przebiega szereg linii kolejowych. Znajduje się tutaj łącznie kilka dworców i kilkadziesiąt stacji PKP. Przez dworzec główny w Katowicach przejeżdżają pociągi EuroCity i InterCity. Silnie rozwinięta jest tu również sieć dróg. Biegnie tędy Autostrada A4, E40 (trasa europejska), E75 (trasa europejska), droga ekspresowa S1, Droga ekspresowa S69 oraz kilkanaście dróg krajowych i dróg wojewódzkich. Budowana jest kolejna autostrada – A1. Znajduje się tu międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. W województwie do 21 grudnia 2007 funkcjonowały dwa duże przejścia na granicy z Czechami- w Cieszynie i w Chałupkach. Komunikacja miejska to przede wszystkim KZK GOP, PKM Jaworzno, MZK Jastrzębie Zdrój, MZK Tychy, MZK Bielsko-Biała i MPK Częstochowa.

[edytuj] Transport drogowy

Na terenie województwa śląskiego znajduje się wiele ważnych dróg. Najważniejszymi szlakami komunikacyjnymi są:

Trasy europejskie:

• E40
• E75
• E462

Wzdłuż nich istnieją, buduje się lub planuje autostrady:

• A1 (projektowana, częściowo w budowie)
• A4

oraz drogi ekspresowe:

• S1
• S11
• S69
• S86

Ponadto na terenie województwa znajduje się wiele dróg krajowych oraz wojewódzkich

Obecnie trwają intensywne ulepszenia standardu dróg. Remontuje się je oraz poszerza. Ponadto samorządy budują wiele nowych dróg, szczególnie łączących centra miast z przedmieściami.

Jedną z najważniejszych tego typu inwestycji jest Drogowa Trasa Średnicowa będąca jedyną autostradą miejską w Polsce. Docelowo ma połączyć centra wszystkich miast leżących w GOP

[edytuj] Transport kolejowy

Województwo śląskie stanowi jeden z największych węzłów komunikacji kolejowej w Polsce, zarówno jeśli chodzi o przewozy pasażerskie jak i towarowe. Z katowickiego dworca kolejowego odjeżdżają pociągi wszystkich kategorii, w tym EuroCity i InterCity, zapewniające połączenia ze wszystkimi największymi miastami w Polsce oraz z Czechami, Słowacją, Węgrami, Austrią i Niemcami. W województwie kolej odgrywa dużo mniejszą rolę niż transport samochodowy. Kolejowy transport towarowy to przede wszystkim przewozy węgla kamiennego. Ze względu na położenie województwa dużą rolę odgrywają przewozy tranzytowe, także międzynarodowe. Do 21 grudnia 2007 Funkcjonoweały tu cztery kolejowe przejścia graniczne:

• Zebrzydowice-Piotrowice
• Chałupki-Bogumin
• Zwardoń-Skalite
• Cieszyn-Czeski Cieszyn

[edytuj] Transport lotniczy

W odległości około 30 km na północ od centrum Katowic znajduje się międzynarodowy port lotniczy Katowice-Pyrzowice. Po rozbudowie w 2007. i oddaniu do użytkowania drugiego terminala posiada on roczną przepustowość ok. 3,6 mln pasażerów. W 2007 obsłużono blisko 2 mln pasażerów. Ma dwa terminal pasażerskie oraz terminal cargo. Obsługuje stałe połączenia rejsowe z ponad dwudziestoma lotniskami liniami lotniczymi: Air France, Centralwings, EuroLOT, LOT, Lufthansa, oraz Wizz Air.

W centrum Katowic znajduje się również lotnisko Katowice-Muchowiec, a na terenie województwa także wiele innych, mniejszych lotnisk.

[edytuj] Wodny

Port Gliwice obecnie wraz ze stacją kolejową, terminalem celnym, wolnym obszarem celnym w Gliwicach, bazą magazynową, parkingami i biurami jest jednym z elementów Śląskiego Centrum Logistyki. Port w Gliwicach uważany jest za najnowocześniejszy i najbardziej uniwersalny port śródlądowy w kraju, z uwagi na swój kształt, linie i konstrukcje nabrzeży portowych, układ basenów, powierzchnię akwatorium. W porcie znajdują się urządzenia przeładunkowe o maksymalnym udźwigu 20 ton. Roczna zdolność przeładunkowa portu wynosi około 2 milionów ton.

