Man'yōgana
Z Wikipedii
Man'yōgana (万葉仮名) jest starą formą sylabicznego pisma japońskiego (kana), używającą znaków chińskich (kanji) do wokalizacji mor japońskich, stosowaną m.in. do zapisu form fleksyjnych rzeczowników i czasowników. Nie jest znane najstarsze zastosowanie tego typu zapisu, jednakże wydaje się, iż w VI wieku było ono już w powszechnym użyciu. Nazwa man'yōgana pochodzi od Man'yōshū (万葉集 - Dziesięć Tysięcy Liści), antologii poezji japońskiej z okresu Nara, w której to system ten został zastosowany.
Kanji miało w tym systemie zastosowanie fonetycznie, nie zaś semantyczne. Kilka znaków kanji mogło być używanych do wyrażania tej samej mory, często też pisarze wybierali pasujący im w danym miejscu znak, nie zważając na możliwość jego różnej interpretacji. Kanji używane w man'yōganie dały początek dzisiejszym sylabariuszom (w fonetyce japońskiej podstawową jednostką analityczną słowa jest mora, nie sylaba – nazwa sylabariusz, choć powszechnie używana, nie jest więc do końca odpowiednia) hiragana i katakana.
Hiragana wyodrębniła się z man'yōgany kreślonej głównie przez kobiety w tzw. stylu trawiastym (sōsho). Katakana natomiast jest uproszczoną wersją man'yōgany, stworzoną jako skrótowy system zapisu przez mnichów buddyjskich. W niektórych przypadkach znak kanji używany w man'yōganie był pierwowzorem dla znaku hiragana, w innych dla katakana, np. る(ru) w hiraganie powstało z 留, zaś ル (ru) w katakanie ze znaku 流. Studia nad man'yōganą ukazują, że znak w tym zapisie może wyrażać morę, której ekwiwalentu brak jest w hiraganie czy katakanie (np. osiem form wokalicznych, w przeciwieństwie do 5 samogłosek używanych dziś).
Użycie kilku znaków kanji, oddających tą samą morę, doprowadziło do powstania hentaigany (変体仮名), używanej zamiennie z hiraganą. Hentaigana została ostatecznie wycofana z użycia w 1900 roku.
Man'yōgana pojawia się dziś nadal w niektórych regionalnych nazwach japońskich, szczególnie na Kyūshū. Fenomen zbliżony do Man'yōgany, zwany ateji (当て字) jest nadal obecny. Słowa (najczęściej obcego pochodzenia – np. portugalskie) zapisywane są przy użyciu znaków kanji (nie zaś, jak to obecnie się czyni przy użyciu katakany), które reprezentują ich wartość fonetyczną, np. 倶楽部 (kurabu) – klub.
