Mary Todd Lincoln

Z Wikipedii

Mary Ann Todd Lincoln (ur. 13 grudnia 1818 w Lexington, Kentucky; zm. 16 lipca 1882 w Springfield, Illinois), żona prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Abrahama Lincolna i pierwszą damą USA w latach 1861-1865.

Spis treści 1 Życie 1.1 Dzieciństwo 1.2 Małżeństwo 1.3 Pierwsza dama USA 1.4 Śmierć męża 1.5 Ostatnie lata

[edytuj] Życie

[edytuj] Dzieciństwo

Mary była córką Roberta Smitha Todda i Elizy Parker.

Przyszła pierwsza dama pochodziła z zamożnej rodziny plantatorów. Gdy Mary miała sześć lat, jej matka zmarła w połogu. Dziewczynka nigdy nie znalazła wspólnego języka z kobietą, którą poślubił później jej ojciec, a jej stosunki z macochą prawdopodobnie stały się głównym powodem, dla którego Mary opisywała swoje dzieciństwo jako "smutne i samotne".

Jak na owe czasy Mary otrzymała dobre wykształcenie. Edukację odebrała w Shelby Female Academy, następnie przez cztery lata uczyła się na pensji madame Charlotte Mentelle. Umiała recytować długie fragmenty dzieł Szekspira z pamięci, dobrze mówiła po francusku i – poza matematyką i angielskim – zapoznała się z historią, geografią i naukami przyrodniczymi.

Jako protegowana madame Mentelle Mary zadebiutowała na balach kotylionowych i przyjęciach w Lexington w stanie Kentucky. W latach młodości była bez wątpienia piękną kobietą. Choć współcześnie wydawałaby się zbyt niska, w połowie XIX wieku jej 155 centymetrów czyniło ją osobą średniego wzrostu. Miała pełną figurę, alabastrowe ramiona, przejrzyste błękitne oczy i jasnobrązowe włosy ze złotymi refleksami. Jeden z jej kuzynów zauważył, że przy niej biskup mógłby zapomnieć słów modlitwy.

W wieku 18 lat opuściła szkołę i pojechała na lato do swojej siostry, Elżbiety, która mieszkała w stolicy Illinois, Springfield. Od dzieciństwa Mary fascynowała polityka, a latem 1836 roku w domu jej siostry rozprawiano gorączkowo o tym, czy szwagier powinien startować w wyborach do Kongresu. Aby móc pozostać w Springfield, gdy lato dobiegło końca, Mary rozpoczęła praktykę jako nauczycielka w Ward Academy.

[edytuj] Małżeństwo

Już w tak młodym wieku Mary mówiła przyjaciołom, że poślubi przyszłego prezydenta. W wieku 21 lat poznała Abrahama Lincolna, wówczas praktykującego prawnika i członka legislatury stanu. Między innymi kandydatami do jej ręki był polityczny rywal Lincolna, Stephen Douglas. Mary jednak szybko dała mu do zrozumienia, że nie jest nim zainteresowana.

Rodzice Mary nie popierali jej związku z przyszłym prezydentem Lincolnem. Ona pochodziła z bogatej rodziny a on był tylko biednym prawnikiem. Jednak łączyło ich uczucie i poglądy polityczne. Mary opowiadała się za zniesieniem niewolnictwa co nie podobało się mieszkańcom południa kraju, a wzbudziło sympatie u północnych obywateli. Przez dwa lata ukrywali swoje uczucie. Kiedy ogłosili, że planują się pobrać, rodzice Mary zrozumieli wreszcie, że dalszy opór jest beznadziejny i zgodzili się urządzić wesele w swoim domu. Po przyjściu na świat ich pierwszego dziecka ojciec Mary pomógł młodym małżonkom kupić dom.