Port Gliwice poprzez sieć kanałów i rzekę Odrę połączony jest z siecią kanałów niemieckich (Berlin) oraz morzem Bałtyckim.

• Kanał Gliwicki
• Port Gliwice
• Kanał Kłodnicki

[edytuj] Zasoby surowców mineralnych

Województwo Śląskie posiada wiele surowców mineralnych. Na terenie regionu położone są największe w Polsce pokłady węgla kamiennego intensywnie wydobywanego już od XIX wieku. Oprócz tego znajdują się tu duże pokłady rud żelaza (obecnie niemal wyczerpane) oraz rud cynku i ołowiu

[edytuj] Opieka medyczna

W województwie śląskim szeroko rozpowszechniona jest sieć publicznych przychodni, szpitali i klinik. Ponadto istnieje wiele przychodni i klinik prywatnych. Do najważniejszych należą:

• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 3 w Rybniku
• Szpital MSWiA w Katowicach
• Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
• Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach
• Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 1 im. prof. Józefa Gasińskiego w Tychach
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 2 w Jastrzębiu-Zdroju
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 3 w Rybniku
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 4 w Bytomiu
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im. św. Barbary w Sosnowcu
• Wojewódzki Szpital Zespolony im. prof. dr Witolda Orłowskiego w Częstochowie
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Najświętszej Maryi Panny w Częstochowie
• Miejski Szpital im. dr T. Chałubińskiego w Częstochowie
• Szpital Hutniczy w Częstochowie
• Wojewódzki Szpital Zespolony w Częstochowie
• Szpital Wojewódzki w Bielsku-Białej
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Lublińcu
• Szpital Wielospecjalistyczny w Jaworznie
• 106 Szpital Wojskowy z Przychodnią-Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Gliwicach
• Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach
• Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
• Częstochowskie Regionalne Centrum Chorób Serca i Naczyń
• Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Gliwicach
• Beskidzkie Centrum Onkologii im. Jana Pawła II w Bielsku-Białej
• Centrum Psychiatrii w Katowicach
• Wojewódzki Szpital Neuropsychiatryczny im dr Emila Cyrana w Lublińcu
• Państwowy Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku
• Wielospecjalistyczny Szpital w Jaworznie
• Wojewódzki Szpital Chorób Płuc im. dr Alojzego Pawelca w Wodzisławiu Śląskim
• Wojewódzki Szpital Chirurgii Urazowej w Piekarach Śląskich
• Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
• Centrum Leczenia Oparzeń w Siemianowicach Śląskich
• Wojewódzki Ośrodek Lecznictwa Odwykowego i Zakład Opiekuńczo-Leczniczy w Gorzycach
• Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka i Matki w Katowicach
• Wojewódzki Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką, Dzieckiem i Młodzieżą w Częstochowie
• Wojewódzkie Centrum Pediatrii Kubalonka w Istebnej
• Wojewódzki Szpital Rehabilitacyjny dla Dzieci w Jastrzębiu-Zdroju
• Chorzowskie Centrum Pediatrii i Onkologii im. dr. E. Hankego
• Śląski Szpital Reumatologiczno-Rehabilitacyjny im. gen. Jerzego Ziętka w Ustroniu
• Szpital Śląski w Cieszynie

[edytuj] Przemysł

Województwo Śląskie jest najbardziej uprzemysłowionym regionem w Polsce. Około 35% ludności pracuje w przemyśle i budownictwie (dla kraju wskaźnik ten wynosi około 27%), przy czym należy zauważyć, że w 1989 roku w przemyśle pracowało blisko 60% ludności. Znajdujący się w centralnej części województwa GOP jest najsilniej uprzemysłowionym obszarem w Polsce. Niewiele ustępuje mu ROW, położony na południowym zachodzie.

Ponadto istnieje kilka mniejszych okręgów przemysłowych przy innych większych miastach - Częstochowa (Częstochowski Okręg Przemysłowy), Bielsko-Biała.

[edytuj] Zakłady przemysłowe

Na terenie województwa znajduje się wiele ważnych zakładów przemysłowych. Wiele z nich jest strategicznych nawet w skali krajowej. Należą do nich kopalnie węgla kamiennego, huty oraz elektrownie. Ponadto w województwie leży wiele innych zakładów przemysłowych, zarówno przemysłu ciężkiego jak i zaawansowanych technologii. Mniejsze znaczenie ma przemysł lekki skupiony głównie w okolicach Częstochowy i Lublińca. Największymi firmami przemysłowymi są Kompania Węglowa, Katowicki Holding Węglowy, Jastrzębska Spółka Węglowa, ArcelorMittal Poland, Tauron Polska Energia, Adam Opel AG oraz Fiat Auto Poland.

