Iwanowice (powiat kaliski)
Z Wikipedii
| Iwanowice | |
| Województwo | wielkopolskie |
| Powiat | kaliski |
| Gmina | Szczytniki |
| Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
690 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
62 |
| Kod pocztowy | 62-862 (poczta: Iwanowice n. Prosną) |
| Tablice rejestracyjne | PKA |
Iwanowice – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kaliskim, w gminie Szczytniki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kaliskiego.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Iwanowice powstały prawdopodobnie już na pocz. XIII w., kiedy to w l. 1212-25 kasztelanem kaliskim był rycerz Iwan, syn komesa Pawła z Końskiego, z rodu Odrowążów. On to zapewne poza kasztelanią został obdarzony "surowym" obszarem ziemi, bądź też osadą uprzednio zniszczoną, na miejscu której założył Iwanowice. W 1294 r. w Iwanowicach musiał już być kościół, bowiem wtedy za spalenie i zrabowanie dóbr arcybiskupich w kluczu opatowskim Przemysław II Wielkopolski skonfiskował m.in. Główczyn w par. Iwanowice. Pierwsza wzmianka o samych Iwanowicach zawarta jest w aktach ziemskich sieradzkich z 1392 r., gdzie wymienia się Victora de Iwanowic z synami Mateuszem i Świętosławem.
W 1460 r. na prośbę Bartłomieja Gruszczyńskiego, podkomorzego sieradzkiego, Kazimierz IV Jagiellończyk lokował tu miasto na prawie magdeburskim. Wytyczono rynek, a miasto otrzymało przywilej na jeden targ w tygodniu oraz jarmark w dniu św. Katarzyny. Gruszczyńscy byli właścicielami miasta od pocz. XV w., a od pocz. XVI w. należało ono do Potworowskich, od 1574 r. do pocz. XVIII w. do Zakrzewskich i od I poł. XVIII w. do Chlebowskich, następnie Lanckorońskich, a od końca XVIII w. i na pocz. XIX w. do Wężyków. Rozkwit miasto osiąga w XVI w. Za czasów Stefana Batorego było tu 50 rzemieślników. W XVIII w. było to osiedle rolnicze. W 1793 r. mieszkało tu 616 osób w 110 domach krytych słomą. Od 1869 r. miasto zostało osadą. Ostatni burmistrz nazywał się Jan Rosłaniec. Tzw. trakt kaliski wytyczony w 1903 r. ominął Iwanowice i został wytyczony przez Szczytniki, które obecnie są siedzibą gminy.
[edytuj] Zabytki
Dawny rynek to pl. Kordeckiego, a na nim figura św. Wawrzyńca i pomnik z 1966 r. postawiony dla pamięci pomordowanych w czasach II wojny światowej. Ul. Zamkowa prowadzi w kierunku istniejącego dawniej gródka właścicieli miasta.
Kościół św. Katarzyny zbudował Barłomiej Gruszczyński ok. 1460 r. W XVII w. powiększono go o barokową kaplicę św. Barbary fundacji Marianny Potworowskiej. Pod kaplicą krypta grobowa Gruszczyńskich. W 1887 r. od zachodu dobudowano do kościoła pseudogotycką wieżę, a w l. 1929-1932 dobudowano nowe prezbiterium, kaplicę św. Trójcy i zakrystię. W czystym gotyku zachowała się dawna zakrystia (obecnie kaplica św. Antoniego) z gotyckim żebrowaniem stropu.
Ołtarze rokokowe, ołtarz główny złocony, ozdobiony figurami 4 ewangelistów. W ołtarzu głównym XVIII-wieczny obraz MB Łaskawej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience. Na zasuwie obraz św. Katarzyny. W bocznych ołtarzach obrazy olejne dobrego pędzla. W jednym z nich obraz św. Anny, a pod nim na złotym tle obraz Jezusa Miłosiernego z MB Bolesną. U dołu postać fundatora, którym był bp. Jan Gruszczyński h. Poraj (Róża). Jest to najcenniejszy obraz w kościele – z 1460 r. W wyposażeniu kościoła gotycka kamienna chrzcielnica z ornamentem i gotyckim napisem i datą "1360".
W kruchcie gotycka kropielnica kamienna z datą "1464". Ambona w kształcie łodzi z XIX w. Cenne kamienne nagrobki w stylu renesansu. Pawła i Katarzyny Potworowskich, dziedziców Iwanowic. Paweł, podkomorzy ziemi kaliskiej, zm. 1 listopada 1595 r. a jego żona w rok później. Monumentalny grobowiec z ciosanego kamienia zdobiony jest panopliami, napisami i h. Dębno, nieczytelnym, Topór i Korab, w zwieńczeniu h. Szeliga, Jastrzębiec, Nałęcz i Lubicz. Obie postacie przedstawione są na leżąco: jedna nad drugą. W pobliżu chóru – płyta z ciemnego marmuru przedstawia rycerza w zbroi. Wyryty napis głosi, że jest to nagrobek Jana Baranowskiego, wojewody sieradzkiego. Trzeci nagrobek, z piaskowca, z XVI/XVII w. przedstawia rycerza w zbroi i niewiastę. Nie ma tu napisów, lecz rzeźba przedstawia Dobrogosta Potworowskiego, sędziego ziemskiego kaliskiego h. Dębno i jego żonę h. Korab. Tablice epitafijne czczą pamięć ur. w Iwanowicach ks. prymasa Jana Gruszczyńskiego oraz (dwie) o. Augustyna Kordeckiego. Na jednej z nich napis: "Pamiątka tymczasowa poświęcona w r. 1999 ks. Augustynowi Kordeckiemu, słynnemu przeorowi oo. Paulinów, dzielnemu obrońcy Częstochowy od najazdu Szwedów, chlubie Narodu Polskiego, a w szczególności parafii iwanowickiej, w której się ur. 16 XI 1603 r., zm. w Wieruszowie 20 V 1673 r., pochowanemu w grobach klasztornych na Jasnej Górze, z prośbą o Zdrowaś Maria za Jego duszę". Także jeden z dzwonów nosi nazwę Augustyna Kordeckiego. Jest na nim wyryty napis: "Miłosierdzie, błogosławieństwo i pokój wzywać będę dla wszystkich moich rodaków. Imię moje Augustyn Kordecki". Pomnik Kordeckiego stoi w Szczytnikach.
[edytuj] Bibliografia
- Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. V. z. 6, Powiat kaliski,
- Ruszkowski A., O historii i zabytkach Iwanowic, [w:] Na sieradzkich szlakach, nr 3-4/67-68/2002/XVII, s. 15-17 (foto)
