Henryk Worcell

Z Wikipedii

Henryk Worcell właśc. Tadeusz Kurtyka (ur. 1 sierpnia 1909 r. we wsi Krzyż (obecnie dzielnica Tarnowa), zm. 1 czerwca 1982 r. we Wrocławiu) – polski prozaik i publicysta, znany m.in. z zekranizowanych dzieł pt. Zaklęte rewiry i Grzech Antoniego Grudy.

[edytuj] Biografia

Urodził się 1909 r. w chłopskiej rodzinie wsi Krzyż (obecnie dzielnica Tarnowa). W 1913 r. wraz z rodziną przeniósł się do Brzeźnicy – przysiółka Woli Radłowskiej, w której jego rodzina mogła gospodarzyć na dziesięciu morgach ziemi. Ukończył cztery klasy szkoły powszechnej, a następnie podjął naukę w I Państwowym Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym w Tarnowie. O swojej edukacji napisał:

Nie miałem cierpliwości ślęczeć nad książką szkolną, natomiast z zapałem zabierałem się do rzeczy przekraczających możność zrozumienia ich w tym czasie.

Słabe wyniki w szkole oraz ostry konflikt z ojcem, spowodowały, że pod koniec sierpnia 1925 r. uciekł do Krakowa z domu wspólnie z kolegą z tej samej miejscowości.

Nie mogłem znieść zależności od ojca, który mnie zmuszał do pracy w lesie i na roli, natomiast gdy uciekłem i zostałem "samodzielny", wytrzymałem trzy lata praktyki w restauracji Niemca, gdzie co miesiąc praktykanci uciekali lub byli wydalani.

Mając zaledwie 16 lat Kurtyka pracował w luksusowym "Grand Hotelu" przy ul. Sławkowskiej w Krakowie: jako pomywacz, bufetowy, a później już jako kelner. Za namową Michała Choromańskiego zaczął pisać. Choromański zwrócił na niego uwagę będąc w restauracji hotelowej, gdy Kurtyka czytał w przerwach w pracy Sonatę Kreutzerowską Lwa Tołstoja. Nawiązał z nim kontakt, a dowiadując się, że pisze dziennik, zachęcił go do kształcenia się i pracy nad warsztatem pisarskim. To właśnie Choromański wymyślił Kurtyce pseudonim literacki. Worcell okazał się dobrym pisarzem. Wydana w 1936 r. debiutancka powieść Zaklęte rewiry (której kanwą jest praca kelnerów), od razu wzbudziła sensację i uznanie wśród krytyków.

Po sukcesie pierwszej powieści przeniósł się do Zakopanego, gdzie wszedł w obracające się tam środowisko literackie. Poznał wielu uznanych już wówczas pisarzy m.in. Kornela Makuszyńskiego, Zofię Nałkowską, Władysława Broniewskiego, Leona Kruczkowskiego, Karola Irzykowskiego oraz Witkacego.

Tablica pamiątkowa na budynku przy ulicy M. Skłodowskiej-Curie 40 we Wrocławiu

Podczas okupacji niemieckiej w latach 1943-1945 był przymusowym robotnikiem wywiezionym do pracy do Niemiec. Po wojnie od lipca 1945 r. osiadł na ziemiach odzyskanych w okolicy Lądka-Zdroju mieszkając (z roczną przerwą) do roku 1957 we wsiach Skrzynka i Trzebieszowice i pracując tam jako rolnik i wiejski bibliotekarz. W tym okresie utrwalał w licznych opowiadaniach i publikacjach prasowych życie polskich osadników w poniemieckich wsiach. W odwecie za opis panujacych we wsi stosunków (w publikowanych początkowo w prasie książkach Najtrudniejszy język świata i Parafianie) stracił oko^[1]. Po tym wydarzeniu w 1957 r. wraz z rodziną przeniósł się na stałe do Wrocławia, w którym mieszkał do końca życia.

Zmarł 1 czerwca 1982 r. i pochowany został na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu przy ulicy Bujwida.

Synem Tadeusza Kurtyki jest znany polski alpinista Wojciech Kurtyka.

[edytuj] Dzieła

• Zaklęte rewiry, powieść wydana po raz pierwszy w 1936 r.
• Parafianie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1960
• Najtrudniejszy język świata, opowiadania z życia osadników na Dolnym Śląsku, 1965
• Zimowy zasiew
• Widzę stąd Sudety
• Wieczory pod lipą, 1968
• Grzech Antoniego Grudy i inne opowiadania, Panstwowy Instytut Wydawniczy, 1972
• Pan z prowincji, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1973
• Wpisani w Giewont, wspomnienia o przedwojennych pisarzach związanych z Zakopanem, 1974
• Nocą, kiedy przychodzi świnia, zbiór reportaży, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1976
• Inne rewiry, szkice literackie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1979, ISBN 83-08-00181-5
• Czyja jest moja żona, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979, ISBN 83-04-00087-3
• Dzieła wybrane, wybór i oprac. Jerzy Pluta, tom 1-3, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1979, ISBN 83-04-00051-2

Wydane pośmiertne:

• O czym rzeka szepce z deszczem, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1989, ISBN 83-7023-028-8

Przypisy