Lobbing polityczny
Z Wikipedii
Lobbing polityczny zwany także rzecznictwem interesów (z ang. advocacy) - pojęcie, opisujące działania grup interesów wywierających wpływ na organy państwa (w szczególności na legislatywę) w celu uzyskania korzystnej decyzji. Przez lobbing polityczny rozumie się także pewien układ powiązań instytucjonalnych, które służą dostarczaniu informacji, które są przydatne w procesie przygotowywania strategii lobbingowej i wywierania wpływu na treść tworzonego prawa. Tylko wtedy, gdy lobbing polega na wywieraniu wpływu poprzez rzetelną informację i edukowanie jest zgodny z prawem i etyką biznesową.
Spis treści |
[edytuj] Rodzaje lobbingu
1. lobbing ad hoc – występuje, gdy rzecznictwo interesów stanowi działalność sporadyczną, podejmowaną w związku z konkretną sprawą, przez osobę prywatną lub organizację, która zajmuje się lobbingiem przy okazji wypełniania swoich podstawowych zadań statutowych (np. akcja Polskiego Związku Działkowców (PZD) o utrzymanie własności 44 tys. hektarów ogródków w 1995 roku. Na skutek ich działań przyjęta została poprawka do ustawy o ogródkach działkowych przyznająca prawo dysponowania nimi władzom PZD).
2. "Dziki" lobbing - uprawiają go indywidualni "załatwiacze" lub grupy interesu wykorzystujące różne środki nacisku. Często wywodzą się oni z kręgu byłych decydentów, którym pozostały kontakty w świecie polityki i wykorzystują je dla uzyskania własnych korzyści majątkowych. Podmioty uprawiające tę odmianę lobbingu często stosują działania nieetyczne (pozyskują poparcie decydentów poprzez nierzetelne informacje lub stosowanie zachęt materialnych tj. korupcja, usługi wymienne, itp.). Jednym z najgłośniejszych przypadków takiego lobbingu stała się tzw. afera żelatynowa, która zapoczątkowała nowa falę dyskusji na temat ustawowej regulacji tej sfery życia społecznego w Polsce. Odmianą „dzikiego” lobbingu jest tzw. lobbing "partyzancki" lub "kowbojski". Ten rodzaj lobbingu polega na wykorzystaniu przez grupy interesu radykalnych środków nacisku balansujących na granicy prawa lub łamiących jego literę (takich jak blokowanie dróg, zajmowanie obiektów publicznych, czy niszczenie cudzej własności). Przykładem zastosowania metod tego rodzaju były akcje "Samoobrony".[potrzebne źródło]
3. Lobbing profesjonalny - w odróżnieniu od dwóch wyżej wymienionych form lobbingu, lobbing profesjonalny przejawia się w wykorzystaniu strategii i technik działania opartych m.in. na marketingu. Osoby uprawiające ten rodzaj lobbingu uczyniły z tego swój zawód. Ten rodzaj rzecznictwa interesów występuje w kilku formach:
- działalność wyspecjalizowanych firm lobbingowych i konsultingowych;
- agencje public relations;
- wyodrębnione komórki przedsiębiorstw;
- lobbing instytucjonalny organizacji gospodarczych.
W Stanach Zjednoczonych, które uznawane są za ojczyznę lobbingu, regulacja prawna dotycząca tej działalności została ustanowiona przez Kongres w 1946 roku w postaci tzw. Federal Regulation of Lobbying Act. Do tej pory była ona wielokrotnie nowelizowana. Innym przykładem ustawy regulującej kwestię lobbingu może być niemiecka ustawa lobbingowa przyjęta przez Bundestag w 1972 r.
Dwa pierwsze prezentowane rodzaje uznawane są za jego amatorskie odmiany.
