II wojna czeczeńska

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: Rozbić na sekcje. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

II wojna czeczeńska. W okresie niezależności Czeczenii (znanej też jako Iczkeria) w latach 1996-1999 nastąpił okres względnego spokoju, przerwany latem 1999 roku. Powodem do kolejnej interwencji wojsk Federacji Rosyjskiej stało się wkroczenie oddziałów Szamila Basajewa i Chattaba do sąsiedniego Dagestanu pod hasłem ustanowienia na Kaukazie islamskiego kalifatu wg zamysłu wahabitów i zamachy bombowe w Moskwie i Wołgodońsku w sierpniu i wrześniu tego roku, o które obwiniono czeczeńskich terrorystów. Pojawiły się jednak oskarżenia, że była to prowokacja FSB przeprowadzona przez jej agentów^[1].

W początkowej fazie konfliktu wykorzystano zmasowane naloty lotnicze na wybrane cele. Rozpoczęły się one już we wrześniu 1999 roku. Oddziały lądowe przekroczyły granicę czeczeńsko-rosyjską 1 października 1999 roku, szybko zajęły nizinną część republiki do rzeki Terek, na brzegu której zatrzymały się na dość długo. Na początku grudnia pod kontrolą wojsk federalnych znajdowało się już ponad 50 proc. terytorium republiki. Po otoczeniu przez oddziały rosyjskie Groznego 6 grudnia 1999 roku wezwano mieszkańców miasta do jego opuszczenia zapowiadając, że osoby pozostające w mieście będą uważane za terrorystów i bandytów i zostaną zniszczone przez artylerię i lotnictwo. Szturm rozpoczęto 12 grudnia tego roku. Oddziały bojowników w sile około 2 tysięcy, ponosząc poważne straty na polach minowych, opuściły miasto w nocy z 31 stycznia na 1 lutego 2000 roku. 29 lutego 2000 roku siły federalne zajęły ostatnie miasto pozostające w rękach czeczeńskich – Szatoj. Rosja ogłosiła zwycięstwo, które stało się elementem kampanii wyborczej Putina w rosyjskich wyborach prezydenckich w marcu 2000 roku.W kwietniu 2000 roku zakończyły się regularne działania bojowe a wszystkie miasta i wsie obsadziły siły federalne.

W 2002 roku, pomimo trwania walk partyzanckich , Rosja oficjalnie ogłosiła zakończenie działań zbrojnych i zaczęła stopniowo wprowadzać w Czeczenii za pomocą działań politycznych plan normalizacji w celu zmarginalizowania i pozbawienia legitymacji wyborczej nieujętego prezydenta Asłana Maschadowa, kierującego niepodległościowym rządem. Podstawowymi elementami planu było przekazanie kierownictwa operacji z rąk armii do MSW,stopniowe usunięcie z Czeczenii dowódców federalnych z okresu wojny , nowa konstytucja i wybory prezydenckie , pięciokrotnie ogłaszana amnestia oraz włączenie 20 tysięcy Czeczenów (w tym wg źródeł rosyjskich 5 tysięcy byłych separatystów, którzy ujawnili się i przeszli weryfikację) do struktur utworzonego oficjalnie w 2002 r. MSW Czeczenii a także armii federalnej i republikańskiej administracji . Projekt konstytucji przedłożył Achmad Kadyrow – poprzednio Wielki Mufti Czeczenii i jeden z dowódców polowych, po przejściu na stronę sił federalnych w 1999 r. od 2000 roku szef prorosyjskiej administracji republiki. Przyjęto ją w referendum z 23 marca 2003 roku – weszła w życie 2 kwietnia 2003 r. Stwierdza ona jednoznacznie, że Czeczenia jest integralną częścią Rosji. Kadyrow wygrał wybory prezydenckie 5 października 2003 roku – ich uczciwość i ważność była kwestionowana przez obecnych międzynarodowych obserwatorów (m.in. OBWE).

