James Jesus Angleton
Z Wikipedii
James Jesus Angleton (ur. 9 grudnia 1917 w Boise w stanie Idaho, zm. 12 maja 1987) – długoletni funkcjonariusz amerykańskich Służb specjalnych (OSS/OSO/CIA), m.in. szef kontrwywiadu Biura Służb Strategicznych (X-2) w Rzymie i szef sztabu kontrwywiadu Centralnej Agencji Wywiadowczej – CIA.
Urodzony w Boise w stanie Idaho, w wieku 16 lat wraz ze swoim ojcem Jamesem Angletonem, byłym oficerem kawalerii i pracownikiem OSS, wyjechał do Włoch. Po ukończeniu angielskiej szkoły wstępnej i college'u w 1937 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie Yale. W 1943 roku, dwa lata po ukończeniu Yale i studiów prawniczych w Harvardzie, zaciągnął się do armii amerykańskiej i rozpoczął służbę w wywiadzie (Biurze Służb Strategicznych – OSS). W styczniu 1944 roku został skierowany do Londynu, gdzie przydzielono go do X-2 – działu kontrwywiadu OSS, zajmującego się wówczas materiałami "Ultry". W październiku 1944 roku został szefem Specjalnej Jednostki Kontrwywiadu Z (Special Counterintelligence Unit Z). Podczas pobytu w Anglii zawarł znajomości z oficerami brytyjskich służb wywiadowczych i kontrwywiadowczych (MI6/MI5), m.in. z wysokim pracownikiem Kierownictwa Operacji Specjalnych (SOE) oraz Tajnej Służby Wywiadowczej (MI6) Haroldem (Kimem) Philbym, który jak się później okazało, od 1934 roku współpracował z radzieckim wywiadem (po kolei – NKWD/NKGB/MGB/KGB, jego oficerem prowadzącym był Jurij Iwanowicz Modin – jedna z legend wywiadu radzieckiego) oraz główną postacią tzw. Siatki szpiegowskiej Cambridge. W marcu 1945 roku został skierowany do Rzymu jako szef włoskiej ekspozytury X-2, zajmującej się zwalczaniem włoskiego wywiadu faszystowskiego. Jednym z jego kontaktów watykańskich został późniejszy papież Paweł VI. Podczas dotychczasowej pracy w kontrwywiadzie uzyskał uznanie przełożonych, szef OSS generał major William Donovan nazwał go najbardziej kompetentnym oficerem kontrwywiadu. Angleton przygotował szczegółowe studium dotyczące jednostek wywiadu niemieckiego oraz archiwum dokumentacji fotograficznej oficerów niemieckich, których OSS poszukiwało w celu przesłuchania lub ewentualnego postawienia przed sądem za zbrodnie wojenne. Znając upodobanie oficerów niemieckich do wysyłania swoich fotografii bliskim, Angleton skompletował ich zdjęcia, przeglądając dokładnie negatywy zachowane w rzymskich zakładach fotograficznych.
Pod koniec 1945 roku powrócił do Stanów Zjednoczonych i po likwidacji OSS został przydzielony do Biura Operacji Specjalnych, które leżało w strukturze Departamentu Wojny USA (United States Department of War), w 1949 roku przemianowanego na Departament Obrony (Department of Defense). Podczas pełnionych tam obowiązków współpracował z kontrwywiadem włoskim w zwalczaniu radzieckiej działalności wywiadowczej. W tym samym okresie nawiązał kontakt z działaczami podziemia żydowskiego w Europie, przekształcony następnie w ścisłe długoletnie stosunki z izraelskim Mossadem. W 1947 roku Angleton przeniósł się do nowo utworzonej Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA), na której spoczął cały ciężar zbierania informacji wywiadowczych, co po likwidacji OSS leżało w gestii kilku odrębnych agencji wchodzących w struktury Departamentu Wojny i Departamentu Stanu oraz agencji działających samodzielnie jak np. Grupa Centrali Wywiadu (CIG). Już 9 września 1948 roku został szefem operacji i pełnomocnikiem dyrektora Biura Operacji Specjalnych CIA (Office of Special Operations in CIA) w Waszyngtonie. W 1950 roku został Szefem Sztabu A (Staff A) ds. operacji wywiadu zagranicznego. W listopadzie 1951 roku został szefem Specjalnej Grupy Operacyjnej Centralnej Agencji Wywiadowczej (Special Operations Group) ds. kontaktów z izraelskimi służbami specjalnymi, głównie z Mossadem i izraelską Generalną Służbą Bezpieczeństwa Wewnętrznego (Szin Bet). W 1954 roku Angleton zorganizował w centrali CIA szybko rozrastające się Biuro Kontrwywiadu. Stanowisko szefa kontrwywiadu agencji Angleton sprawował przez blisko 20 lat, nazywano go Matką, Szarym Widmem lub Cienką Virginią.
24 grudnia 1974 roku został zmuszony do dymisji przez ówczesnego Dyrektora Centrali Wywiadu (tym samym szefa CIA) Williama Colby'ego, który uważał, że zażarte polowanie Angletona na kretów szkodzi Agencji. Jedną z najbardziej znanych spraw jest historia Anatolija Golicyna, oficera KGB, który w grudniu 1961 roku opuścił rezydenturę w Helsinkach, prosząc o azyl w placówce CIA (Golicyn, znany w chwili ucieczki pod nazwiskiem Anatolij Klimow, poinformował CIA o obecności kreta w ich strukturach).
James Jesus Angleton po przejściu na emeryturę zajął się ulubionym łowieniem ryb na muszkę i hodowlą. W 1975 roku został odznaczony Medalem za Wybitną Służbę Wywiadowczą (Distinguished Intelligence Medal). Zmarł 12 maja 1987 roku.
