Kielich królewski z Trzemeszna

Z Wikipedii

Kielich królewski z Trzemeszna (właśc. Kielich tzw. "królewski" z Trzemeszna)

Srebrny, częściowo złocony kielich z około 1180 r. Przypisywany różnym środowiskom artystycznym: sztuce mozańskiej^[1], polskiej^[2], środkoworeńskiej^[3], angielskiej^[4]. Cechy stylistyczne wskazują na związki z malarstwem miniaturowym kręgu klasztornego Regensburg-Prüfening i z tamtejszą ikonografią typologiczną. W kościele kanoników regularnych w Trzemesznie przechowywany do 1941 lub 1942 r., wywieziony do Niemiec przez hitlerowskie władze okupacyjne, odzyskany przez władze polskie w 1946; w 1958 r. zwrócony Kościołowi. Obecnie przechowywany w Muzeum Archidiecezjalnym w Gnieźnie.

Na stopie oraz czaszy znajduje się dwanaście trybowanych scen z Ksiąg Samuela i Ksiąg Królewskich.
Sceny na stopie:

• Ofiarowanie Samuela Bogu (1 Sm 1,25-28)
• Rozstanie Samuela i Saula (1 Sm 15,22-28)
• Namaszczenie Dawida przez Samuela (1 Sm 14,13)
• Walka Dawida z Goliatem (1 Sm 17,48-49)
• Mikal pomaga Dawidowi w ucieczce (1 Sm 19,11-16)
• Dawid otrzymuje chleby pokładne od Achimeleka (1 Sm 21,2-7)
  

Sceny na czaszy:

• Namaszczenie Dawida królem Izraela w Hebronie (1 Sm 2,4 i 5,2)
• Przekazanie władzy królewskiej przez Dawida Salomonowi (3 Krl 1-2)
• Eliasz wskrzesza syna wdowy z Sarepty (3 Krl 17,17-23)
• Eliasz wstępuje do nieba (4 Krl 2,11-14)
• Eliasz oczyszcza wodę w studni w Jerycho (4 Kral 2,19-22)
• Eliasz wydobywa z Jordanu zatopioną siekierę (4 Krl 6,1-7)

Na brzegu czaszy niellowany napis: + VNCTIO TAM REGVM QVAM VIRTVS MISTICA VATVM OMNIBVS INDVTIS XP(ISTV)M SVNT SIGNA SALVTIS (Tak królów namaszczenie, jak proroków moc tajemna / Dla tych, co przybrali szatę Chrystusa, znakami są zbawienia). Wskazuje on, że przedstawione wydarzenia mają być odczytywane jako zapowiedź zbawienia w Chrystusie.

Wymiary: wysokość 15,8 cm; średnica stopy 13,1 cm; średnica czaszy 12,1 cm.
Miejsce przechowywania: Gniezno, Muzeum Archidiecezjalne, nr. inw. 43.

Przypisy

[edytuj] Literatura

• G. Chmurzyński, J. Eckhardt, E. Iwanoyko, Rzemiosło artystyczne [w:] Sztuka polska czasów średniowiecznych, red. G. Chmurzyński, Warszawa 1953, s. 60.
• T. Dobrzeniecki, Królewski kielich koronacyjny z Trzemeszna (opracowanie wstępne), [w:] Kultura średniowieczna i staropolska. Studia ofiarowane Aleksandrowi Gieysztorowi w pięćdziesięciolecie pracy naukowej, Warszawa 1991, s. 241-250.
• M. Pietrusińska, Katalog i bibliografia zabytków, [w:] Sztuka polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, cz. 2, red. M. Walicki (Dzieje sztuki polskiej, t. I), Warszawa 1972, s. 770-771
• E. Raczyński, Wspomnienia Wielkopolski, to jest województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego, t. II, Poznań 1842-1843, s. 48.
• W. Semkowicz, Rocznik tzw. świętokrzyski dawny, "Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny", t. LIII, Kraków 1910, s. 262.
• P. Skubiszewski, Die Bildprogramme der romanischen Kelcie und Patenen, [w:] Metallkunst von der Spätantike bis zum ausgenden Mittelalter, Berlin 1982, s. 254-259.
• P. Skubiszewski, Eine Gruppe romanischer Goldschmiedearbeiten in Polen (Trzemeszno, Czerwińsk), "Jahrbuch der Berliner Museen", XII, 1980, s. 35-90.
• P. Skubiszewski, Kielich tzw. "królewski" z Trzemeszna, [w:] Ornamenta Ecclesiae Poloniae. Skarby sztuki sakralnej wiek X-XVIII, red. Jan Wardzała, red. naukowa katalogu Przemysław Mrozowski, Artur Badach, Warszawa 1999, s. 78. ISBN 83-911811-0-3
• P. Skubiszewski, Programy obrazowe kielichów i paten romańskich, "Rocznik Historii Sztuki", XIII, 1981, s. 77-81.
• P. Skubiszewski, The Iconography of Romanesque Chalice from Trzemeszno, "Jurnal of the Wartburg and Courtauld Insitutes", XXXIV, 1971, s. 40-64.
• H. Swarzenski, A Chalice and the Book of Kings, [w:] De Artibus Opuscula XL. Essays on Honour of Erwin Panofsky, red. M. Meiss, New Yoirk 1961, s. 437-444.
• H. Swarzenski, Monument of Romanesque Art. The Art of Church Treasures in North-Western Europe, London 1954, s. 74.

To jest tylko zalążek artykułu związanego ze sztuką. Jeśli możesz, rozbuduj go.