Klasyfikacja TNM

Z Wikipedii

Klasyfikacja TNM

Spis treści

1 Definicja
2 TNM
- 2.1 Dodatkowe oznaczenia
3 Przykłady
4 Zaawansowanie choroby nowotworowej
5 Historia systemu TNM i zasady jego opracowywania
6 Zobacz też
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Definicja

W celu precyzyjnego określenia stopnia zaawansowania nowotworów złośliwych, od którego zależy między innymi określenie metod leczenia i rokowania, stworzono jednolity system oceny zaawansowania anatomicznego choroby (ang. staging).

System ten składa się z dwóch części:

klasyfikacji TNM, którego nazwa pochodzi od pierwszych liter słów: Tumor - guz (pierwotny), Nodus - węzeł (chłonny), Metastases - przerzuty (odległe). W oparciu o długoletnie badania przeżywalności, na podstawie tych trzech parametrów określanych w skali rangowej dla kilkudziesięciu lokalizacji narządowych i rodzajów histologicznych nowotworów, wyznacza się:
ogólny stopień zaawansowania choroby nowotworowej. Wyznaczenie go w sposób globalny określa rokowanie (niezależnie od lokalizacji i rodzaju nowotworu), umożliwia porównawcze badania epidemiologiczne nad skutecznością wczesnego wykrywania nowotworów. Stopnie zaawansowania choroby są cztery.

W oparciu o klasyfikację TNM wyznacza się optymalny sposób leczenia dla poszczególnych typów i lokalizacji nowotworów oraz prowadzi się badania naukowe nad skutecznością nowo wprowadzanych leków, czasem przeżycia pacjenta, częstością wznów itp.

System TNM bywa uzupełniany czwartą literą G (ang. grading) opisujący agresywność (dynamikę) rozwoju nowotworu złośliwego u poszczególnych pacjentów, w oparciu o kryteria złośliwości histologicznej.

[edytuj] TNM

TUMOR - wielkość guza pierwotnego

T0 - Brak dowodów na istnienie guza pierwotnego.
Tx - Nie można ocenić ogniska pierwotnego.
Tis - rak in situ, a zatem taki, który nie mógł spowodować przerzutów.
T1, T2, T3, T4 - Kolejne stopnie rozwoju pierwotnego ogniska nowotworu, zazwyczaj im większa liczba, tym guz jest większy lub zajmuje więcej okolicznych narządów.

NODULES - przerzuty w węzłach chłonnych

Nx - Nie można ocenić przerzutów w węzłach chłonnych.
N0 - Węzły chłonne bez przerzutów.
N1, N2, N3, N4 - Przerzuty do węzłów chłonnych, coraz odleglejszych od guza pierwotnego.

METASTASES - przerzuty odległe (narządowe)

M0 - Brak przerzutów odległych.
Mx - Nie można ocenić.
M1 lub M2- Są przerzuty odległe.

Rozróżnienie przerzutów do węzłów chłonnych (N) i przerzutów narządowych (M) wynika z innej biologii rozwoju i rozsiewu choroby nowotworowej, zwłaszcza w odniesieniu do raków.

[edytuj] Dodatkowe oznaczenia

Niezależnie od tego klasyfikacja TNM zawiera dodatkowe oznaczenia, określające:

sposób oceny (metodę diagnostyczną):

c (ang. clinical) - ocena metodami klinicznymi
(i) (ang. image) - ocena metodami diagnostyki obrazowej
s (ang. surgical) - ocena śródoperacyjna
p (ang. pathological) - ocena narządu potwierdzona przez patologa
a (ang. autopsy) - ocena pośmiertna dokonana przez anatomopatologa
y dodatkowa litera dla przypadków, w których zastosowano leczenie neoadjuwantowe (tzn. przed zabiegiem chirurgicznym zastosowano chemioterapię lub radioterapię).