[edytuj] Forma prawna

Województwo Śląskie jest jednostką samorządu terytorialnego utworzoną 1 stycznia 1999 na mocy Ustawy o samorządzie województwa z 5 czerwca 1998. Na podstawie art. 165 Konstytucji RP tak jak każda jednostka samorządu terytorialnego posiada osobowość prawną.

[edytuj] Nauka i oświata

Na terenie województwa znajduje się 59 szkół wyższych. Niemniej jednak, aż do lat 60. województwo śląskie nie posiadało uniwersytetu. Obecnie najwięcej uczniów kształcą ośrodki prywatne. Szkoły wyższe rozrzucone są po całym województwie, jednak najbardziej prestiżowe uczelnie znajdują się w Gliwicach (głównie nauki ścisłe) oraz Katowicach. Ponadto na terenie regionu mieści się wiele szkół niższego stopnia - liceów, techników oraz gimnazjum i szkół podstawowych.

[edytuj] Kultura

Województwo śląskie posiada wiele muzeów, teatrów i oper. W większości przypadków obiekty te posiadają bardzo bogate zbiory. Obecnie trwa przetarg na budowę nowego Muzeum Śląskiego, które miałoby powstać pod ziemią, na terenie byłej kopalni w centrum Katowic. Ponadto w każdym większym mieście znajduje się kino i biblioteka. Oprócz tego na terenie województwa organizuje się wiele imprez kulturalnych, zarówno dla starszych jak i dla młodszych. Należą do nich między innymi Rawa Blues Festiwal, Off festival, Mayday Festiwal. Propagowaniem kultury Śląska zajmuję się Państwowy Zespół Pieśni i Tańca Śląsk.

[edytuj] Turystyka i wypoczynek

Beskid Śląski jest terenem turystycznym, na jego terenie znajdują się liczne ośrodki sportów zimowych, a także bazy turystyczne oraz szlaki turystyczne (Bielsko-Biała, Szczyrk, Wisła, Istebna, Korbielów czy Ustroń). Wbrew pozorom województwo śląskie jest miejscem o dużej liczbie jezior (szczególnie sztucznych, będących pozostałościami po wyrobiskach piasku dla kopalni). Wiele z nich umożliwia uprawianie sportów wodnych. Najbardziej znanymi są zbiorniki Pogoria w Dąbrowie Górniczej (łączna powierzchnia ok. 800 ha) oraz Zalew Rybnicki w Rybniku. Tereny pieszych wędrówek, wspinaczki skałkowej oraz speleologii na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej tzn. Szlak Orlich Gniazd. W Dąbrowie Górniczej znajduje się także zachodni fragment Pustyni Błędowskiej.

Oprócz turystyki zimowej i letniej na terenie województwa znajduje się największe w Polsce centrum pielgrzymkowe - klasztor na Jasnej Górze w Częstochowie. Spragnieni kultury i historii turyści mogą zwiedzać Państwowe Muzeum Zamkowe w Pszczynie z rezerwatem żubrów, Zamek Piastowski w Gliwicach i Rybniku, zespół klasztorno-pałacowy w Rudach, Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej oraz radiostację gliwicką - miejsce prowokacji hitlerowskiej w przeddzień II wojny światowej. Ponadto, wbrew obiegowej opinii na terenie województwa można zwiedzać także stare miasta - w Gliwicach, Cieszynie, Żorach, Rybniku i Bielsku-Białej. Na obszarze regionu znajdują się także zamki - Zamek w Będzinie, Chudowie, Lublińcu, Podzamczu koło Ogrodzieńca, Olsztynie koło Częstochowy.

Ponadto pełno jest zabytków przemysłowych, wśród których najsławniejsze to Skansen górniczy "Królowa Luiza", Skansen podziemny "Guido", Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych w Tarnowskich Górach,Dom Tkacza i Muzeum Techniki i Włókiennictwa w Bielsku-Białej.

