Jermak Timofiejewicz
Z Wikipedii
Jermak Timofiejewicz (ur. 1532/1534/1542, zm. 6 sierpnia 1585) – rosyjski ataman kozacki, dowódca rosyjski, historyczny zdobywca Syberii dla państwa moskiewskiego.
[edytuj] Pochodzenie i wczesna działalność
Nie udało się jednoznacznie określić gdzie i kiedy dokładnie urodził się Jermak. Istnieje co do tego kilka wersji, według jednej z nich pochodził on znad rzeki Kamy, według innej znad rzeki Don. Najbardziej popularną wersją jest ta, według której pochodzi ze wsi pod Archangielskiem.
Jermak był początkowo atamanem jednej z wielu kozackich szajek, grabiących wzdłuż rzeki Wołgi. Grupa napadała nie tylko na rosyjskich kupców, ale i na perskich posłów oraz handlowe statki należące do cara.
Kiedy przeciwko grupie wysłana została ekspedycja moskiewskich wojewodów, Jermak uratował się, uciekając wraz z grupą ponad 500 Kozaków w górę rzeki Kamy. W czerwcu 1579 roku dotarli do rzeki Czusowa, do posiadłości kupców Strogonowych. Tam Kozacy żyli 2 lata, ochraniając posiadłości swoich gospodarzy. Gdy Jermak rozpoczął służbę u Strogonowych, miał już około 50 lat. Następnie brał udział w wojnach inflandzkich, walcząc jako setnik kozacki przeciw wojskom litewskim w walkach o Smoleńsk.
[edytuj] Zdobycie Syberii
1 września 1581 roku wyruszył wraz z ponad 700-800-osobowym oddziałem Kozaków i najemników w wyprawę, dzięki której stał się bohaterem historii Rosji. Inicjatorem wyprawy był sam Jermak, jednak kupcy Strogonow pomogli w odpowiednim zaopatrzeniu i wyposażeniu drużyny oraz zasilili ją około 300 żołnierzami przekazanymi spod swojej komendy.
Oddział popłynął na strugach (łodzie płaskodenne) w górę rzeki Czusowa, następnie jej dopływem (Serebrianka) i dzięki przeciąganiu łodzi dostali się w basen rzeki Ob. Tutaj Kozacy przezimowali i dopiero na wiosnę ruszyli dalej. Płynąc pomniejszymi rzekami dotarli w końcu do rzeki Tury. W międzyczasie doszło do dwóch starć z Tatarami oraz z sułtanem chanatu Muhammedem Kuli, wysłanymi przez ostatniego chana Chanatu Syberyjskiego Kuczuma. W końcu Kozacy pokonali siły tatarskie w bitwie na Przylądku Czuwaszskim. Po przegranej Kuczum pozostawił obsadę wojskową głównych miast swojego królestwa, lecz sam uciekł nad rzekę Iszym.
26 października 1582 roku Jermak wszedł do porzuconej przez Tatarów stolicy – twierdzy Kaszłyk nad Irtyszem. Jeszcze w grudniu jeden z pomniejszych oddziałów kozackich został rozbity podczas zasadzki przez wojska Kuczuma, lecz ten wiosną doznał ciężkiej straty, gdyż jego najlepszy dowódca Memetkul (ros. Маметкул) dostał się do kozackiej niewoli nad rzeką Wagają.
Lato 1583 roku Jermak spędził na zdobywaniu kolejnych miast i miasteczek syberyjskich nad rzekami Urtyszu i Ob, wszędzie spotykając zaciekły opór. Po zdobyciu miasta Sybir Jermak wysłał do gońców do Strogonowych oraz posła do cara.
Car Iwan Groźny przyjął posła łaskawie, obdarował Kozaków prezentami i wysłał pomoc wojskową w sile 300 wojowników pod wodzą wojewodów moskiewskich. Pomoc przybyła na Syberię jesienią 1583 roku, lecz posiłki te były zbyt małe, aby wyraźnie pomóc siłą kozackim. Kozacy ponosili coraz to cięższe straty. W walce zginęli kolejni atamani, polegli także przybyli z Moskwy wojewodowie.
6 sierpnia 1585 roku zginął sam Jermak Timofiejewicz. Szedł on z małym oddziałem (około 50 wojów) wzdłuż rzeki Irtysz, spędzając noc u ujścia jej dopływu, rzeki Wagaj. Nocą Kuczum napadł na śpiących Kozaków wycinając cały oddział. Według legendy Jermak uciekając rzucił się do rzeki i utonął.
Kozaków pozostało już tak niewielu, że ataman Meszczeriak musiał wracać w granice Rusi. Po 2 latach panowania Kozacy opuścili Syberię pozostawiając ją we władaniach Kuczyma, aby już za rok wrócić tam z nowym oddziałem wojsk carskich.