[edytuj] Lobbing w Polsce
W Polsce ustawa regulująca działalność lobbingową została uchwalona dopiero 7 lipca 2005 roku. (Dz.U. z 2005 r., Nr 169, poz. 1414), a weszła w życie 7 marca 2006 roku. Tzw. ustawa O działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa określa następujące zasady wykonywania zawodowej działalności lobbingowej w Polsce:
- zasady jawności,
- zasady jej zawodowej kontroli,
- zasady prowadzenia rejestru podmiotów świadczących usługi lobbingowe.
W rejestrze podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową w Polsce zarejestrowane są 112 podmioty prawne. W rejestrze tym znajdują się między innymi kancelarie prawnicze, agencje public relations (PR), firmy konsultingowe, stowarzyszenia i fundacje.
Z pojęciem lobbingu nierozerwalnie łączy się słowo lobbysta (zwany także agentem interesów). Zawodowym lobbystą jest każdy podmiot, czyli zarówno przedsiębiorca, jak i osoba fizyczna nie prowadząca działalności gospodarczej, podejmująca zarobkową działalność na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia w procesie stanowienia prawa interesów tychże osób. Aby móc wykonywać zawód lobbysty należy uzyskać wpis do oficjalnego rejestru, tzw. rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową. Wpis dokonywany jest na podstawie zgłoszenia osoby zainteresowanej. Rejestr jest prowadzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zawiera on między innymi: nazwę firmy, jej siedzibę oraz adres przedsiębiorcy wykonującego zawodową działalność lobbingową albo imię, nazwisko i adres osoby fizycznej (nie będącej przedsiębiorcą) wykonującej taką działalność. Rejestr ten jest jawny.
Działalność lobbingowa może być wykonywana zarówno w siedzibie urzędu obsługującego organ władzy publicznej oraz, co ważniejsze, w Sejmie i Senacie.
[edytuj] Procedura
Na Radzie Ministrów ciąży obowiązek przygotowywania raz na sześć miesięcy tzw. programu prac legislacyjnych zawierającego m. in.: powody regulacji danej materii, istotę zagadnienia objętego pracami legislacyjnymi, czy organów odpowiedzialnych za opracowanie projektów danej ustawy. Program jest przedstawiany sejmowi oraz udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP). Z chwilą udostępnienia projektu w Biuletynie Informacji Publicznej każdy może zgłosić zainteresowanie pracami nad projektem ustawy lub rozporządzenia. Zgłoszenie to wnosi się do organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu ustawy lub rozporządzenia. W zgłoszeniu należy podać:
1. Imiona i nazwiska oraz adresy osób uprawnionych do reprezentowania podmiotu prowadzącego działalność lobbingową w pracach nad projektem ustawy lub rozporządzenia;
2. Jeżeli wyżej wymieniony podmiot występuje na rzecz osoby prawnej – nazwę i siedzibę tej osoby;
3. Jeżeli wyżej wymieniony podmiot występuje na rzecz podmiotu innego niż osoba prawna – odpowiednio, jego imię i nazwisko oraz adres albo jego nazwę i siedzibę;
4. Interes, który w odniesieniu do danej regulacji zamierza chronić oraz rozwiązanie prawne, o którego uwzględnienie będzie zabiegać.
Podmiot prowadzący działalność lobbingową, który zgłosił zainteresowanie pracami nad projektem ustawy może, na zasadach określonych w regulaminie sejmu, wziąć udział w wysłuchaniu publicznym dotyczącym tego projektu (wysłuchanie publiczne – z ang. public hearing - jest jedną z form bezpośredniego uczestnictwa obywateli w procedurze stanowienia prawa). Prawo do wzięcia udziału w wysłuchaniu publicznym przysługuje tym podmiotom prowadzącym działalność lobbingową, które zgłosiły zainteresowanie pracami nad projektem, na co najmniej 3 dni przed dniem wysłuchania publicznego.
