II wojna angielsko-holenderska
Z Wikipedii
| II wojna angielsko-holenderska II wojna angielsko-holenderska |
|
 Abraham Storck, Bitwa czterodniowa |
|
| Data | 1665-1667 |
| Miejsce | Europa, Morze Północne |
| Wynik | wygrana Holendrów, Traktat w Bredzie |
II wojna angielsko-holenderska w latach 1665-1667.
Spis treści |
[edytuj] Wstęp
Druga wojna angielsko-holenderska toczona w latach 1665-1667 była kontynuacją pierwszej wojny morskiej pomiędzy oboma mocarstwami, w której chodziło głównie o kontrolę handlu morskiego i panowanie na morzu. Dzięki Aktowi Nawigacyjnemu z roku 1651 Anglia posiadała całkowitą władzę na morzu. Stan taki nie był do końca akceptowany przez inne państwa. Niderlandy pomimo formalnego sojuszu z Francją, nie były dostatecznie przez nią wspierane. Niewielkiej pomocy Holendrom udzieliła także Dania.
Po pierwszej wojnie morskiej, szybko okazało się, że zawarty w Westminster traktat pokojowy, nie będzie skutecznym rozwiązaniem problemu. Już 10 lat po jego zawarciu, doszło w sierpniu 1664 r. do angielskich prowokacji w Zachodniej Afryce, w których uczestniczyła eskadra dowodzona przez Roberta Holmesa. W Ameryce Północnej Anglicy zajęli wyspę Manhattan, a Nowy Amsterdam przemianowano na Nowy Jork. Gdy pod koniec 1664 r. zaatakowano holenderski konwój morski w okolicy Gibraltaru, Holendrzy nakazali swoim okrętom w styczniu 1665 r. ataki na jednostki angielskie. W odpowiedzi na ten czyn, Anglicy w dniu 4 marca 1665 r. oficjalnie wypowiedzieli Holandii wojnę.
[edytuj] Przebieg działań wojennych
Początek konfliktu, podczas którego w walkach brała udział niewielka liczba okrętów przebiegał wyjątkowo spokojnie. Dopiero po ukończeniu remontów i poprawy uzbrojenia floty doszło do pierwszego poważnego starcia w bitwie morskiej pod Lowestoft dnia 13 czerwca 1665 r. Flotą angielską dowodził brat króla Karola II książę Yorku, późniejszy król Jakub II.
Obie strony wprowadziły do walki ponad 100 okrętów. Koło południa gdy w powietrze wyleciał flagowy okręt holenderski Eendragt, flota holenderska rozpoczęła odwrót. Po jej stronie polegli m.in. admirałowie Cortenaer, van Wassenaer i Stelligwert. Straty angielskie były niewielkie, a bitwa określana jest jako wielkie zwycięstwo wyspiarzy. Pomimo tego zwycięstwa Anglicy nie potrafili zrealizować swoich celów. Holendrom pod wodzą admirała Michiela de Ruytera udało się przeprowadzić z Bergen wyładowany skarbami konwój morski. Jego flota długo krążyła w okolicach ujścia Tamizy, odpływając dopiero wtedy, gdy marynarze holenderscy zaczęli coraz mocniej chorować.
Decydującym wydarzeniem tego okresu wojny był wybuch zarazy w Londynie jesienią 1665 r. Na początku 1666 r. król francuski Ludwik XIV wypowiedział Anglii wojnę. W czerwcu 1666 r. doszło do jednej z najdłuższych bitew morskich w historii tzw. Bitwy czterodniowej toczonej w dniach 11-14 czerwca w rejonie od Dunkierki po ujście Tamizy. Ta krwawa bitwa, w której sytuacja zmieniała się kilka razy zakończyła się zwycięstwem Holendrów, którzy stracili w niej kolejnego admirała Cornelisa Evertsena.
W dniu 4 sierpnia obie strony ponownie natknęły się na siebie w okolicy North Foreland. W walce uczestniczyło 90 okrętów. Holendrzy stracili także i tutaj kilku dowódców m.in. admirała Jana Evertsena i uniknęli klęski tylko dzięki doświadczeniu swojego morskiego bohatera de Ruytera. Na jakiś czas Anglicy ponownie panowali na morzu.
Dnia 2 września 1666 r. w Londynie doszło do wybuchu wielkiego pożaru trwającego kilka dni. To wydarzenie w połączeniu z zarazą z poprzedniego roku a także coraz trudniejszymi warunkami życiowymi mieszkańców, zmusiły króla Karola II do ponowienia rozmów pokojowych i handlowych. Niektóre okręty liniowe miały być przebudowane na jednostki handlowe.
De Ruyter wykorzystał trudną sytuację Anglików, wdzierając się na czele swojej floty i branderów w czerwcu 1667 r. w rejon ujścia Tamizy wywołując panikę w Londynie. W porcie Medway stacjonowało 9 okrętów liniowych, które Holendrzy zdobyli bądź spalili. Bitwa morska pod Medway zakończyła się zwycięstwem Holendrów, a wśród zniszczonych okrętów brytyjskich znalazł się m.in. flagowy okręt admirała Ruperta HMS Royal Charles z 82 działami.
[edytuj] Pokój w Bredzie
Dnia 31 lipca 1667 r. zawarto pokój w Bredzie, który przyniósł Holendrom kilka zmian w Akcie Nawigacyjnym. W zamian za utratę Nowego Amsterdamu Holendrzy pozyskali Surinam. Anglicy kontynuowali jednak przygotowania do odzyskania pozycji mocarstwa na morzu.
[edytuj] Zobacz też
