Marek Cybulski

Z Wikipedii

Marek Cybulski (ur. 1948 w Łodzi) – polski historyk języka, profesor zwyczajny, w latach 1990-1993 pełnił funkcję prodziekana, a w latach 1996-2002 dziekana Wydziału Filologicznego UŁ, od r. 2000 jest kierownikiem Katedry Historii Języka Polskiego UŁ. Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskał w r. 1978, pod promotorstwem prof. Karola Dejny, na podstawie rozprawy pt. "Język ksiąg radzieckich i ławniczych Sandomierza z lat 1543-1767", stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa polonistycznego i słowiańskiego w r. 1987, na podstawie książki pt. "Język piętnastowiecznej części Psałterza floriańskiego. Ortografia, fonetyka, fleksja", tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych został mu nadany w r. 1994. Główny nurt jego działalności naukowej stanowią badania z zakresu historii języka polskiego, a w szczególności historycznej i (w mniejszym stopniu) współczesnej dialektologii, gramatyki historycznej i historii języka literackiego oraz historycznej socjolingwistyki i historycznej pragmatyki językowej. Ważne miejsce w tym dorobku zajmują prace dotyczące wpływu języków literackich wcześniej uformowanych (zwłaszcza czeskiego i łaciny) na sprawność językową dawnych Polaków. Jest również redaktorem Redakcji Naukowo-Dydaktycznej czasopisma "Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica", wchodzi w skład redakcji "Rozpraw Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego", od r. 2003 przewodniczy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Odznaczono go m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (2002), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1993), trzykrotnie otrzymał nagrodę Ministra za publikacje naukowe.

[edytuj] Wykaz publikacji

[edytuj] Książki

1. Język piętnastowiecznej części Psałterza floriańskiego. Ortografia, fonetyka, fleksja, Acta Universitatis Lodziensis, Łódź 1988, stron 438.

2. Język piętnastowiecznej części Psałterza floriańskiego. Składnia zdania pojedynczego, Acta Universitatis Lodziensis, Łódź 1993, stron 128.

3. Indeks łacińsko-polski do Psałterza floriańskiego, Warszawa 1995, stron 96 (współautorstwo z M. Kamińską).

4. Staropolskie przekłady Psałterza, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 41, 1996, stron 102.

[fragment przedrukowany w: Materiały do studiowania historii języka polskiego, wyboru dokonał G. Majkowski, Piotrków Trybunalski 2000, s. 181-193].

5. Słownik polsko-łaciński do średniowiecznych psałterzy polskich. Wyrazy autosemantyczne, Łódź 2000, stron 256 (współautorstwo z M. Kamińską i D. Kowalską).

6.Obyczaje językowe dawnych Polaków. Formuły werbalne w dobie średniopolskiej, Łódź 2003, stron 312.

[edytuj] Artykuły i rozprawy

1. Wpływ spółgłosek półotwartych na samogłoski ustne w księgach miejskich Sandomierza z lat 1544-1638, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 20, 1974, s. 5-21.

2. Dialektyzmy w aktach miasta Jastrzębia z lat 1619-1625, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 22, 1976, s. 19-34.

3. Uwagi o języku akt dóbr staszowskich z roku 1738, Acta Universitatis Lodziensis, Nauki Humanistyczno-społeczne, seria I, z. 15, 1977, s. 3-13.

4. Mazurzenie i dyspalatalizacja w świetle materiałów z szesnastowiecznych i siedemnastowiecznych rękopisów sandomierskich Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 23, 1977, s. 5-40.

5. Samogłoski nosowe w rękopisach sandomierskich z XVI-XVIII wieku, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 24, 1978, s. 5-23.

6. Język ksiąg radzieckich i ławniczych Sandomierza z lat 1543-1767, Studia Językoznawcze. Streszczenia prac doktorskich 5, 1980, s. 7-63.

7. Prefiksalne formacje czasownikowe w rękopisach sandomierskich z XVI-XVIII wieku, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 26, 1980, s. 5-20.

8. Słowotwórstwo rzeczowników w rękopisach sandomierskich z XVI-XVIII wieku, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 27, 1981, s. 5-22.

9. Język księgi urzędu gromadzkiego Spytkowic pod Jordanowem z lat 1612-1703, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 29, 1983, s. 5-22.

10. Regionalizmy leksykalne i inne rzadkie wyrazy w księgach miejskich Sandomierza z XVI-XVII wieku, (w:) Polszczyzna regionalna w okresie renesansu i baroku, Wrocław 1984, s. 193-200.

11. Geneza glos Psałterza floriańskiego, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 31, 1985, s. 5-17.

12. Mazurzenie w drugiej i trzeciej części Psałterza floriańskiego, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 12, 1986, s. 227-234.

13. Różnice leksykalne między piętnastowiecznymi częściami Psałterza floriańskiego, (w:) Studia historycznojęzykowe. Wybór problemów i przegląd metod badawczych z zakresu historii języka polskiego pod red. I. Bajerowej, Wrocław 1986, s. 25-36.