Para pobrała się 4 listopada 1842 roku. Doczekali się czwórki dzieci:

• Roberta Todda Lincolna (ur. 1 sierpnia 1843 w Springfield (Illinois); zm. 26 lipca 1926 w Manchester, Vermont)
• Edwarda "Eddie" Baker Lincoln (ur. 10 marca 1846 w Springfield (Illinois); zm. 1 lutego 1850 tamże)
• Williama "Willie" Wallace Lincoln (ur. 21 grudnia 1850 w Springfield (Illinois); zm. 20 lutego 1862 w Waszyngtonie)
• Thomasa "Tad" Lincoln (ur. 4 kwietnia 1853 w Springfield (Illinois)]; zm. 16 lipca 1871 w Chicago)

Między małżonkami często dochodziło do kłótni. Wynikało to prawdopodobnie z ich różnic charakterów. W napadach szału rzucała w męża kawałkami drewna na opał, a nawet, pewnego razu, goniła go z rzeźnickim nożem w dłoni. Sam Lincoln umożliwiał i przystawał na te ataki wściekłości i zmiany nastroju wahające się między manią wielkości a najgłębszą depresją.

W 1846 roku Lincoln został wybrany do Kongresu, a Mary i jej synowie pojechali za nim do Waszyngtonu. Mary po raz pierwszy zobaczyła stolicę. Jako żona kongresmana uczestniczyła w spotkaniach jakie organizowała Pierwsza dama Sarah Polk. Mary wprost zakochała się w Waszyngtonie. Jej siostra Elżbieta mówiła: Mary kochała polor, ostentację, pompę i władzę.

Ta kobieta, od najmłodszych lat dążąca do tego, by Biały Dom uczynić swoim domem, ponieważ miała przeczucie, że zostanie żoną prezydenta. Bez wątpienia starannie zapoznała się ze sztuką zdobywania władzy, kreowania przemyślnego wizerunku, zjednywania zwolenników, budowania, a następnie rozszerzania politycznej bazy. Te umiejętności zawsze decydowały o "być albo nie być" polityka, a dla Mary i jej małżonka były tym ważniejsze, że Lincoln nie urodził się jako dziedzic przywilejów, władzy i bogactwa, jak tylu innych mieszkańców Białego Domu. Nie pochodził ze znaczącej w sensie politycznym rodziny. Nie mógł korzystać z zawiązanej przez przodków sieci politycznych powiązań, jak wcześniej John Quincy Adams czy George W. Bush dzisiaj. Lincolnowi zaproponowano funkcję gubernatora Oregonu, lecz Mary uznała ofertę za niekorzystną i Lincoln ją odrzucił.

Lincolnowie wrócili do Springfield. Mary, wspomagana finansowo przez swojego ojca, doglądała budowy nabytego wcześniej domu w elegancką rezydencję w stylu greckiego odrodzenia, odpowiednią dla osób z wyższych klas. Aby zwiększyć szansę powodzenia politycznej kariery Lincolna, Mary wydawała przyjęcia dla 500 gości. Potrawy serwowano z bufetów, jak w Białym Domu. Mary naśladowła styl rozrywki, za której pomocą polityczne elity Waszyngtonu zdobywały zwolenników.

W 1860 roku wysiłki przyniosły zamierzone rezultaty. W 1858 roku Lincoln zdobył popularność, uczestnicząc w debatach z dawnym wielbicielem Mary, Stephenem Douglasem. W 1860 roku podczas tajnego głosowania republikanie zdecydowali, że stanie do wyborów jako kompromisowy kandydat. Zawiadamiając żonę o wyborze Lincoln powiedział: Wybrali nas!. Mary natychmiast rozpoczęła przygotowania do prowadzenia kampanii. Pisała listy do sojuszników męża, by przybliżyć im jego program polityczny. Udzielała wywiadów prasie. Brała udział w zjazdach republikanów i debatach. Wybierała materiały do wykorzystania podczas kampanii, między innymi najodpowiedniejszy portret Lincolna.

[edytuj] Pierwsza dama USA

Abraham Lincoln wygrał wybory zdobywszy zaledwie 40% głosów w głosowaniu powszechnym. Bal z okazji inauguracji był wspaniałym wydarzeniem. Mary rozpoczęła go, z werwą prowadząc kadryla.