Polskie firmy nie prowadząc profesjonalnego lobbingu, rezygnują z prawa głosu w wielu istotnych kwestiach, w których wypowiadają się ich konkurenci z pozostałych państw Unii Europejskiej (obecnie w samej Unii Europejskiej działa ponad 15 000 lobbystów). Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej lobbing przestał być już tylko dodatkowym narzędziem wpływu na lokalne władze, ale elementem koniecznym do przetrwania w świecie biznesu i budowania swojej pozycji na europejskim rynku.
Przykładem lobbingu mogą być Zieloni z World Wild Fund lobbujący w Brukseli na rzecz projektu REACH, który ma wymusić na europejskim przemyśle badanie i rejestrowanie szkodliwości substancji chemicznych wykorzystywanych w produkcji i badaniach. Oczywiste jest, że projekt ten pociąga za sobą ogromne koszty dla przedsiębiorstw. Wskutek jego wprowadzenia produkcja w wielu gałęziach przemysłu europejskiego stanie się niekonkurencyjna w stosunku do oferty producentów spoza Unii (ponieważ wzrosną jej koszty). Przedstawiciele przemysłu z wielu krajów europejskich już dawno przeanalizowali skutki wynikające z proponowanych zmian w przepisach i złożyli protest w instytucjach Unii. W Polsce natomiast wciąż niewielu przedsiębiorców wie o istnieniu takiej inicjatywy, a jeszcze mniej osób zdaje sobie sprawę z płynących z niej konsekwencji.
[edytuj] Profesjonalny lobbing
Profesjonalny lobbing oprócz kontaktów bazuje na racjonalnej, popartej faktami argumentacji. Prawidłowo prowadzony, powinien polegać na profesjonalne zbieranie informacji, analizy i badania. Chcąc wywrzeć wpływ na decydentach, przygotowuje się plan działań lobbingowych w oparciu o następujące etapy:
1. Monitoring oraz zbieranie informacji o sytuacji wyjściowej Ten etap polega na śledzeniu zmian prawnych w konkretnej branży, sektorze lub biznesie. Na tym etapie powinny zostać uwzględnione działania pozostałych podmiotów dążących do zmiany danego prawa oraz reprezentowanych przez nich kierunków zmian. Należy również spojrzeć na główne siły polityczne oraz instytucje publiczne w ramach danej polityki oraz dokonać przeglądu prasy w poszukiwaniu proponowanych zmian prawnych.
2. Analiza – oznacza zdefiniowanie potencjalnych skutków proponowanych zmian prawnych Ocena intencji twórców zmian i regulacji prawnych umożliwia określenie potencjalnych skutków nowelizacji prawnych. Na tym etapie następuje zatem ocena czy dany podmiot, którego nowe regulacje miałyby dotyczyć, jest przygotowany na nadchodzące zmiany i czy będą one stanowić dla niego istotne zagrożenie. Następnie przewiduje się, jakie będą kolejne kroki legislacyjne oraz co można zrobić, aby, w ramach danej zmiany prawa, zbudować przewagę dla danego podmiotu.
3. Określenie kierunku i sposobu działania Następnie, po stworzeniu strategii działania (określeniu ewentualnych zagrożeń i znalezieniu ewentualnych rozwiązań), należy przystąpić do ich realizacji. Istotne jest wypracowanie własnego stanowiska i jasne jego sformułowanie w materiałach informacyjnych, które zostaną wręczone decydentom. Należy również zadbać o możliwość przedstawienia swoich racji i stanowiska w danej sprawie.
4. Działania informacyjne i edukacyjne Bardzo istotne jest zarówno prowadzenie działań informacyjnych, jak i edukacja oraz pozostawanie w ciągłym kontakcie z ważnymi decydentami.
[edytuj] Źródło
- P. Gołębiewski Lobbing po polsku w miesięczniku Marketing po polityczny;
- A. Adamus-Matuszyńska Etyka w lobbingu w miesięczniku Decydent;
- M. Molęda-Zdziech Czas na lobbing! w Biuletynie Stowarzyszenia ProMarka.