Innymi atrakcjami są:

• Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie
• Zabytkowa Kopalnia Rud Srebronośnych i Sztolnia Czarnego Pstrąga w Tarnowskich Górach
• Zabudowa Staromiejska w Tarnowskich Górach, Muzeum w Tarnowskich Górach
• Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tarnowskich Górach
• Skansen Kolei Wąskotorowych w Rudach
• Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryji Panny w Rudach
• Bazylika św. Antoniego w Rybniku. Najwyższa na Śląsku
• Kościół św. Mikołaja w Lublińcu z XIII wieku
• Gotycki kościół pw. św. Trójcy w Wodzisławiu Śląskim z II poł. XV w.
• Kościół św. Katarzyny w Rybniku
• Kolegiata Św. Wojciecha i św. Katarzyny z XVI w. w Jaworznie.
• Dwór obronny w Jastrzębiu-Zdroju. Jedyny tego typu budynek na Śląsku
• Park Zdrojowy w Jastrzębiu-Zdroju
• Zamek Sułkowskich w Bielsku-Białej
• Bazylika katedralna św. Mikołaja w Bielsku-Białej
• Dolne Przedmieście w Bielsku-Białej - charakterystyczna zabudowa "Małego Wiednia"
• Ratusz w Bielsku-Białej
• Unikatowy barokowy Kościół Opatrzności Bożej w Bielsku-Białej
• Drewniany Kościół św.Barbary w Bielsku-Białej
• Kościół św. Jakuba w Lubszy k/Lublińca z XIV w.
• Unikalny na skalę światową trójkątny Rynek Główny w Jaworznie.
• Stare Miasto w Cieszynie XIII-XX w.
• Góra Zamkowa w Cieszynie XI-XIX w.
• Kaplica Zamkowa na Górze Zamkowej w Cieszynie (Rotunda) XI/XII w.
• Relikty wieży ostatecznej obrony i fragmentów zamku w na Górze Zamkowej w Cieszynie XII-XVI w.
• Wieża "Piastowska" na Górze Zamkowej w Cieszynie XIV w.
• Kościół św. Marii Magdaleny w Cieszynie z nekropolią Piastów Śląskich XIII-XIX w.
• Pałac w Wodzisławiu Śląskim - pierwszy pałac w stylu klasycystycznym w Polsce

[edytuj] Ochrona przyrody

Na terenie województwa śląskiego znajdują się kompleksy leśne, których historyczne i umowne nazwy to:

• Lasy Lubliniecko-Świerklanieckie
• Lasy Raciborskie
• Lasy Pszczyńskie

Po przepięknych i zasobnych drzewostanach pierwotnych pozostały na Śląsku jedynie resztki małych powierzchni leśnych, zachowanych jedynie do dziś w zbliżonym stanie w postaci rezerwatów i parków narodowych oraz pojedynczych okazów drzew.

Stan lasów woj. śląskiego jest wynikiem negatywnych przemian i działalności człowieka, głównie w okresie XVIII, XIX i XX wieku. W początkach tzw. ery przemysłowej lasy śląskie poddane były szczególnie rabunkowej gospodarce związanej z nieracjonalnym pozyskiwaniem surowca drzewnego, co związane było z gwałtownym rozwojem i potrzebami hut cynku, ołowiu, żelaza oraz wzrastającemu zapotrzebowaniu kopalń węgla kamiennego na drewno niezbędne do zabudowy wyrobisk górniczych. Prowadziło to do masowego wyrębu drzew gatunków liściastych (buk, dąb, brzoza, olsza, grab). Zabiegi te doprowadziły do zmiany w składzie gatunkowym śląskich lasów i zwiększenia udziału gatunków iglastych. Masowo sadzono jednogatunkowe, lite drzewostany sosnowe i świerkowe bez względu na rodzaj siedliska. Z tego też względu pogłębiła się znacznie degradacja siedlisk, zakłócając strukturę biocenotyczną drzewostanów, co z kolei spowodowało częstsze występowanie gradacji szkodliwych owadów drzew leśnych.

W okresie międzywojennym lesistość Śląska w granicach Polski wynosiła ok. 29% z czego ok. 57% lasów należało do prywatnych właścicieli.

Nie bez wpływu na stan polskich, a także i śląskich lasów miały działania wojenne i zwiększone potrzeby przemysłu zbrojeniowego w okresie II wojny światowej, a po wojnie gwałtowny rozwój i wzrost przemysłu wydobywczego i hutniczego Górnego Śląska.

