Immanuel Wallerstein

Z Wikipedii

Wallerstein w czasie wykładu w Europejskim Uniwersytecie w Sankt-Petersburgu w 24 maja 2008 r.)

Immanuel Maurice Wallerstein (ur. 28 września 1930 w Nowym Jorku), socjolog, historyk i ekonomista amerykański, autor teorii systemów-światów, przedstawionej m.in. w pracy The Modern World-System.

[edytuj] Biografia

Tytuły licencjata ("Bachelor of Arts"), magistra i doktora uzyskał na Columbia University, gdzie pracował do 1971 roku, kiedy został profesorem socjologii na McGill University w Montrealu. W latach 1976-1999 był profesorem socjologii na Binghamton University. W latach 1994-1998 został przewodniczącym Międzynarodowego Towarzystwa Socjologicznego, a w latach 1999-2005 dyrektorem Instytutu im. Fernanda Braudela. Członek Maison des Sciences Humanes w Paryżu.

[edytuj] Poglądy

Wallerstein, który zajmował się początkowo problemami postkolonialnej Afryki, zgodził się częściowo z klasyczną teorią zależności, lecz oprócz krajów centrum i peryferiów wyróżnił jeszcze półperyferia, rywalizujące z krajami centrum.

Według Wallersteina mamy obecnie do czynienia z początkiem końca kapitalizmu, który przekształci się za kilkadziesiąt lat w nową, bardziej sprawiedliwą, formację społeczną. Polityka świata zachodniego przez ostatnie 500 lat opierała się na podbijaniu nowych terenów, w celu pozyskania tanich pracowników i surowców oraz znalezienia nowych rynków zbytów. Obecnie skończyły się możliwości ekspansji, a biedne kraje Południa (peryferia) domagają się równego dostępu do korzyści z wymiany handlowej i sprawiedliwego podziału zasobów. Spotyka się to ze sprzeciwem bogatych krajów Północy, zwłaszcza Stanów Zjednoczonych, próbujących zachować pozycję hegemona, co spowoduje nasilenie konfliktów. Koniec kapitalizmu nastąpi nie w wyniku rewolucji, ale w wyniku obiektywnych zmian: zmniejszenia się rezerwuaru taniej siły roboczej, zamieszkującej typowe tereny rolnicze, demokratyzacji życia (robotnicy oczekują godziwego wynagrodzenia i zabezpieczenia na starość, dostępu do odpowiedniej opieki zdrowotnej i edukacji dla dzieci), kryzysu państwa i wzrostu tendencji antypaństwowych (co ma zagrozić np. monopolom) oraz zanieczyszczenia środowiska (dalszy dynamiczny rozwój gospodarczy może zagrozić równowadze ekologicznej świata).

Jego zdaniem istnieją trzy modele reakcji świata islamu na konfrontację ze światem zachodnim: model Chomeiniego (izolacja od polityki światowej), model Husajna (konflikt zbrojny) oraz model indywidualny (migracja do świata Zachodu).

W refleksji nad nauką Wallerstein odwołał się do szkoły "Annales" i teorii Ilii Prigogine’a. Twierdzi, że "prawda" nie jest czymś prostym i niezmiennym, lecz jest złożona. Krytykuje europocentryzmem nauki i uniwersalizm: nie można według niego twierdzić, że wartości świata Zachodu są lepsze od innych.

[edytuj] Prace

1961: Africa, The Politics of Independence. New York: Vintage.
1964: The Road to Independence: Ghana and the Ivory Coast. Paris & La Haye: Mouton.
1967: Africa: The Politics of Unity. New York: Random House.
1969: University in Turmoil: The Politics of Change. New York:Atheneum.
1972 (wraz z Evelyn Jones Rich): Africa: Tradition & Change. New York:Random House.
1974: The Modern World-System, vol. I: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century. New York/London: Academic Press.
1979: The Capitalist World-Economy. Cambridge: Cambridge University Press.
1980: The Modern World-System, vol. II: Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy, 1600-1750. New York: Academic Press.
1982 (wraz z Terence K. Hopkins): World-Systems Analysis: Theory and Methodology. Beverly Hills: Sage.
1982 (współautorzy: Samir Amin, Giovanni Arrighi, Andre Gunder Frank): Dynamics of Global Crisis. London: Macmillan.
1983: Historical Capitalism. London: Verso.
1984: The Politics of the World-Economy. The States, the Movements and the Civilizations. Cambridge: Cambridge University Press.
1986: Africa and the Modern World. Trenton, NJ: Africa World Press.
1989: The Modern World-System, vol. III: The Second Great Expansion of the Capitalist World-Economy, 1730-1840's. San Diego: Academic Press.
1989 (współautorzy: Giovanni Arrighi i Terence K. Hopkins): Antisystemic Movements. London: Verso.
1990 (współautorzy: Samir Amin, Giovanni Arrighi i Andre Gunder Frank): Transforming the Revolution: Social Movements and the World-System. New York: Monthly Review Press.
1991 (wraz z Étienne Balibar): Race, Nation, Class: Ambiguous Identities. London: Verso.
1991: Geopolitics and Geoculture: Essays on the Changing World-System. Cambridge: Cambridge University Press
1991: Unthinking Social Science: The Limits of Nineteenth Century Paradigms. Cambridge: Polity.
1995: After Liberalism. New York: New Press.
1995: Historical Capitalism, with Capitalist Civilization. London: Verso.
1998: Utopistics: Or, Historical Choices of the Twenty-first Century. New York: New Press.
1999: The End of the World As We Know It: Social Science for the Twenty-first Century. Minneapolis: University of Minnesota Press. (wyd. polskie Koniec świata jaki znamy, Scholar, Warszawa 2004)
2003: Decline of American Power: The U.S. in a Chaotic World. New York: New Press.
2004: The Uncertainties of Knowledge. Philadelphia: Temple University Press.
2004: World-Systems Analysis: An Introduction. Durham, North Carolina: Duke University Press.
2004: Alternatives: The U.S. Confronts the World. Boulder, Colorado: Paradigm Press.
2006: European Universalism: The Rhetoric of Power. New York: New Press.