Psałterz floriański
Z Wikipedii
Psałterz floriański pochodzi z końca XIV wieku. Bywa także zwany Psałterzem Jadwigi; jego nazwa pochodzi od miejscowości w Austrii – Sankt Florian. Obecnie znajduje się w Bibliotece Narodowej w Warszawie. W Cyfrowej Bibliotece Narodowej dostępna jest wersja zdigitalizowana: Zobacz!
Jest to dzieło trójjęzyczne (łacina, polski, niemiecki) zapisane na 296 pergaminowych kartach. Został odkryty w 1827 roku, a nabyty przez Polskę w 1931. Pierwsze wydanie miało miejsce w 1834 w Wiedniu staraniem polskiego wydawcy Stanisława Jana Borkowskiego, wydanie całości w języku polskim przypada na rok 1939 (Lwów).
Z genezą tego dzieła wiąże się wiele zagadek. Liczne miniatury i inicjały wskazują, iż był on przeznaczony dla kogoś z rodziny królewskiej. Najprawdopodobniej dla kobiety z rodu Andegawenów, Małgorzaty, Marii lub Jadwigi. Przyjmuje się, że był sporządzony na potrzeby królowej Jadwigi.
Błędną jest teza, jakoby powstał on w Kłodzku u kanoników regularnych. Jest on z całą pewnością tworem skryptorium na Wawelu, o czym świadczą m.in. liczne dialektyzmy właściwe dla środkowej Małopolski (końcówki fleksyjne, forma 'fała', formy 'stać' oraz 'bać się', morfem 'ow' po twardych i miękkich spółgłoskach). Jako pierwszy udowodnił to Witold Taszycki w roku 1949.
Tekst składa się z trzech części:
- pierwsza, psalmy 1-101
- druga, psalmy 102-106
- trzecia, psalmy 107-150
Część pierwsza powstawała w końcu wieku XIV, a reszta w XV wieku.
Psałterz jest zabytkiem pisowni złożonej I stopnia (najlepsza w części pierwszej, w częściach kolejnych niekonsekwencja w pisowni). Występują w nim liczne wpływy czeskie, co wskazuje, iż wzorcem było poza tekstem łacińskim również tłumaczenie na język czeski.
[edytuj] Wydania Psałterza floriańskiego
- Psałterz Królowej Małgorzaty, pierwszej małżonki Ludwika I, króla polskiego i węgierskiego, córki króla czeskiego i cesarza Karola IV. Najstarszy dotąd znany pomnik piśmiennictwa polskiego. Wydany staraniem Stanisława hr. Dunina Borkowskiego, Wiedeń (1834);
- Psalterii Florianensis partem polonicam ad fidem codicis recensuit apparatu critico, indice locupletissimo instruxit Vladislaus Nehring, Poznań (1883);
- Psałterz Floriański, łacińsko-polsko-niemiecki. Rękopis Biblioteki Narodowej w Warszawie, wydany staraniem Ludwika Bernackiego, Lwów (1939) – reprint ze zmienionym wstępem – Łódź (2000).
