Karlizm

Z Wikipedii

Karlizm - zespół poglądów politycznych i społecznych, charakterystyczny dla Hiszpanii XIX i XX wieku. Karliści zmierzali do odtworzenia mocarstwowej Hiszpanii poprzez reformy konserwatywne, prokatolickie, decentralizacyjne, antyabsolutystyczne, antydemokratyczne i antyliberalne w duchu legitymistycznym. Program ten nie był do końca spójny, rodził się stopniowo, w opozycji do poczynań kolejnych postępowych rządów madryckich.

Pierwotnie mianem karlistów określano zwolenników infanta Don Carlosa, hrabiego Molina, który - zgodnie z prawem salickim, którym do tego czasu posługiwali się hiszpańscy Burbonowie - powinien był w 1833 objąć tron Hiszpanii po śmierci swego brata Ferdynanda VII . Karlistów, reprezentujących kręgi katolickie i konserwatywne, ubiegli jednak zwolennicy reform, który doprowadzili do proklamowania królową trzyletniej Izabeli II.

Przez cały XIX wiek zwolennicy Karola oraz jego potomków podejmowali zbrojne powstania oraz toczyli walkę w sferze metapolitycznej. Przez ten czas skupiali wokół siebie środowiska tradycjonalistyczne, które sprzeciwiały się przekształceniu Hiszpanii w monarchię konstytucyjną, a następnie w republikę.

Podczas wojny domowej 1936-1939 karliści poparli gen. Franco, tworząc zmilitaryzowane formacje zwane requetes (ochotnicy). Karlistowskie requetés stanowiły jedną z trzech najważniejszych formacji wojskowych frankistów, obok Falangi oraz jednostek czarnych muzułmanów z Maroka. Ponieważ gen. Franco obawiał się konfliktów między konserwatywnymi karlistami, a nacjonalistyczną Falangą, w 1937 roku przymusowo połączył obie organizacje, tworząc Hiszpańską Falangę Tradycjonalistyczną.

Karliści byli zrzeszeni w tzw. Comunion Tradicionalista (Wspólnota Tradycjonalistyczna). Partia posiadała w okresie wojny domowej wpływy głównie na terenach wiejskich północy Hiszpanii, szczególnie w prowincji Nawarra, wówczas jeszcze w połowie baskijskiej, a także w części Starej Kastylii i w Katalonii. Na południu grupowała głównie inteligencję z Andaluzji.

Tradycyjnym nakryciem głowy karlistów był czerwony beret, którym często zastępowali hełm bojowy, pomimo, że stanowili wówczas dogodny i wyraźny cel dla przeciwnika. Hymnem karlistów jest pieśń Oriamendi, a hasłem przewodnim "Dios, Patria, Fueros, Rey" (Bóg, Ojczyzna, Prawa Lokalne, Król).

W 1969 gen. Franco ostatecznie przywrócił w Hiszpanii monarchię, doprowadzając do powołania na tron Jana Karola I, który jednak nie reprezentował karlistowskiej linii dynastii Burbonów, gdyż ta wygasła po mieczu w 1936 ze śmiercią Dona Alfonsa Karola, po czym prawa karlistowskie przeszły, nie bez sprzeciwu innych pretendentów, na byłego króla Alfonsa XIII i jego potomków. Po śmierci gen. Franco karliści stracili jakiekolwiek wpływy polityczne. Pomimo tego do dziś nadal istnieje partia karlistowska - Comunión Tradicionalista Carlista.

[edytuj] Zobacz też:

• Karlistowscy pretendenci do tronu Hiszpanii

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Dr Jacek Bartyzel: Bandera Carlista. Historia tradycjonalizmu legitymistycznego w Hiszpanii - bardzo obszerna książka na temat historii karlizmu.
• [1] - strona o requetes (po hiszpańsku)
• [2] - strona Comunión Tradicionalista Carlista (po hiszpańsku)