14. Bohemizmy ortograficzne w drugiej i trzeciej części Psałterza floriańskiego, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 32, 1886, s. 43-50.

15. Samogłoski nosowe i grupy typu AN w gwarach Okręgu Bełchatowskiego, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 16, 1987, s. 77-96.

16. Uwagi o metodach zbierania materiałów gwarowych na przykładzie samogłosek nosowych (na marginesie badań gwar Okręgu Bełchatowskiego) Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 16, 1987, s. 15-23.

17. Z szesnastowiecznej literatury mieszczańskiej, Ruch Literacki 28, 1987, s. 455-458.

18. O języku polskim w rękopiśmiennym słowniku toruńskim z 1701 roku, (w:) Polszczyzna regionalna Pomorza IV, 1991, s. 51-61.

19. Norma języka literackiego wobec normy rękopiśmiennych tekstów urzędowych z XVII wieku, (w:) Odmiany polszczyzny XVII wieku, pod red. H. Wiśniewskiej i C. Kosyla, Lublin 1992, s. 17-27.

20. Bohemizmy a dialektyzmy w świetle analizy piętnastowiecznej części Psałterza floriańskiego, (w:) Słowiańskie pogranicza językowe. Zbiór studiów pod red. K. Handke, Warszawa 1992, s. 13-22.

21. Bohemizmy leksykalne w piętnastowiecznej części Psałterza floriańskiego, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 23, 1990, s. 51-64.

22. Fleksja Modlitw Wacława, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Linguistica 23, 1990, s. 159-172 (współautorstwo z Z. Staszewską).

23. O języku siedemnastowiecznych mieszczan krakowskich, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 36, 1990, s. 11-25.

24. O roli wzoru czeskiego w kształtowaniu się polskiego słownictwa psałterzowego w XV wieku, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 37, 1992, s. 17-31.

25. Elementy chrześcijańskie w staropolskim obyczaju językowym, (w:) Biblia a kultura Europy, pod red. M. Kamińskiej i E. Małek, Łódź 1992, t. 1, s. 191-207.

26. Język akt miejskich Jastrzębia z lat 1643-1671, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 38, 1993, s. 15-30.

27. O staropolskich i średniopolskich zwyczajowych określeniach nadawcy wypowiedzi, (w:) Studia historycznojęzykowe I, pod red. M. Kucały i Z. Krążyńskiej, Kraków 1994, s. 201-208.

28. Z badań nad słowotwórstwem Psałterza floriańskiego. Zagadnienie wpływów czeskich, Poradnik Językowy 1994, s. 35-40.

29. Pan i sługa. Niektóre społeczne uwarunkowania zmian w polskich obyczajach językowych, (w:) Uwarunkowania i przyczyny zmian językowych. Zbiór studiów pod red. E. Wrocławskiej, Warszawa 1994, s. 31-39.

30. Analiza statystyczna słownictwa piętnastowiecznej części Psałterza floriańskiego, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 39, 1994, s. 19-34.

31. Kilka szczegółów dotyczących Jana Żabczyca, Ruch Literacki 36, 1995, s. 519-520.

32. Rzekome staropolskie jaz 'ego', Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 40, 1995, s. 61-65.

33. Problematyka historycznojęzykowa w szkole średniej, (w:) Z dydaktyki języka ojczystego w szkole średniej pod red. S. Gali, Łódź 1996, s. 115-126.

34. Polskie formuły powitalne od XVI do połowy XVIII wieku, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego, Prace Językoznawcze 24, Studia historycznojęzykowe pod red. A. Kowalskiej i A. Grybosiowej, Katowice 1996, s. 27-38.

35. Fleksja polska w niemiecko-polskim słowniku toruńskim z 1701 r., Studia historycznojęzykowe II pod red. M. Kucały i W. R. Rzepki, Kraków 1996, s. 241-249.

36. "Ubogi" w staropolskim obyczaju językowym, (w:) Kultura ubóstwa - kultura przetrwania, red. D. Zalewska, Wrocław 1996, s. 33-40.

37. Modlitwy Wacława a Psałterz, (w:) Tekst sakralny. Tekst inspirowany liturgią, pod red. G. Habrajskiej, Łódź 1997, s. 107-113.

38. Elementy polskiej etykiety językowej w "Trylogii" Sienkiewicza, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 42, 1997, s. 43-131.

39. "Stieber Zdzisław", hasło (w:) Słownik badaczy literatury polskiej, red. J. Starnawski, t 2, Łódź 1998, s. 414-418.

40. Język księgi wójtowsko-radzieckiej miasta Bodzentyna z lat 1541-1569, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 43, 1998, s. 53-63.

41. Polskie formuły toastu do XVIII wieku, tamże s. 65-72.

42. O dwóch szesnastowiecznych polskich przekładach Psałterza. Psałterz Dawidow Mikołaja Reja i Psałterz Dawida Jakuba Lubelczyka, tamże 44, 1999, s. 13-29.

