Kościół Zwiastowania NMP w Zamościu

Z Wikipedii

Kościół Zwiastowania NMP – barokowy kościół franciszkański na Starym Mieście w Zamościu pod wezwaniem Zwiastowania NMP, wzniesiony w połowie XVII wieku.

Znajduje się we wschodniej części zamojskiego Starego Miasta, pomiędzy ulicą Staszica, a placem Wolności, w miejscu, gdzie początkowo mieścił się zajazd rodziny architekta miasta, Bernarda Moranda. Budowę jednej z największych polskich świątyń XVII wieku, rozpoczęto już po przybyciu do miasta zakonu Franciszkanów, w roku 1637, a ufundował ją ówczesny hetman Ordynacji Zamojskiej - Jan Sobiepan Zamoyski. Budowę rozpoczął murator Jan Wolff, a ukończył major artylerii Jan Michał Link.

Ukończony w roku 1685 kościół wyglądał wówczas o wiele okazalej aniżeli obecnie. Był wyższy i większy niż pozostałe świątynie w mieście (większy nawet niż zamojska katedra). Składał się z trzech naw, półkolistego prezbiterium oraz dwóch bocznych kaplic. Wnętrze tego kościoła ozdobione było bogatszą polichromią i rzeźbami. Wysoki dach świątyni sięgał również o wiele wyżej i wyglądał podobnie jak dach dzisiejszej katedry w Zamościu. W miejscu obecnego placu Wolności wybudowany został także klasztor franciszkanów, a w jego północno-zachodnim rogu stała dzwonnica.

Największe zmiany zaszły w okresie zaborów i to już w roku 1774, po zajęciu miasta przez Cesarstwo Austrii, kiedy dokonano kasaty zakonu. Podczas modernizacji w tym czasie zamojskiej twierdzy, już pod panowaniem Rosji, budynek kościoła przeznaczono na magazyn wojskowy przeprowadzając także zmiany w jego wnętrzu (m.in. dokonano podziału na kondygnacje), natomiast dzwonnica została rozebrana, nieco później razem z klasztorem. Istotne zmiany w jego zewnętrznym wyglądzie, jaki widać obecnie, nastąpiły w roku 1887, kiedy to obniżono dach, rozebrano wysokie szczyty, jednocześnie sklepienie wewnątrz kościoła zmieniono w prosty strop (zachowały się jedynie sklepienia bocznych naw).

W okresie międzywojennym budynek kościoła wykorzystywano pod liczne instytucje, m.in. Sejmik Powiatowy, muzeum czy kino "Stylowy", jakie mieściło się tu do roku 1993. Po II wojnie światowej dodatkowo pojawiło się tu Liceum Plastyczne (zajmowało zachodnią część budynku) z warsztatami w piwnicach (obecnie szkoła ta mieści się już w innych budynkach).

Od roku roku 1993 jest to ponownie kościół parafii ojców Franciszkanów, obejmującej osiedla na południe od Starego Miasta, jakie do tego czasu podlegały parafii św. Mikołaja (m.in. Os. Promyk, Os. Zamczysko), z głównym wejściem, do którego prowadzi szeroki pas schodów od strony wschodniej.

Obecnie trwają prace remontowe we wnętrzu świątyni, a jeszcze w latach 80. minionego stulecia dokonano odnowy jej elewacji, na której można zauważyć barokowe elementy ozdoby (m.in. korynckie pilastry czy portal fasady kościoła). Planowana jest odbudowa budynku klasztornego z przeznaczeniem na hotel.

[edytuj] Bibliografia

• J. Kowalczyk, Zamość. Przewodnik, Zamość, Zamojski Ośrodek Informacji Turystycznej, 1995;
• A. Miłobędzki, Architektura Polska XVII wieku, Tom I, ss. 307,312. Warszawa 1980.