Gdy Lincoln został prezydentem Mary zajęła się remontem Białego Domu, który był dość zaniedbany, otrzymawszy od Kongresu fundusze w wysokości 20 000 dolarów. W ciągu niecałego roku nie tylko wydawała pieniądze przeznaczone na okres 4-letni, ale przekroczyła budżet o 30%. Nabyła dwa zestawy fioletowej porcelany Havilanda, jeden na oficjalne imprezy, drugi do jej prywatnego użytku. Zamawiała dywany, zasłony, tapety, a nawet 700-częściowy zestaw naczyń z czeskiego rżniętego kryształu. Życzliwi jej urzędnicy zapisywali te wydatki w innych pozycjach budżetu, aby oszczędzić Mary krytyki ze strony Kongresu. W rozmowy w cztery oczy z żoną Lincoln nie krył gniewu. Miał problemy z wyposażeniem rosnącej gwałtownie Armii Unii i nie potrafił pojąć, jak mogła wydawać fortunę na głupoty, podczas gdy on nie był w stanie zapewnić koca każdemu żołnierzowi. Lincoln chciał zwrócić pieniądze z własnej pensji, lecz Mary nie zgodziła się na to.

Własne ekstrawagancje nigdy nie stanowiły dla niej powodu do zmartwień. Nie zaprzestała wydawać przyjęć dla 4000 gości, choć na polu walki ginęło coraz więcej żołnierzy, a generałowie odnosili porażkę za porażką. Jak można było przewidzieć jej zachowanie szybko stało się przedmiotem krytyki. Małżonkowie rozmawiali o ograniczeniu rozrywek, lecz Mary odmówiła poświęcenia swoich wspaniałych bankietów. Instynkt polityczny podpowiadał Lincolnowi, by zrezygnować z cotygodniowych przyjęć, ale Mary odwodziła go od tego pomysłu, w końcu doszli do kompromisu i wykreślili z harmonogramu rozrywek oficjalne obiady w Białym Domu. Mary zdawała się nie rozumieć, że podczas wojny domowej przesuwają się granice tego, co jest w dobrym guście i przyzwoite.

Podczas kadencji Lincolna przyjęcia odbywały sie w Białym Domu we czwartki i odbywały się do 23.00. Później Mary i Abe udawali się do swoich prywatnych pokoi i dyskutowali o tym, czego udało im się dowiedzieć od gości na temat aktualnych wydarzeń politycznych, do pierwszej w nocy. Dzień zaczynali wspólnym śniadaniem o 8.30. Przez większość poranka Mary zajmowała się prowadzeniem korespondencji i studiowaniem gazet, w których wyszukiwała nowinek ze świata polityki i z pól bitewnych.

Prezydentowa była bardzo rozrzutna co często sprawiało problemy finansowe. Próbowała też wpływać na różne decyzje męża. Pierwsza dama pragnęła narzucać styl oraz podziwu waszyngtońskich elit. Chciała jako równorzędna partnerka brać udział w rządach, chciała decydować o mianowaniu generałów i strategii prowadzenia wojny. Na początku kariery męża Mary tak mówiła o nim: Pewnego dnia zostanie prezydentem Stanów Zjednoczonych, gdybym tak nie myślała, nigdy bym za niego nie wyszła, bo, jak widzicie, nie jest przystojny. Ale popatrzcie tylko na niego. Czy nie wygląda jak materiał na wspaniałego prezydenta?

Listy Mary były wprawkami w sprawowaniu władzy. Rekomendowała kandydatów na stanowiska, podpisując się jako "Mrs President Lincoln" – pani prezydentowa Lincoln. Czasem używała oficjalnego papieru Departamentu Wojny, a wskazówki dotyczące przydziału stanowisk i awansów kończyła się słowami: "Na rozkaz prezydenta przez Departament Wojny", umieszczonymi pod swoim podpisem. Według konstytucji Mary nie posiadała żadnej władzy, lecz nie stanowiło to dla niej przeszkody. Nie wahała się wysyłać swoich "próśb" do urzędników gabinetu, którzy zazwyczaj okazywali jej grzeczność i wyświadczali je. Nie miała też oporów przed protegowaniem krewnych. Lincoln wiedział o jej politycznej działalności i konsultował się z nią co do obsady stanowisk w gabinecie. W późniejszej fazie wojny, gdy posunięcia generałów Unii wydawały się tylko pogłębiać impas i przynosić coraz więcej ofiar, dyskutowali też o przydziale najwyższych stanowisk w armii. W tej kwestii wreszcie się poróżnili, Lincoln powiedział do swojej żony: Cóż, matko, przypuśćmy, że powierzymy ci dowodzenie armią, na pewno dasz sobie radę lepiej niż którykolwiek z generałów, których dotąd sprawdziliśmy.