W wyniku zamachu bojowników Kadyrow zginął 9 maja 2004 na stadionie w Groznym podczas obchodów Święta Zwycięstwa (ZSRR w II wojnie światowej). Obowiązki prezydenta przejął premier Siergiej Abramow, a Ramzan, syn Achmada i dotychczasowy szef służby bezpieczeństwa, został mianowany wicepremierem (premierem został w marcu 2006 r.) Termin wyborów prezydenckich wyznaczono na 29 sierpnia tego roku. Początkowo za ich faworyta obserwatorzy uważali Ramzana Kadyrowa – tuż po zamachu prezydent Władimir Putin przyjął go na Kremlu, ale dość szybko uznano za istotną przeszkodę fakt, że nie ukończył wymaganych przez Konstytucję 30 lat i nie posiada nadzwyczajnych walorów intelektualnych i politycznych. Wśród faworytów wymieniano też lojalnego wobec Moskwy generała milicji i ministra spraw wewnętrznych Ału Ałchanowowa, który ostatecznie wygrał wybory. Choć władze promoskiewskie twierdziły, iż nie zanotowano rażących naruszeń prawa wyborczego, organizacje międzynarodowe miały jednak szereg zastrzeżeń do przebiegu wyborów. W listopadzie 2005 roku w Czeczenii przeprowadzono wybory do obu izb parlamentu republiki - mogły w nich startować partie, które uznają, że Czeczenia jest częścią Federacji Rosyjskiej. Wybory wygrała prokremlowska partia Jedna Rosja przed komunistami KPFR i Sojuszem Sił Prawicowych. Komisarz ds. Zagranicznych Unii Europejskiej Dr Benita Ferrero-Waldner uznała wybory za krok w kierunku pokojowego i demokratycznego rozwiązania konfliktu, przyznała jednak, że relacjonowane były nieprawidłowości, a także, że warunki nie pozwalały na przysłanie niezależnych obserwatorów.

Walki partyzanckie i zamachy ze stopniowo zmniejszającą się intensywnością trwają do dziś. Część osłabionych separatystów od lat stosuje zamachy na rosyjskich cywilów. Jedną z najgłośniejszych tego typu akcji był atak na moskiewski teatr na Dubrowce w październiku 2002 roku - w czasie akcji odbijania zakładników zginęło ok. 125 osób. W sierpniu 2004 r. nastąpiło wysadzenie dwóch cywilnych rosyjskich samolotów przez kobiety-samobójczynie, tzw. szahidki i zamach w metrze moskiewskim. Najtragiczniejszą jak dotąd akcją było zajęcie szkoły w Biesłanie 1 września 2004 roku, które w wyniku działań zamachowców i szturmu rosyjskich oddziałów specjalnych, lokalnej milicji oraz miejscowej uzbrojonej ludności zakończyło się śmiercią ok. 350 osób z przypuszczalnych liczby ponad 1000 zakładników (w większości dzieci), a także zranieniem setek innych osób.

Do niektórych z tych zamachów (np. do zamachu na szkołę w Biesłanie) przyznał się dowódca jej oddziałów zbrojnych Szamil Basajew. Sprawcy zaminowali szkołę, tym samym stworzyli zagrożenie dla życia zakładników. Według źródeł rosyjskich, natychmiast po zajęciu szkoły napastnicy rozstrzelali około 30 mężczyzn, natomiast Szamil Basajew zaprzeczył temu, iż atakujący mieliby umyślnie zabijać zakładników. Za ofiary w ludziach obwiniał siły rosyjskie. Prezydent Iczkerii Asłan Maschadow oficjalnie wielokrotnie odcinał się od tych taktyk. Potępił również zamach w Biesłanie i stwierdził, że gdy Czeczenia będzie niepodległa, Basajew stanie przed sądem.

W lutym 2007 ogólna liczba oddziałów zbrojnych separatystów w Czeczenii - według różnych danych, wynosiła około 450 osób.

Separatystyczny prezydent Maschadow został przez oddziały federalne zabity w marcu 2005 r. W czerwcu 2006 r. zabito jego następcę Abdula Chalima Sadułajewa. Następcą Sadułajewa został Doku Umarow, który mianował Szamila Basajewa wiceprezydentem Iczkerii. 10 lipca 2006 roku Basajew zginął w Inguszetii podczas przewożenia dużej ilości materiałów wybuchowych.Po śmierci Basajewa 15 lipca 2006 władze federalne ogłosiły trwającą do 15 stycznia 2007 roku amnestię, w wyniku której ujawniło się kilkuset separatystów -uczestników I i II wojny czeczeńskiej oraz osób udzielających im pomocy.

Straty bezpowrotne (zabici i zmarli z ran) bojowe i niebojowe żołnierzy armii rosyjskiej w Czeczenii od 1999 roku według danych rosyjskich:

• 1999 -   547
• 2000 - 1397
• 2001 -   502
• 2002 -   485
• 2003 -   299
• 2004 -   162
• 2005 -   105
• 2006 -     58

Do podanych liczb nie wchodzą straty żołnierzy wojsk MSW – według źródeł rosyjskich ponad tysiąc dwustu zabitych – oraz nieznana liczba poległych funkcjonariuszy MSW i pracowników służb specjalnych. Poległo także ponad 630 milicjantów czeczeńskich.

Ocenia się, że strona rosyjska utraciła na ziemi i w powietrzu w Czeczenii i Dagestanie w walkach i wskutek katastrof tylko od sierpnia 1999 do listopada 2002 42 śmigłowce (23 Mi-8, 16 Mi-24, 3 Mi-26) i 11 samolotów bojowych (4 Su-24, 7 Su-25).^[2]

[edytuj] Zobacz też

• masakra w Ałchan-Jurcie
• Aczemez Goczijajew
• Anna Politkowska

Przypisy