Jajko (kulinaria)
Z Wikipedii
Jaja jako bogate źródło substancji odżywczych są podstawą wielu potraw. W Polsce najczęściej spożywa się jaja kurze, a także kacze, gęsie i przepiórcze (ostatnimi czasy wzrasta popularność jaj strusich). Jaja towarzyszą człowiekowi od początku jego istnienia. Jaja rybie zwane są ikrą i uważane w postaci kawioru za wyrafinowany przysmak.
Spis treści |
[edytuj] Wartości odżywcze
Według danych USDA National Nutrient Database, jajo kurze składa się średnio w 74,8% z wody, 12,6% z białka, 10,0% z tłuszczu (z czego 3,8% to tłuszcze jednonienasycone, 3,1% tłuszcze nasycone, 1,4% wielonienasycone, a ok. 0,42% to cholesterol), w 7,7% z węglowodanów (prawie wyłącznie cukrów prostych). 100 gramów jajek ma 147 kcal.
Jaja zawierają też dużo witamin A, D oraz niektórych witamin z grupy B.
[edytuj] Jaja w kulinariach
Najpopularniejsze potrawy z jaj:
- jajecznica
- Jaja po rozbiciu smaży się mieszając i dodając przyprawy, często dodaje się także warzywa, mięsa, ser lub grzyby.
- jajo sadzone
- Jajo po ostrożnym rozbiciu skorupki - tak by nie uszkodzić błonki otaczającej żółtko - smaży się na rozgrzanym tłuszczu, ścinając tylko białko.
- jajo na miękko
- Jajko wraz ze skorupką gotowane w wodzie przez ok. 3 min, charakteryzuje się ściętym białkiem i płynnym żółtkiem, spożywane po usunięciu skorupki tylko z jednego z wierzchołków, często potrawa ta jest urozmaicana - do płynnego żółtka dodaje się odrobinę masła.
- jajo na twardo
- Jajko wraz ze skorupką gotowane w wodzie przez przynajmniej 5 min., spożywane po obraniu ze skorupki, można je potem kroić w plasterki np. na kanapki lub w ćwiartki i spożywa się najczęściej z majonezem, czasem z chrzanem lub musztardą. Jaja na twardo są też nieodłącznym składnikiem wielu gatunków sałatek.
- jajo na półtwardo (mollet)
- Gotuje się tak jak na twardo, ale czas gotowania od chwili zawrzenia wynosi 4 minuty.
- jajo w koszulce
- Jajko surowe gotowane 3-4 min. w roztworze wody z octem (100 ml 10% octu na 1 l roztworu) do ścięcia się białka
- pasta jajeczna
- Jajka na twardo, obrane, zmielone, wymieszane z masłem lub majonezem, do smarowania kanapek.
- kogel-mogel
- Żółtka jaj ucierane z cukrem i ewentualnie różnymi dodatkami, mieszane z ubitym na sztywną pianę białkiem.
- jajo na niebiesko, jajo po chińsku, stuletnie jajo, chiń. pídàn
- Jaja (zwykle kacze) poddawane przez kilka tygodni fermentacji w mieszaninie wapna, słomy ryżowej i naparu herbaty - chiński przysmak towarzyszący chińskiej kulturze od lat.
- jaja kiszone
- Jaja na twardo po dokładnym pokruszeniu skorupki (bez jej odrywania), gotowane następnie w osolonej wodzie z dużą ilością kminku, następnie przełożone do naczynia szklanego lub kamionkowego i odstawione do ukiszenia na kilka tygodni, popularna w kuchni berlińskiej zakąska do piwa.
- jaja herbaciane, jaja marmurkowe
- Jaja gotowane na twardo, w trakcie gotowania kruszona jest (bez odrywania) skorupka i dodawane do wody przyprawy - głównie herbata, anyż gwiaździsty, kminek, sól. Proces gotowania trwa około godzinę, jaja pozostawia się w wywarze do wystygnięcia, po czym obiera ze skorupek.
- jaja faszerowane
- Ugotowane jaja, przecięte wzdłuż wraz ze skorupką, posiekane drobno wraz z dodatkami, natką pietruszki, smażoną cebulą, bułką tartą i przyprawami wkładane są ponownie do połówek skorupek i odsmażane. Popularna w polskiej kuchni gorąca przekąska z gotowanych na twardo jajek.
Poza tym jajka są jednym z podstawowych składników ciast. Wchodzą także w skład panierek, kremów, naleśników itp.
[edytuj] Oznakowanie jaj
[edytuj] Na skorupce
Jaja kurze klasy A, czyli przeznaczone do handlu detalicznego, muszą być oznaczone na skorupie numerami wyróżniającymi. Numer taki składa się z:
1. Kodu systemu hodowli:
- 0 - jaja z produkcji ekologicznej
- 1 - jaja z chowu na wolnym wybiegu
- 2 - jaja z chowu ściółkowego
- 3 - jaja z chowu klatkowego
2. Kodu państwa członkowskiego Unii Europejskiej (np. PL) w której zarejestrowany jest zakład
3. Oznaczenia zakładu, na który składają się:
- kod województwa (dwie cyfry)
- kod powiatu (dwie cyfry)
- kod zakresu działalności (dwie cyfry)
- kod firmy w danym powiecie (dwie cyfry)
[edytuj] Według wagi
Jaja klasy A klasyfikowane są według wagi (znajdującej się najczęściej na opakowaniu) w następujący sposób:
- XL - bardzo duże: 73 g i więcej
- L - duże: od 63 g do 73 g
- M - średnie: od 53 g do 63 g
- S - małe: poniżej 53 g
