Kotlina Wałbrzyska

Z Wikipedii

Kotlina Wałbrzyska
Megaregion	Pozaalpejska Europa Środkowa
Prowincja	Masyw Czeski
Podprowincja	Sudety z Przedgórzem Sudeckim
Makroregion	Sudety Środkowe
Mezoregion	Góry Wałbrzyskie
Mikroregion(y)	Kotlina Wałbrzyska
Zajmowane jednostki administracyjne	Województwo dolnośląskie powiat wałbrzyski

Kotlina Wałbrzyska - kotlina w Sudetach Środkowych w południowo zachodniej Polsce w województwie dolnośląskim, powiat wałbrzyski.

[edytuj] Opis

Kotlina Wałbrzyska stanowi niewielkie ale głębokie kotlinowe przedłużenie poziomu podgórskiego, położone w południowo wschodniej części Pogórza Wałbrzyskiego, między wzniesieniami Gór Wałbrzyskich. Jest wąską długą kotliną górską o stromych zboczach z wieloma dolinami rozchodzącymi się ze środka kotliny promieniście.

Teren o charakterze przemysłowym, górzysty silnie pofałdowany. Głównym miastem kotliny jest Wałbrzych (130 tysięcy mieszkańców) położony w centrum, który zajmuje prawie całą powierzchnię kotliny. Nad kotliną i miastem od zachodniej strony góruje charakterystyczna kopuła Chełmca.

W północnej części Kotliny Wałbrzyskiej zalegają warstwy dewońskie należące do depresji Świebodzic, w północno-wschodniej metamorficzne gnejsy bloku sowiogórskiego. Zasadnicze partie Kotliny wypełniają osady karbońskie, a południowe obrzeżenie zbudowane jest z utworów permskich. W części północnej, na utworach dewońskich w dolnym karbonie osadziły się grube warstwy zlepieńców, należących do facji kulmu. W karbonie górnym powstały naprzemianległe warstwy zlepieńców, piaskowców i łupków z pokładami węgla kamiennego. Najgłębiej leżą produktywne warstwy wałbrzyskie, nad nimi leżą grube nieproduktywne warstwy białokamieńskie, a najpłycej zalegają produktywne warstwy żaclerskie. W karbonie górnym z głębi ziemi intrudowały kwaśne magmy, które zastygły pod ówczesną powierzchnią ziemi, a które obecnie tworzą porfiry budujące Chełmiec, masywy Gór Czarnych oraz niewielkie wystąpienia w obrębie Kotliny. W permie dolnym osadziły się czerwone piaskowce z wkładkami zlepieńców, mułków, łupków ilastych i wapieni oraz powstały zasadowe skały wulkaniczne - melafiry i ich tufy, tworzące południowe obrzeżenie Kotliny oraz pobliskie Góry Suche. Utwory karbońskie i permskie należą do jednostki geologicznej zwanej niecką śródsudecką. Osady niecki śródsudeckiej są generalnie nachylone ku jej środkowi, czyli na południe i południowy zachód, ale w rejonie intruzji Chełmca zostały podniesione i zapadają koncentrycznie na zewnątrz od niej, a w pobliżu innych intruzji też są silnie zaburzone. Węgiel kamienny w pobliżu intruzji został przeobrażony w antracyt.

Przez kotlinę przechodzą: linia kolejowa, droga krajowa nr 35 oraz kilka dróg wojewódzkich. Jeszcze kilkanaście lat temu w kotlinie czynnych było kilka kopalń i koksowni co było przyczyną zniszczeń ekologicznych. Dzisiaj po zamknięciu pod koniec XX wieku kopalń i przemysłu, przyroda szybko się odrodziła, a w pejzażu zostały pokopalniane hałdy i wieże szybowe kopalń, relikty górniczej przeszłości regionu.