Niezależnie od tego, czy spierali się w sprawie obsady stanowisk, czy też zgadzali, najważniejsze, że Lincoln zasięgał rad u Mary. Często pozostawiał też w jej rękach decyzje dotyczące obsady pomniejszych funkcji.

W zamian za swoją pomoc Mary przyjmowała łapówki. Zawsze nazywało się je "prezentami". Dostała między innymi diamenty i powóz zaprzężony w cztery kare konie. Pierwsza dama potrzebowała pieniędzy, cierpiała na manię zakupów.

Apetytem na nowe stroje mogłaby konkurować z Imeldą Marcos. W ciągu czterech miesięcy nabyła 300 par rękawiczek: średnio dwie do trzech par każdego dnia, wliczając niedzielę. Uwielbiała robić zakupy u Galta, w jednym z najszykowniejszych w Waszyngtonie sklepów z biżuterią, srebrami, a nawet bronią dla świeżo upieczonych oficerów Armii Potomacu. Tylko w jednym sezonie Mary wydała na stroje 27 000 dolarów – więcej niż wynosiła roczna prezydencka pensja Lincolna. Im bardziej zbliżał się termin elekcji, tym mocniej trapiła się, że jeśli Lincoln nie zostanie wybrany na drugą kadencję, staną w obliczu finansowej katastrofy. Mary ukrywała większość swoich wydatków przed mężem, nakłaniając kupców, by prolongowali jej kredyt. Nierzadko, aby powstrzymać narastanie długów, próbowała ich namówić, by uznali jej zakupy za "podarunki". Gdy to sie nie udawało, wysyłała pośredników, by negocjowali obniżki cen i proponowali łapówki: w zamian za polityczne przysługi domagała się obniżenia długu. Podobno brała łapówki od ogrodnika Białego Domu, niejakiego Watta. Gdy się poróżnili, zagroził, że – o ile nie otrzyma 20 000 dolarów ujawni kompromitującą treść trzech listów, pisanych ręką Mary Lincoln. Jeden ze stronników prezydenta zapłacił stażyście 15 000 dolarów i listy zostały zniszczone. Ich zawartość pozostała tajemnicą.

W czasie wojny Mary zdarzył się wypadek. Spadła z powozu i zraniła się w głowę. W wyniku wypadku nasiliły się jeszcze jej bóle głowy z których nigdy się nie wyleczyła.

Lincoln został ponownie wybrany na prezydenta w 1864 roku. Podczas balu inauguracyjnego Mary odniosła ogromny sukces – za odpowiednio wysoką cenę. Jej suknia kosztowała 2000 dolarów, sumę w owych czasach zawrotną: tak jakby dzisiaj pierwsza dama włożyła na uroczystość zaprzysiężenia strój wart 45 000 dolarów. Niedługo potem, działając pod wpływem przeczucia, co często jej się zdarzało w życiu, przygotowała się na to co szykowała dla niej przyszłość. Za cenę 1000 dolarów nabyła czarne szaty, garderobę wdowy.

[edytuj] Śmierć męża

14 kwietnia 1865 roku w Teatrze Forda prezydent Lincoln został zastrzelony. Roztrzęsiona Mary nie zdołała zająć się przygotowaniami do pogrzebu ani uczestniczyć w uroczystościach. Mary mówiła do siostry: "Czy jakakolwiek kobieta przede mną cierpiała tak bardzo i doznała tak wielkiej zmiany? Miałam ambicję zostać panią prezydentową. Ambicja ta została zaspokojona, a teraz muszę zejść z piedestału.

Mary Lincoln od początku dostrzegała potencjał polityczny swojego męża. Ich związek był – przynajmniej z jej punktu widzenia – dobrze obliczonym partnerstwem. Jeśli jego prezydentura okazała się wyjątkowa, Mary należy przypisać wielką w tym zasługę. Bez jej energii i determinacji Abraham być może nigdy nie stałby się kimś więcej niż zwykłym kongresmanem. Małżonkowie razem prowadzili kampanię i razem rządzili. Bez względu na jej wady – Lincoln przypisywał je "częściowemu obłędowi", jej siostra nadmiernej ambicji – byli partnerami.