Obecnie dla utrzymania lasów narażonych na silne działanie emisji przemysłowych prowadzi się przebudowę drzewostanów. W miejsce drzew mało odpornych na zanieczyszczenia, sadzi się gatunki drzew mniej wrażliwych na emisje przemysłowe.

Dopiero w roku 1968 utworzono i zagospodarowywać zaczęto Leśny pas ochronny GOP wokół Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP) o powierzchni ok. 32 tys. ha i utworzono nowe rezerwaty oraz parki krajobrazowe.

Parki krajobrazowe znajdujące się w granicach woj. śląskiego:

• Wojewódzki Park Kultury i Wypoczynku
• Babiogórski Park Narodowy (www.bpn.babia-gora.pl)
• Park Krajobrazowy Beskidu Małego
• Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego
• Park Krajobrazowy Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich
• Park Krajobrazowy Lasy nad Górną Liswartą
• Park Krajobrazowy Orlich Gniazd
• Park Krajobrazowy Stawki
• Załęczański Park Krajobrazowy
• Żywiecki Park Krajobrazowy
• Rezerwat przyrody Dolina Żabnika
• Rezerwat sasanek
• Rezerwat leśno-stawowy Łężczok Racibórz
• Arboretum bramy morawskiej Racibórz

[edytuj] Sport

[edytuj] Piłka nożna

Województwo śląskie ma wielkie tradycje piłkarskie. Ruch Chorzów, Górnik Zabrze, Polonia Bytom, Zagłębie Sosnowiec oraz GKS Katowice wielokrotnie zdobywały tytuły Mistrza i Wicemistrza Polski a także Puchar Polski w piłce nożnej. W latach 50. i 60. połowa klubów polskiej ekstraklasy pochodziła z województwa. Obecnie jednak kluby ze śląska, zagłębia i okręgu częstochowskiego przeżywają kłopoty finansowe, w rezultacie czego nie liczą się zbytnio w rozgrywkach. Mimo to w ekstraklasie grają obecnie aż 4 kluby z województwa śląskiego: Ruch Chorzów, Górnik Zabrze, Odra Wodzisław Śląski i Polonia Bytom. Dowodem jakie znaczenie dla mieszkańców Śląska ma piłka nożna jest fakt że ma on swoją własną reprezentację piłkarską. W skład Reprezentacji Śląska wchodzą wyłącznie zawodnicy grający na co dzień w górnośląskich klubach piłkarskich. Z województwa wywodzi się wielu znakomitych piłkarzy i trenerów, m. in. Antoni Piechniczek, Stanisław Oślizło, Ernest Wilimowski, Gerard Cieślik i Jerzy Dudek.

[edytuj] Żużel

Oprócz piłki nożnej w województwie popularny jest również żużel. Najbardziej znane drużyny żużlowe województwa śląskiego to RKM Rybnik i Włókniarz Częstochowa, należące do czołowych polskich drużyn.

[edytuj] Siatkówka

Drużyny siatkówki mężczyzn należą do najlepszych w kraju i odnoszą sukcesy międzynarodowe. Wiodące drużyny: Jastrzębski Węgiel, Wkręt-Met Domex AZS Częstochowa, Płomień Sosnowiec oraz Energetyk Jaworzno. BKS Stal Bielsko-Biała jest najbardziej utytułowaną drużyną spośród zespołów Ligi Siatkówki Kobiet.

[edytuj] Hokej na lodzie

Z województwa pochodzą polskie drużyny hokeja na lodzie - Polonia Bytom, Zagłębie Sosnowiec, Naprzód Janów, GKS Tychy, Czarne Jastrzębie, GKS Katowice a także SMS I Sosnowiec.

[edytuj] Inne dyscypliny

Innymi rozwiniętymi dyscyplinami sportowymi są lekkoatletyka, pływanie. Najbardziej znanymi zawodnikami z województwa są Otylia Jędrzejczak, Marek Plawgo.

[edytuj] Obiekty sportowe

Na terenie regionu znajduje się wiele wysokiej klasy obiektów sportowych ze Stadionem Śląskim na czele. Oprócz niego można wymienić także Stadion Miejski w Rybniku - jeden z największych stadionów piłkarsko-żużlowych w Polsce, stadion żużlowy Arena Częstochowa, halę widowiskową Spodek w Katowicach.

