Izydor Modelski

Z Wikipedii

Izydor Modelski (ur. 10 maja 1889 Lwów – zm. 25 września 1962 Waszyngton) – doktor filozofii, generał dywizji Wojska Polskiego.

Studiował na Uniwersytecie Lwowskim, działając jednocześnie w Drużynach Strzeleckich. W okresie od sierpnia 1914 do lipca 1917 r. służył w I Brygadzie Legionów: dowódca plutonu, komendant szkoły podoficerskiej, dowódca batalionu 6 Pułku Piechoty, komendant szkoły oficerskiej (podporucznik z listopada 1914 r., porucznik z czerwca 1915, kapitan z 1917). Po kryzysie przysięgowym internowany w Beniaminowie.

Po uwolnieniu służył w Polnische Wehrmacht, w listopadzie 1918 wszedł w skład Wojska Polskiego. Komendant garnizonu Warszawa (major z listopada 1918). Dowódca Grupy Operacyjnej w walkach z Ukraińcami w rejonie Lwowa (listopad 1918–1919). W okresie czerwiec 1919–1920 w sztabie gen. J. Hallera, kwatermistrz Armii, potem w Oddziale IV Sztabu Generalnego. Podpułkownik z 1 czerwca 1919. Na froncie bolszewickim dowódca 79 Pułku Piechoty (pp) od czerwca do lipca 1920. Po wojnie członek Najwyższej Komisji Opiniującej przy Naczelnym Wodzu - do 1922. W latach 1922–1923 ukończył kurs doskonalący w Wyższej Szkole Wojennej w Rembertowie - awansowany na pułkownika 1 lipca 1923. Do 1924 dowodził 72 pp. Potem (1924–1925) szef Sztabu Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu. W latach 1925–1926 dowódca 30 pp. W czasie przewrotu majowego opowiedział się po stronie rządowej. Aresztowany przez podkomendnych oficerów. Pozostawał w dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu nr IX. Od 1927 do października 1928 komendant Powiatowej Komendy Uzupełnień w Łańcucie. W stanie spoczynku od października 1928. Przewodniczył Związkowi Hallerczyków.

1 października 1939 gen. Władysław Sikorski, nowy Naczelny Wódz i minister spraw wojskowych, powołał go do służby czynnej we Francji, mianując początkowo I pomocnikiem, a 24 listopada II zastępcą ministra spraw wojskowych (pełnił tę funkcję do lipca 1940). Modelski kierował Gabinetem Ministra i Komendą Kwatery Głównej, odpowiadał za sprawy personalne (kierownik Biura Personalnego i Biura Rejestracyjnego) i za ewakuację generałów i wyższych oficerów internowanych w różnych krajach Europy do Francji, gdzie formowana była armia polska. Podczas obsadzania stanowisk zapisał się niechlubnie tropieniem sanatorów i usuwaniem niejednokrotnie wartościowych oficerów z tworzonych sił zbrojnych, kierując się animozjami politycznymi i osobistymi. Na tym tle powstał konflikt między nim a gen. Marianem Kukielem, I zastępcą ministra spraw wojskowych. 3 maja 1940 mianowany generałem brygady. Kierował ewakuacją części wojsk polskich przez francuski port Le Verdon w czerwcu 1940 r. We wrześniu 1942 kandydat na stanowisko I zastępcy dowódcy I Korpusu, niepowołany na nie wskutek negatywnej opinii dowódcy tej jednostki, gen. Kukiela, który pisał nie tylko o młodym wieku Modelskiego, ale także o jego niepopularności w wojsku z powodu zatruwania atmosfery waśniami politycznymi. Pełnił funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wojskowych (od 19 listopada 1942 Ministerstwo Obrony Narodowej), po powołaniu do kierowania resortem gen. Kukiela odsunięty od czynnego udziału w pracach przez udzielenie mu długotrwałego urlopu zdrowotnego. Do grudnia 1944 był formalnie II wiceministrem obrony narodowej i generałem do zleceń Naczelnego Wodza. W marcu 1945 został przeniesiony w stan spoczynku.

W lipcu 1945 powrócił do kraju. Awansowany na generała dywizji - szef Misji Specjalnej Wojska Polskiego w Londynie z zadaniem ewakuacji żołnierzy polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do kraju. W latach 1946–1948 attaché wojskowy w Londynie. Odwołany z powodu niewywiązywania się z obowiazków, odmówił powrotu do kraju i rozpoczął publikowanie wiadomości na temat działalnosci wywiadowczej państw bloku wschodniego. Nawiązał współpracę ze Stanisławem Mikołajczykiem i działaczami polskiej emigracji. Skazany zaocznie na 10 lat więzienia, osiedlił sie w Stanach Zjednoczonych, gdzie zmarł.

Odznaczenia: Order Wojenny Virtuti Militari, Order Odrodzenia Polski 4 kl., Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych czterokrotnie.

[edytuj] Źródła

• Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991.
• Janusz Zuziak, Generał Marian Kukiel 1885–1973. Żołnierz, historyk, polityk, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 1997.
• Henryk Piotr Kosk, Generalicja Polska, t. 2, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Pruszków 2001.