43. Stylistyczne funkcje frazeologii religijnej w Sienkiewiczowskiej prozie o tematyce współczesnej, (w:) Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy, pod red. Ewy Woźniak, Łódź 2000, s. 133-153

44. Polskie formy rozkazu i zakazu do połowy XVIII wieku, (w:) Regulacyjna funkcja tekstów, pod red. K. Michalewskiego, Łódź 2000, s. 11-24..

45. Staropolskie formy podziękowań, (w:) Od średniowiecza ku współczesności. Prace ofiarowane Jerzemu Starnawskiemu w pięćdziesięciolecie doktoratu. Pod red. J. Okonia, Łódź 2000, s. 105-114.

46. Psałterz floriański a inne staropolskie przekłady Psałterza (w:) Psałterz floriański łacińsko-polsko-niemiecki. Rękopis Biblioteki Narodowej w Warszawie, wyd. R. Ganszyniec, W. Taszycki, S. Kubica ..., staraniem i pod red. L. Bernackiego, Lwów 1939, reedycja, Łódź 2002, s. 12-55.

47. O formułach przysięgi w dobie średniopolskiej, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 46, 2001, s. 23-46.

48. Formy nawiązania i zakończenia kontaktu w dawnej polszczyźnie (w XVI-XVIII wieku) (w:) Prace językoznawcze 26, Studia historycznojęzykowe pod red. A. Kowalskiej i O. Wolińskiej, Katowice 2001, s. 29-36.

49. O dwóch zakresach działania tabu językowego w Polsce epoki baroku, (w:) Roczniki Humanistyczne KUL XLIX z. 6, 2001-2002, s. 83-95.

50. Język staropolski a chrześcijaństwo, (w:) Pokłosie Zjazdu Gnieźnieńskiego. O początkach Kościoła w Łęczycy, Łęczyca 2002, s. 29-39.

51. Językowy obraz świata ziemianina kresowego z przełomu XIX i XX wieku we Wspomnieniach z zamierzchłej przeszłości Antoniego Kieniewicza, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego 47, 2002, s. 5-40.

52. Autorytet i norma w historii języka polskiego, (w:) Autorytety i normy. Materiały z konferencji 13-15 maja 2002 r., red. D. Kowalska, Łódź 2003, s. 57-91.

53. Skrócenia w średniopolskich formach adresatywnych, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego XLIX, 2004, s. 97-110.

54. Związek słowa z gestem w ceremoniale towarzyskim dawnej Polski, (w:) "Rytuał. Język - religia", pod red. R Zarębskiego, Łódź 2005, s. 103-127.

55. Tytulatura w wybranych pamiętnikach polskich z XVI-XVIII w. (w:) Ad perpetuam rei memoriam. Profesorowi Wojciechowi Ryszardowi Rzepce z okazji 65. urodzin, pod red. J. Migdał, Poznań 2005, s. 87-95.

56. Obyczaje językowe w dobie średniopolskiej, (w:) S. Borawski, M. Bugajski, M. Cybulski (i inni), Rozprawy o historii języka polskiego, red. naukowa: Stanisław Borawski, Zielona Góra 2005, s. 149-211. słowa kluczowe: etykieta językowa, język polski XVI, XVII, XVIII w.

57. Z historii polskich form adresatywnych. Waszeć w XVII i XVIII w., (w:) Spotkanie. Księga jubileuszowa dla Profesora Aleksandra Wilkonia, red. M. Kita i B. Witosz, Katowice 2005, 459-473.

58. Znaczenie źródeł z Kresów północno-wschodnich dla historii polskich obyczajów językowych, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego L, 2005, s. 21-34.

59. Kategoria osoby a polskie formy adresatywne, (w:) Osoba, osobowość - czynniki je kształtujące, red. M. Pietrzak, Łódź 2006, s. 61-88.

60. Mówić krótko a mówić grzecznie. Amplifikacja a redukcja w historii formuł polskiej etykiety językowej, (w:) Zielonogórskie seminaria językoznawcze 2005, red. S. Borawski i M. Hawrysz, Zielona Góra 2006, s. 39-53.

61. O diachronii w socjolingwistyce i pragmalingwistyce (na materiale polskim), (w:) Diachronia w badaniach nad językiem i w dydaktyce szkoły wyższej, Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. LI, 2006, s. 49-58.

62. Nazwiska typu Mickiewicz w genealogii polskich nazw osobowych, (w:) "Z kraju nawagrudskaga" (Małaja ajczyzna u życci i tworczasci Adama Mickiewicza). Zbornik naukowych prac, red. S. Musienka i in., Grodna 2006, s. 362-370 (we współautorstwie ze Sławomirem Galą).

63. Uwagi o tekstach perswazyjnych Pierwszej Rzeczypospolitej, (w:) Mechanizmy perswazji i manipulacji. Zagadnienia ogólne,  red. G. Habrajska, Oficyna wydawnicza Leksem, Łask 2007, s. 15-25.