C (ang. certainty) wiarygodność oceny w skali od 1 do 4, która zastępuje wyżej podane przedrostki c, s, p, i a
L (ang. lymphatics) obecność (1) lub brak (0) zatorów nowotworowych w naczyniach chłonnych
V (ang. veins) obecność (1) lub brak (0) zatorów nowotworowych w żyłach
R (ang. resection) czy nowotwór został usunięty radykalnie: resekcja w granicach zdrowych tkanek potwierdzona mikroskopowo (0), resekcja w granicach zdrowych tkanek widoczna makroskopowo (1), resekcja niekompletna widoczna makroskopowo (2)

W praktyce klinicznej spotyka się tylko oznaczenie "p". Między klasyfikacją TNM a pTNM występują subtelne różnice.

[edytuj] Przykłady

Przykładowy zapis pT2 pN1 cM0

dla raka sutka oznacza: guz pierwotny o wielkości 2 do 5 cm (oceniony przez patologa), zajęte węzły pachowe (ocenione przez patologa), brak przerzutów odległych (określone metodami klinicznymi), a

dla raka tarczycy oznacza: guz pierwotny o wielkości 1 do 4 cm (oceniony przez patologa), zajęte węzły chłonne szyjne po tej samej stronie (pN1a) albo po obu stronach (pN1b) (ocenione przez patologa), brak przerzutów odległych (określone metodami klinicznymi).

Tak jak w powyższych przykładach, należy zwrócić uwagę, że dla każdego nowotworu klasyfikacja TNM będzie wyglądała zupełnie inaczej, ze względu na odmienne warunki anatomiczne oraz inną dynamikę rozwoju. Dlatego dla różnych guzów wprowadza się różnego rodzaju modyfikacje (zwykle dodawanie po cyfrze oznaczającej stopień zaawansowania dodatkowych podkategorii a lub b), na przykład w czerniaku M1a oznacza przerzuty w skórze, tkance podskórnej lub odległych węzłach chłonnych, a z kolei M1b oznacza obecność przerzutów w narządach wewnętrznych.

[edytuj] Zaawansowanie choroby nowotworowej

Skala rangowa zaawansowania choroby nowotworowej jest czterostopniowa:

I - nowotwory w najwcześniejszej fazie rozwoju (przeżycie pięcioletnie od 75 do 100 % leczonych chorych)
II - nowotwory w początkowej fazie rozwoju (przeżycie pięcioletnie od 50 do 75 % leczonych chorych)
III - nowotwory zaawansowane (przeżycie pięcioletnie od 25 do 50 % leczonych chorych)
IV - nowotwory bardzo zaawansowane, o złym rokowaniu (przeżycie pięcioletnie do 25 % leczonych chorych)

Sposób przeliczenia parametrów TNM na stopień zaawansowania choroby nowotworowej określają specjalne tabele (inne dla każdej lokalizacji i typu histologicznego guza). Wynika to z faktu, że niektóre rodzaje nowotworów mają odmienną biologię (są mniej lub bardziej agresywne i charakteryzują się różną szybkością rozwoju). Przykładowo, górną granicą dla guza T1 dla sutka jest średnica 2 cm, a dla tzw. guzów tkanek miękkich 5 cm.

[edytuj] Historia systemu TNM i zasady jego opracowywania

Ideę systemu TNM opracował w latach 1943-1952 franc. chirurg Pierre Denoix (1912-1990). W 1950 r. Międzynarodowa Unia Przeciwrakowa (Union Internationale Contre le Cancer - UICC) powołała komitet roboczy ds. statystyki i nazewnictwa nowotworów, która zaczęła współdziałać z Międzynarodową Organizacją Zdrowia (WHO). Wypracowane zasady klasyfikacji TNM z zaleceniem ich stosowania na całym świecie opublikowano po raz pierwszy w 1958 r. (początkowo tylko dla raków sutka i krtani). Obecnie ustalaniem klasyfikacji TNM i tabel zaawansowania choroby nowotworowej zajmują się międzynarodowe grupy ekspertów, pracujące pod patronatem: International Union Against Cancer (UICC), American Joint Committee on Cancer (AJCC), World Health Organization (WHO), International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO) oraz La Société Internationale d'Oncologie Pédiatrique (SIOP). Są one co kilka lat uaktualniane zgodnie z postępami w zakresie diagnostyki i leczenia chorób nowotworowych.