Kupna

Z Wikipedii


Kupna
Województwo	podkarpackie
Powiat	przemyski
Gmina	Krzywcza
Sołtys	Jan Kokoszka
Strefa numeracyjna (do 2005)	16
Tablice rejestracyjne	RPR

Kupna – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Krzywcza.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Miejscowość terytorialnie związana z gminą Krzywcza, położona w malowniczym terenie nad Sanem i na okolicznych pagórkach. Wzdłuż wschodniej granicy wsi płynie potok Kopia. Za dawnych czasów miejscowość nosiła nazwę Kupienko. Wieś jest wzmiankowana w akcie fundacyjnym parafii Krzywcza w roku 1398.

W XVI w. właścicielami Kupnej byli Orzechowscy. Ks. Stanisław Orzechowski, sławny pisarz, przebywając w Kupnej napisał książkę " Diatriba Stanislai Orichuij Ruteni contra calumniam, Ad Andream Miekcium Tribunum ac Equitem Rutenum " w roku 1548 r., a także niektóre listy do Jakuba Przyłuskiego. W XVII w. była własnością Krasickich, a następnie Woronowiczów i Józefa hr. Pinińskiego. W drugiej połowie XIX w. dziedzicem Kupnej był Adam ks. Sapieha.

Od czasów średniowiecznych istniała we wsi parafia prawosławna, o której publikowane wzmianki pochodzą z 1510. Po wprowadzeniu unii do 1785 r. była tu parafia grekokatolicka. Następnie cerkiew w Kupnej stanowiła filię parafii w Chyrzynie. Miejscowa cerkiew nosiła wezwanie Opieki Matki Boskiej. Był to zabytek w stylu budownictwa ludowego o długości 21 m i szerokości 12 m, mający konstrukcję zrębową, drewnianą. Krótkie prezbiterium było zamknięte trójbocznie, przy nim od północy znajdowała się kwadratowa zakrystia. Szersza nawa wzniesiona na rzucie wydłużonego prostokąta z babińcem wyodrębnionym pod chórem muzycznym. Od zachodu nowszy ganek, wsparty na słupach. Wnętrze nakryte stropem. Nad chórem muzycznym data 1720 r. Dach siodłowy, dwuspadowy, pokryty blachą i papą. Na nich trzy cebulaste kopuły z latarniami obite blachą, z tym, że środkowa wyraźnie dominowała nad pozostałymi. Posiadały one tambury ośmioboczne obite blachą, a środkowa kopuła pokryta była gontem. Okna w nawie zakończono półkoliście. Cerkiew skierowana była pięciokątną absydą na wschód. Z lewej strony wejścia znajdowała się dzwonnica zbudowana na planie kwadratu z 1729 r. Cerkiew wykonana była z drewna. Ściany z bali umocowane między słupami i spięte śrubami były obite zewnątrz gontem. Przed wejściem znajdował się ganek wsparty na 6 słupach, które podtrzymywały konstrukcję daszku krytego również blachą. Powyższy opis pochodzi z 20 X 1959 r. Obecnie nie istnieją nawet szczątki opisanych budynków.

W 1720 r. istniała w Kupnej prywatna kaplica. Dziedzice miejscowości "nie mieli zwyczaju chodzić na msze św. do kościoła parafialnego", dlatego wybudowali własną kaplicę i utrzymywali kapelana.

W roku 1918 miała być rozpoczęta budowa kaplicy obrządku łacińskiego w Kupnej. Był już plan budowy oraz szczegółowy kosztorys. Jednak z powodu braku funduszy nigdy nie rozpoczęto budowy.

Od roku 1937 w Kupnej prowadziły ochronkę w budynku szkolnym Siostry Franciszkanki Rodziny Maryi. Pracę tę prowadziły do wybuchu II wojny światowej.

Na skraju wsi zachowała się murowana dzwonnica z końca XIX w. W roku 1880 mieszkało w Kupnej 248 osób, w tym na terenie dworskim 41, a w 1938 r. było tu 510 mieszkańców, w tym 394 narodowości ukraińskiej. Większość mieszkańców wysiedlono z miejscowości w wyniku akcji "Wisła".

Piotr Haszczyn - Zarys dziejów parafii w Krzywczy 1398-1998, Krzywcza 1998, ISBN 83-910485-0-0

W Kupnej istniała drewniana cerkiew pw. Pokrowy, zbudowana w 1729 roku. Została zniszczona po II wojnie światowej.

[edytuj] Demografia

1785 – 225 grekokatolików, 47 rzymskich katolików, 5 żydów
1840 – 233 grekokatolików
1859 – 290 grekokatolików
1879 – 320 grekokatolików
1899 – 323 grekokatolików
1926 – 318 grekokatolików
1938 – 394 grekokatolików (brak informacji o innych wyznaniach)

Do dziś (rok 2007) zachowały się fragmenty zrębu cerkwi: ściany prezbiterium, ściana północna nawy i połowa ściany zachodniej. Uprasza się autorów części informacyjnej o zweryfikowanie i poprawę wiadomości o cerkwi.