Mary nie udało się zostać, jak marzyła, kreatorką stylu. Nigdy nie zdobyła popularności jako pierwsza dama, na co wpływ mogły mieć jednak czasy, w których pełniła te funkcję. Gdy jeden z jej synów, Willie, zmarł na gorączkę tyfusową w 1862 roku, ostentacyjnie wyrażała swoją rozpacz. Odwołała imprezy towarzyskie na okres kilku miesięcy i nie pozwalała zdjąć z Białego Domu czarnych draperii. W czasie, gdy miała miejsce najkrwawsza bitwa w dziejach Stanów Zjednoczonych – pod Antietam – i rodziny w całym kraju cierpiały po utracie synów, był to przesadny pokaz żalu. Taki zaabsorbowanie sobą budziło niechęć Amerykanów i zmniejszało popularność Mary.

Także narodowy kryzys nie pomógł jej w zadaniu wykreowania się na wzór do naśladowania, jak to zdarzało się w przypadku jej następczyń. Mary Lincoln zdawała się nie rozumieć, że wojna nakłada ograniczenia na tak przez nią ukochane widowiskowe rozrywki. Choć odwiedzała rannych żołnierzy w szpitalach i interesowała się losem oswobadzanych niewolników, naprawdę pasjonowały ją sprawy patronatu politycznego, kolejne wojny, jej własne przywileje i dodatkowe dochody oraz – oczywiście – ekstrawagancje i luksusy. Gdyby opinia publiczna poznała tajemnice jej finansów, wybuchłby skandal, który mógłby odebrać Lincolnowi szansę na ponowny wybór.

Problemy finansowe nękały ją przez resztę życia. Zabrała z Białego Domu tyle, ile się dało, lecz wciąż ścigali ją wierzyciele. Próbowała zwrócić im klejnoty i stroje, ale większość domagała się gotówki. Sprzedała przedmioty, które należały do jej męża i starała się urządzić aukcję swojej garderoby z czasów, gdy była pierwszą damą, ale znalazło się na nią niewielu chętnych. Lincoln posiadał spory majątek i Mary mogłaby żyć na bardzo dobrym poziomie z pieniędzy po mężu, którymi miała zarządzać, jednak nadal nie potrafiła opanować swoich wydatków.

Potem przypuszczono atak na jej reputację. Wspólnik firmy prawniczej jej zmarłego męża powiedział dziennikarzom, że życie Lincolna było piekłem i że, choć poślubił Mary, zawsze kochał inną kobietę. Gazety zamieszczały opowieści o tym, jak to pierwsza dama brała łapówki. Mary zaczęła cierpieć na schorzenia wywołane stresem, które leczyła w europejskich uzdrowiskach.

W 1870 roku Kongres przyznał jej zasiłek w wysokości 3000 dolarów rocznie. Była to duża suma – lecz nie dla rozrzutnej Mary Lincoln. Nieustannie miała kłopoty z pieniędzmi. Żyła pozbawiona powszechnego szacunku, którego tak pragnęła, wypadłszy z łask, wyzuta z władzy, w postępującym upadku.

[edytuj] Ostatnie lata

W 1875 jej syn Robert ogłosił, że jest obłąkana. Wbrew woli Mary zamknięto ją w sanatorium Bellevue w Batawii (Illinois). Zwolniona po czterech miesiącach trafiła pod opiekę siostry. Przez kilka lat podróżowała po Europie, po czym zamieszkała u siostry w Springfield. Pozostała tam aż do śmierci w 1882 roku.

Na początku XX wieku dziennikarka, Marian West, pisała o Mary: "nieszczęśliwa pani Lincoln", o której miej powiemy, tym, być może, lepiej, dodając jednak: "Wrogowie Lincolna wykorzystywali ją przeciw niemu, zaś dla jego przyjaciół była obrazą (...), [była] gwałtowną, zazdrosną, wulgarną "pierwszą damą kraju". Społeczeństwo szczerze wyrażało swoje zdanie na jej temat, cała jej furia i buta nie mogły jej uczynić królową więcej niż tylko z imienia. Nie była całkowicie zdrowa na umyśle – oto najlepsze dla nie wytłumaczenie".