Kościelna Wieś (województwo wielkopolskie)
Z Wikipedii
| Kościelna Wieś | |
| Województwo | wielkopolskie |
| Powiat | pleszewski |
| Gmina | Gołuchów |
| Liczba mieszkańców • liczba ludności |
2500 |
| Kod pocztowy | 62-811 |
| Tablice rejestracyjne | PPL |
Kościelna Wieś – wieś w województwie wielkopolskim, w powiecie pleszewskim, w gminie Gołuchów, leżąca przy trasie Kalisz-Poznań.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie kaliskim.
[edytuj] Historia
Z jej przeszłości nie zachowało się zbyt wiele przekazów lub innych śladów. Pierwsi mieszkańcy pojawili się na tych terenach co najmniej pod koniec XII wieku. W tym czasie miejsce to upodobali sobie norbertanie – bardzo prężnie działający podówczas bracia zakonni. Premonstratensi (bo tak również nazywno tych mnichów) założyli tu pierwszy kaliski klasztor – najprawdopodobniej podwójny: męski oraz żeński.
Jeszcze w XII stuleciu norbertanie opuścili Kościelną Wieś, a na ich miejsce przybyli benedyktyni. Ci zagościli tu na dłużej – aż do zamknięcia klasztoru w 1797. Dziś praktycznie nie ma śladów obecności mnichów w Kościelnej Wsi, a pozostałości klasztoru rozebrano ostatecznie niespełna 20 lat temu.
W 1706 na polach pomiędzy miejscowościami Kościelna Wieś, Dobrzec i Warszówka rozegrała się tzw. bitwa pod Kaliszem.
[edytuj] Zespół sakralny - kościół parafialny pw. świętego Wawrzyńca
W latach 1129-1136 w Kościelnej Wsi został założony konwent norbertański. Przypuszcza się, iż wywodził się on ze Steinfeldu. Tutejsza prepozytura, być może dwukonwentowa, męska i żeńska założona została przez Piotra Włostowica. Posiadała ona filię w Krzyżanowicach. Norbertanie (premonstratensi) byli najsprawniej zorganizowaną odmianą kanoników regularnych. W pierwszych dziesięcioleciach XIII wieku kongregacja ta liczyła w Polsce około 15 opactw. Klasztor norbertański w Kościelnej Wsi uchodzi za najwcześniejszy w Polsce. Przed rokiem 1193 po przeniesieniu męskiego konwentu Norbertanów na podwrocławski Ołbin, do Kościelnej Wsi sprowadzono benedyktynów. W końcu XII i początku XII wieku toczył się przewlekły spór między usuniętymi z Ołbina benedektynami, a norbertanami. Został on rozstrzygnięty wyrokiem sądu kościelnego w 1219 roku, a zatwierdzony przez papieża Honoriusza III w 1222 roku.
Obecnie zachowany kościół pochodzi raczej z początku XIII wieku. Wzniesiony jako jednonawowy z kwadratowym prezbiterium zamkniętym absydą. Skromny program założenia odpowiadał ograniczonym potrzebom typu prepozyturalnego osiadłych tu benedyktynów. Z założenia XII-wiecznego zachowały się mury północne i południowe, fragmentarycznie zachodnie oraz relikty absydy. Relikty rzeźbiarskie z tej budowli to: widoczne w murze zachodnim granitowe wsporniki, luźna baza kolumienki z fragmentem trzony (przerobiona na chrzcielnicę). Również w XIII wieku wzniesiono tworzący czworobok klasztor przylegający do kościoła od południa. Zapewne wzniesiono go na fundamentach założenia wcześniejszego.
Kościół gruntownie przekształcony w XVIII wieku. W 1760 do nawy dobudowano dwie późnobarokowe symetryczne kaplice. Z tego też czasu pochodzi nowy rokokowy wystrój kościoła w postaci obramień otworów okiennych i sklepień prezbiterium. Wyposażenie głównie późnobarokowe i rokokowe z 2. połowy XVIII wieku. Benedyktyni zarządzali parafią do 1797 roku.
