Kompania Fransa Banninga Cocqa i Willema van Ruytenburcha
Z Wikipedii
 |
| Kompania Fransa Banninga Cocqa i Willema van Ruytenburcha |
| Rembrandt , 1642 |
| olej na płótnie |
| 363 × 437 cm |
| Rijksmuseum |
Kompania Fransa Banninga Cocqa i Willema van Ruytenburcha lub Straż nocna lub Wymarsz strzelców – to jeden z obrazów holenderskiego malarza Rembrandta Harmenszoona van Rijn. Dzieło obecnie znajduje się w zbiorach Rijksmuseum (hol. Muzeum Narodowe) w Amsterdamie.
Dzieło powstało na zamówienie (w 1639 roku) amsterdamskiej kompanii arkebuzerów, nazwanych tak od arkebuza – szesnastowiecznej broni palnej.
Holenderskie kompanie gwardii cywilnej stanowiły w czasach Rembrandta kluby zamożnych i wpływowych mieszczan. Pierwotnym celem tych jednostek było utrzymywanie porządku w mieście, lecz z czasem zaczęły one pełnić funkcje z gruntu ceremonialne. W salach zebrań często wieszano grupowe portrety co ważniejszych członków kompanii – zazwyczaj zasiadających wokół stołu lub stojących w zwartej grupie[potrzebne źródło]. Rembrandt zdecydował się jednak zastosować w tym olbrzymim dziele zupełnie inne podejście, przekształcając tradycyjny portret grupowy w kompozycję pełną indywidualnych postaci, w ożywionej interakcji.
[edytuj] Opis obrazu
Gwardziści zostali ukazani podczas wymarszu z wielkiej bramy. Wzniesiona dłoń kapitana Fransa Banninga Cocqa identyfikuje go jako dowódcę wydającego swym podkomendnym rozkaz wymarszu. Cień wyciągniętego ramienia pada na postać porucznika Willema van Ruytenburcha (jasno oświetlonego mężczyzny w żółtym odzieniu). Van Ruytenburch trzyma w dłoni tzw. partyzanę – paradną bronią drzewcową zwieńczoną szerokim ostrzem, symbol oficera. Widoczny na jego tunice cień kciuka i palca wskazującego Cocqa skierowany jest na wizerunek lwa z herbem Amsterdamu (trzema krzyżami).
W środku grupy widoczna jest dziewczyna w żółtych szatach, obrócona w prawo, prostopadle do szyku gwardzistów. Widać przytroczonego do jej pasa kurczaka z nienaturalnie wielkimi pazurami – aluzja do holenderskiego słowa oznaczającego arkebuzera (klovenier brzmi jak klauvwenier, a klauw to "pazur"). W dzisiejszych czasach można by powiedzieć, że dziewczyna jest "maskotką" kompanii.
Tarcza herbowa nad bramą zawiera nazwiska osiemnastu gwardzistów - aby znaleźć się na obrazie, należało wnieść odpowiednią opłatę (jedynym wyjątkiem jest tu wynajęty dobosz ukazany blisko prawej krawędzi dzieła). W XVIII wieku usunięto fragment o szerokości 65 cm z lewej strony płótna, przedstawiający trzy osoby (fotografia obok). Ucięto także 30 cm obrazu od góry. Pierwotny stan znamy dzięki kopii wykonanej w XVII wieku.
[edytuj] Tytuł
Nazwa Straż nocna wywodzi się z XIX wieku, kiedy to werniks pokrywający obraz zbrązowiał i dzieło utraciło swój dawny blask. Warstwa zużytego werniksu (a wraz z nim mroczny klimat sceny) została usunięta w 1975 r., lecz nowa nazwa zdążyła już na dobre przylgnąć do obrazu[potrzebne źródło].
[edytuj] Akty wandalizmu
W roku 1975, obraz został porysowany nożem przez niezrównoważonego umysłowo mężczyznę. Dzieło zostało odrestaurowane, choć pewne ślady uszkodzenia są nadal widoczne[potrzebne źródło].
W roku 1990 wandal rozpylił na dzieło kwas. Interweniowała służba ochrony i szybko zneutralizowała naniesioną na płótno substancję. Kwas przeżarł jedynie wierzchnią warstwę lakieru i ostatecznie obraz został w pełni odrestaurowany[potrzebne źródło].
[edytuj] Ciekawostki
- Obraz został sparodiowany przez Paula Kidby'ego na okładce książki Terryego Pratchetta Straż nocna.
- Wokół kradzieży obrazu toczy się akcja powieści Alistaira MacLeana Nocna Straż.
- Historia powstania obrazu, jak również zupełne inne spojrzenie na postaci na nim uwiecznione można obejrzeć w filmie Nightwatching [1].
- obraz tez został przycięty z czterech stron po śmierci artysty
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Literatura
- Patrick de Rynck, Jak czytać malarstwo , Universitas, ISBN 83-242-0580-2
- Robert Genaille, Słownik malarstwa holenderskiego i flamandzkiego, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1975.
