Marcin Kasprzak

Z Wikipedii

Marcin Kasprzak ps. Maciej, Teodor (ur. 2 listopada 1860 we wsi Czołowo, zm. 8 września 1905 w Warszawie). Drukarz, działacz ruchu robotniczego. Członek kolejno SPD, II Proletariatu, PPS zaboru pruskiego, SDKPiL.

Organizator pierwszych kółek socjalistycznych w Poznaniu. Współtwórca Polskiej Partii Socjalno-Rewolucyjnej Proletariat tzw. II Proletariatu. Organizator pierwszej manifestacji 1-majowej na ziemiach polskich w 1890 roku.

Kasprzak był wielokrotnie więziony przez władze carskie i pruskie. Wysoki i silny fizycznie, obdarzony konspiracyjną intuicją, nie podoprządkowywał się partyjnej dyscyplinie i zawsze wychodził obronną ręką z opresji. Legendarny jest sposób w jaki, dosłownie na własnych plecach, przeniósł Różę Luksemburg przez granicę rosyjsko-pruską. Za współpracę z Różą Luksemburg wyrzucony z SPD. Marcin Kasprzak był wielokrotnie niesłusznie pomawiany o współpracę z tajną policją w Rosji bądź Prusach.

W 1904 roku założył drukarnię SDKPiL w Warszawie, początkowo przy ul. Dzielnej, później przy ul. Dworskiej 6. Po przypadkowym odkryciu drukarni w dniu 27 kwietnia 1904 roku i otoczeniu jej przez policję, Kasprzak świadomy ciążącego na nim oskarżenia o donosicielstwo, zdecydował się bronić. Zabił z rewolweru 4 żandarmów, a kilku ranił.

Jego skazanie na śmierć wywołuje akcję protestów, mającą na celu zamianę wyroku na dożywotnie więzienie. Został powieszony na stokach Cytadeli Warszawskiej 8 września 1905 roku.