[edytuj] Władze

[edytuj] Wojewodowie śląscy

• Zygmunt Łukaszczyk od 29 listopada 2007
• Tomasz Pietrzykowski od 28 grudnia 2005 do 29 listopada 2007
• Lechosław Jarzębski od 22 października 2001 do grudnia 2005
• Wilibald Winkler od 9 grudnia 2000 do 17 października 2001
• Marek Kempski od 1 stycznia 1999 do 7 grudnia 2000 (wcześniej jako Wojewoda Katowicki)

Wojewodowie Katowiccy

• Marek Kempski od 12 grudnia 1997 do 31 grudnia 1998 (później jako Wojewoda Śląski)
• Eugeniusz Ciszak od 1 czerwca 1994 do 21 listopada 1997
• Wojciech Czech od 28 maja 1990 do 1 marca 1994
• Tadeusz Wnuk od 18 maja 1985 do 28 maja 1990
• Roman Paszkowski od 16 grudnia 1981 do 18 maja 1985
• Henryk Lichoń od 24 grudnia 1980 do 15 grudnia 1981
• Zdzisław Legomski od 15 czerwca 1978 do 23 grudnia 1980
• Stanisław Kiermaszek od 11 czerwca 1975 do 14 czerwca 1978
• Jerzy Ziętek od 12 grudnia 1973 do 10 czerwca 1975
• Bolesław Jaszczuk od 1 listopada 1948 do 28 kwietnia 1952

Wojewodowie Śląsko-Dąbrowscy

• Aleksander Zawadzki od 11 marca 1945 do 31 października 1948
• Jerzy Ziętek od 1 lutego 1945 do 10 marca 1945

Przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej

• Jerzy Ziętek

Wojewodowie Śląscy

• Michał Grażyński (1 września 1926 – 5 września 1939)
• Mieczysław Bilski (6 maja 1924 – 28 sierpnia 1926)
• Tadeusz Koncki (13 października 1923 – 2 maja 1924)
• Antoni Schultis (1 lutego 1923 – 2 października 1923)
• Józef Rymer (18 maja 1922 – 5 grudnia 1922)

[edytuj] Wicewojewodowie śląscy

• Stanisław Dąbrowa
• Adam Matusiewicz

[edytuj] Oficjalne wyniki wyborów do Sejmiku Województwa

[edytuj] I kadencji 1998-2002

	Komitet Wyborczy	Mandaty
	Sojusz Lewicy Demokratycznej	38
	Wspólnota Samorządowa	9
	Platforma Obywatelska RP	10
	Unia Wolności	7
	Kongres Chrześcijańsko-Narodowy	3
	RN	3
	Bezpartyjni	2
	Razem	75

[edytuj] II kadencji 2002-2006

	Komitet Wyborczy	Mandaty
	Sojusz Lewicy Demokratycznej	26
	Platforma Obywatelska RP	8
	Liga Polskich Rodzin	5
	Wspólnota Samorządowa	2
	Kongres Chrześcijańsko-Narodowy	3
	Bezpartyjni	2
	Prawo i Sprawiedliwość	2
	Samoobrona RP	1
	Samoobrona Narodu Polskiego	1
	Unia Samorządowa	1
	Razem	50

[edytuj] III kadencji od 2006

	Komitet Wyborczy	Mandaty
	Platforma Obywatelska RP	17
	Lewica i Demokraci	15
	Prawo i Sprawiedliwość	10
	Polskie Stronnictwo Ludowe	8
	Razem	50

[edytuj] Zobacz też

• Autonomiczne województwo śląskie
• Statut Organiczny Województwa Śląskiego
• Górny Śląsk
• Śląsk
• Zagłębie
• polskie tablice rejestracyjne (wikisource)
• Podział administracyjny Polski 1957-1975

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego
• Śląski Urząd Wojewódzki
• Biuro Regionalne Województwa Śląskiego w Brukseli
• Informator turystyczny województwa śląskiego
• Ochrona przyrody w woj. śląskim
• Parki i ogrody województwa śląskiego
• Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do 2004 roku oraz cele długoterminowe do roku 2015
• Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego
• Śląska Biblioteka Cyfrowa
• System Elektronicznej Komunikacji Administracji Publicznej w Województwie Śląskim
• Informator Regionalny Województwa Śląskiego - mapy regionów w województwie