Hugo I Henckel von Donnersmarck

Z Wikipedii

Hugo Henckel von Donnersmarck

Hugo I Henckel von Donnersmarck, właściwie Hugo I Karol Antoni Łazarz Henckel von Donnersmarck (ur. 26 kwietnia 1811 w Siemianowicach - zm. 4 października 1890 w Wiedniu), baron i hrabia cesarstwa, tytularny pan Bytomia, przemysłowiec.

[edytuj] Rodzice

Urodził się 26 kwietnia 1811 r. w Siemianowicach i był jedynym synem Karola oraz Eugenii Wengersky von Ungarschütz. Gdy zginął ojciec miał zaledwie 2 lata. Opiekę nad nim przejął stryj Łazarz Jan Nepomuk oraz matka Eugenia.

[edytuj] Życie i działalność

W 1827 r. wydali oni w imieniu Hugona zarządzenie, ograniczające zasięg ustaw znoszących zależność chłopów od pana oraz pańszczyznę. Łączna powierzchnia jego górnośląskich majątków wynosiła ok. 14,5 tys. ha. Inwestując w produkcję rolną kupował nowoczesny sprzęt, sztuczne nawozy, sprowadzał bardziej wydajne odmiany ziemniaków, szlachetniejsze gatunki drzew owocowych. Budował nowe stajnie, obory, chlewnie.

Podstawą fortuny był przemysł. Z jego działalnością wiąże się istnienie kopalni „Hugo-Zwang” koło Kochłowic oraz huty „Antonina” koło Wirka. W okolicach Siemianowic działała kopalnia „Szczęście Eugenii” połączona później z innymi szybami w okolicy w jeden zakład (kopalnia „Siemianowice”). Z jego inicjatywy wybudowano w latach 1836-1839 hutę „Laura”. W 1871 r. została połączona z kupioną rok wcześniej hutą „Królewską” w jedną spółkę akcyjną „Zjednoczone Huty Laura i Królewska”. Jego własnością była huta „Hugo” w Sowicach koło Tarnowskich Gór, kopalnia „Radzionków” na północ od Bytomia, wapienniki w Nakle Śląskim oraz złoża rudy w Bibieli koło Miasteczka Śląskiego. Posiadał także zakłady przemysłowe w Karyntii (Austria).

Przyczynił się do budowy kilkunastu nowych szkół. Robotnikom w kolonii Wanda oferował mieszkania trzyizbowe (inni jedno- lub dwuizbowe). Założył w 1853 r. Kasę Emerytalną (wyprzedził o ponad 20 lat ustawodawstwo socjalne kanclerza Bismarcka). W 1884 r. razem z Schaffgotschami zadeklarował, że przyjmie do pracy każdego kto sprzeciwiał się polityce Kulturkampfu. Dołożył lub sfinansował w całości budowę nowych kościołów w: Piekarach Śląskich, Radzionkowie, Siemianowicach, Halembie, Nowym Bytomiu oraz w Bytomiu (nowy kościół pw. Św. Trójcy).

Główną rezydencją był pałac w Siemianowicach (prawdopodobnie rozbudowany przez K. F. Schinkla). Później osiadł w karynckim zamku Wolfsberg, kupionym w 1846 r. Był jednym z najbogatszych ludzi swej epoki. Zyski z pozostawionego przez niego majątku osiągały w latach 1908-1917 sumę ok. 5,6 miliona marek niemieckich.

Za działalność społeczną i polityczną został odznaczony papieskim Wielkim Krzyżem Orderu Św. Grzegorza Wielkiego, austriackim Wielkim Krzyżem Orderu Franciszka Józefa oraz pruskim Orderem Korony II Klasy i Orderem Orła Czerwonego II Klasy ze wstęgą.

[edytuj] Rodzina

Był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy z hrabianką Laurą von Hardenberg (1812-1857), powtórnie z Laurą von Kaszony (1836-1905). Dzieci miał tylko z pierwszą żoną. Zmarł w Wiedniu 4 października 1890 r. Został pochowany w mauzoleum w Wolfsbergu.

Dzieci: Hugo II (1832-1908), Łazarz IV (1835-1914), Artur (1836-1921), Laura (1838-1931, żona hr. Hipolita Renarda, a następnie hr. Artura Saurma von der Jeltsch-Lorzendorf), Alfons (1840-1856)

[edytuj] Najważniejsza literatura

Hugo Reichsgraf Henckel Freiherr von Donnersmarck und die Geschichte seines Hauses, Wien (b.r.w.).
A. Perlick, Henckel von Donnersmarck Hugo, w: Neue Deutsche Biographie, Bd 8, Berlin (1969)
Henckel von Donnersmarck Hugo, w: Österreichisches Biographisches Lexicon 1815-1950, Bd II, Graz-Köln 1959.
A. Kuzio-Podrucki, Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu, Bytom 2003, ISBN 83-86293-41-1