Małopolska Jagiellonów

Z Wikipedii

Wikipedyści rozważają usunięcie tego artykułu w poczekalni stron do usunięcia. Jeśli nie zgadzasz się z tą propozycją, odnieś się do uwag zawartych w zgłoszeniu i popraw treść artykułu. Tego szablonu nie należy usuwać do czasu rozstrzygnięcia dyskusji.

Małopolska Jagiellonów - wg danych z 1931 r. była to dawna ziemia Wiślan obejmująca terytorium województwa krakowskiego, sandomierskiego, lubelskiego, Księstwa Zatorskiego, Oświęcimskiego i Siewierskiego oraz starostwa spiskiego^[1].

W XV–XVI wieku do Małopolski napłynęła ludność wołoska, osiadając tu na prawie wołoskim^[2]. Przybywała tu także ludność z Niemiec i Niderlandów.

W latach 1397–1400 królowa Jadwiga i Władysław II Jagiełło odnowili, jak również zreorganizowali Akademię Krakowską (zał. w 1364 r.)^[3]. Była ona drugą obok Uniwersytetu Karola w Pradze (zał. w 1348 r.) uczelnią w tej części Europy, przyciągająca studentów i wykładowców nie tylko z ziem polskich ale także z innych regionów takich jak m.in. Śląsk, Węgry, Pomorze oraz krajów Europy Zachodniej. Jednak od połowy XVI wieku uczelnia zaczęła tracić na znaczeniu.

W Krakowie jako stolicy Polski odbywały sie koronacje królów polskich (od 1320 r.). Od XIV wieku stanowił on ośrodek życia kulturalnego, naukowego, handlu międzynarodowego (kupcy Hanzy), rzemiosł artystycznych, głównym ośrodkiem drukarskim i wydawniczym w Polsce (od II połowy XV wieku)

Obok Krakowa powstały założone przez Kazimierza III Wielkiego dwa miasta - Kazimierz i Kleparz, które obecnie są jego dzielnicami. W XVI wieku miasto liczyło ok. 20 tys. mieszkańców. Od II połowy XVI wieku nastąpiło zatrzymanie rozwoju Krakowa, na który wpłynęły m.in. konflikty społeczne i religijne. W 1596 r. nastąpiło przeniesienie siedziby królów i stolicy Polski do Warszawy^[4].

W XVI wieku do Małopolski włączono księstwa Oświęcimskie i zatorskie, a w 1589 r. również województwa ruskie, bełskie, wołyńskie, podolskie, bracławskie, kijowskie.

Małopolska cieszyła się pokojem, stabilnością polityczną i gospodarczym rozkwitem. Po wygnaniu Żydów z Hiszpanii w 1492 r. Małopolska z podkrakowskim Kazimierzem stała się jednym z centrów żydowskiej diaspory.

Początek XV wieku przyniósł narodziny reformacji która zyskała także zwolenników w Małopolsce - to właśnie spory w łonie małopolskich kalwinów doprowadziły do wyodrębnienia się Braci polskich.

Rozkwit przeżywało górnictwo solne Bochni i Wieliczki oraz wspomniane już osadnictwo wołoskie na terenie Karpat.

Małopolska była miejscem zawarcia Unii Lubelskiej w 1569 r. Epoce Jagiellonów położyła kres śmierć ostatniego męskiego potomka dynastii - Zygmunta Augusta w 1572 roku. Od tej pory zaczął się proces powolnej utraty przez Małopolskie dotychczasowego znaczenia na rzecz Mazowsza i Kresów Wschodnich.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Wielka Encyklopedia Polski, t. 1-10, wyd. Kluszczyński, Kraków 2004, ISBN 83-8955038-5