Li Syng Man

Z Wikipedii

Li Syng Man

Nazwa koreańska
Transkrypcja poprawiona	I Seung-man
Transkrypcja McCune'a-Reischauera	Yi Sŭng-man
Transkrypcja polska	I Syng Man
Hangyl	이승만
Hancha	李承晩
Wymowa
IPA	?
Przybliżona polska	I Syng Man

Li Syng Man, Syngman Rhee, (ur. 23 marca 1875, zm. 19 lipca 1965) - koreański polityk i działacz niepodległościowy, pierwszy prezydent Korei Południowej

Urodził się w Whangae w Korei. Nauki pobierał w szkole metodystów, gdzie przyjął chrześcijaństwo. Od 1896r. współzałożyciel i działacz Klubu Niepodległości, którego celem było doprowadzenie do niezależności kraju, wówczas okupowanego przez Japonię. Za działalność niepodległościową więziony w latach 1898-1904r. Po wyjściu na wolność wyjechał do USA, gdzie w 1910r. uzyskał tytuł doktorski na Uniwersytecie Harwarda. Uczestnik antyjapońskiego powstania ludowego w 1919 r., polityk a następnie prezydent Emigracyjnego Tymczasowego Rządu Korei w Szanghaju. Spory z innymi politykami koreańskimi doprowadziły w 1925r. do odwołania go ze stanowiska. 15 sierpnia 1945 r. w związku ze zbliżająca się kapitulacją Japonii grupa niepodległościowych polityków koreańskich od lewicy do prawicy pod kierownictwem Yo Un Hyonga powołała tzw. Koreańską Republikę Ludową (nie mającą nic wspólnego z późniejszą komunistyczną KRL-D), która zaczęła tworzyć struktury terenowe władzy na obszarze całego kraju czyli tzw. komitety ludowe. Dla Li Syng Mana przewidziano stanowisko prezydenta a Yo Un Hyong został wiceprezydentem. We wrześniu 1945 rząd Koreańskiej Republiki Ludowej w Seulu został obalony przez wojskową administrację USA tzw. USMGIK. Komitety ludowe pod okupacją radziecką na północy zostały przejęte przez komunistów a pod okupacją amerykańską na południu zostały w większości rozwiązane często przy użyciu siły. Utrzymały się tylko w kilku miejscach m.in. na wyspie Jeju-do.

W październiku 1945 r. Li Syng Man przybył do okupowanej przez USA południowej części Korei wraz z innymi politykami konserwatywnymi, nacjonalistycznymi i prawicowymi z koreańskich kół emigracyjnych w USA. Na tej bazie utworzono w południowej części Korei partie prawicowe: Demokratyczną Partię Korei i Partię Narodową, które ściśle współpracowały z administracja wojskową USA tzw. USMGIK (gen. Arnold) nad eliminacją ugrupowań lewicowych przed planowanymi wyborami do parlamentu (Zgromadzenie Narodowe). Likwidacja KRL i komitetów ludowych, podział kraju, okupacja i represje doprowadziły do niezadowolenia społecznego wzmożonego dodatkowo przywracaniem do pracy w urzędach, policji i nowo tworzonej armii byłych kolaborantów japońskich spośród których wielu było agentami tajnej policji Kempeitai. Wybuchło kilka powstań z których większym echem odbiły się bunty wojska w Yosu i Suncheon mające poparcie ludności cywilnej. Armia amerykańska przy pomocy podległych jej koreańskich jednostek policji i żandarmerii krwawo stłumiła te wystąpienia. Dochodziło do masowych egzekucji osób podejrzewanych o działalność wywrotową i poglądy komunistyczne. Jednak do najdramatyczniejszych wydarzeń doszło na wyspie Jeju-do gdzie w 1947 miejscowa policja podległa USMGIK ostrzelała uczestników manifestacji patriotycznych. W 1948 wybuchło tam powstanie lokalnej ludności pod tym jak policja zamordowała po torturach aresztowanych wcześniej uczestników strajku. Li Syng Man przejmujący władzę od USA zdecydował się wysłać na wyspę dodatkowe siły wojska, policji i ultraprawicowych bojówek antykomunistycznych. Powstańcy szybko utracili inicjatywę a przywracanie porządku zamieniło się w masakrowanie cywilnej ludności. W wyniku terroru sił rządowych śmierć poniosło 40 tysięcy mieszkańców Jeju-do, dziesiątki tysięcy uciekło do Japonii a oprawcy przejęli zagrabiony wyspiarzom majątek.

Wybory w południowej części Korei odbyły się 10 maja 1948 r. Utworzone w ich wyniku Zgromadzenie Narodowe uchwaliło 12 lipca 1948 r. konstytucję, a 20 lipca wybrało Li Syng Mana prezydentem. W dniu 15 sierpnia Li Syng Man proklamował Republikę Korei (Południowej). Jak przyznaje Hak Jon Kim w The unification policy of South and North Korea, Seoul 1977, str.72 "...prezydent, rząd jak i Zgromadzenie Narodowe, miały wybitnie konserwatywny charakter...". W chwili zbliżania się wojsk KRL-D do Seulu 27 czerwca 1950 r. Li Syng Man uciekł w czołgu do Taejŏnu, który ogłosił tymczasową stolicą państwa. Następnie ewakuował się do Pusanu. Powrócił do Seulu po odparciu wojsk komunistycznych po desancie pod Inczhon.

Urząd prezydenta piastował od 20 lipca 1948 r. do 26 kwietnia 1960 r. W tym czasie brutalnie rozprawił się z opozycją wewnętrzną i przejął kontrolę nad wszelkimi przejawami życia politycznego w kraju. Spowodowało to rosnącą niechęć społeczeństwa do jego rządów, których kulminacją były demonstracje studenckie i protesty w parlamencie w 1960r. W ich wyniku złożył urząd i uciekł z Korei samolotem należącym do CIA. Władze USA umieściły byłego prezydenta na Hawajach, gdzie zmarł w 1965 r.

Największym jego dokonaniem była "pokojowa linia polityki wobec Japonii", która pozwoliła na normalizację wzajemnych stosunków i miała znaczący wpływ na rozwój gospodarczy po wojnie koreańskiej. Porażką polityczną było skrajne ograniczenie praw obywatelskich pod pretekstem walki z komunizmem.