Mastyks

Z Wikipedii

Mastyks - "Łzy Chios" - miękka żywica naturalna, pozyskiwana z balsamu, wyciekającego z drzewa Pistacia lentiscus, rosnącego na greckiej wyspie Chios, w Afganistanie, Beludżystanie, zachodniej i północnej Afryce, a także w Meksyku. Stosowany do sporządzania werniksu do utrwalania malowideł, nasycania podobrazi drewnianych oraz sklejania płócien. Używany był także jako część składowa spoiwa do malowidła przejrzystego aureola.

Pistacia lentiscus

Grudki mastyksu

Mastyks występuje w zależności od pochodzenia w kilku rodzajach:

chioski.
lewantyński.
bombajski.

Mastyks sprzedawany jest w postaci grudek różnej wielkości i koloru, pokroju gruszkowatego, kulistego, walcowatego lub jajowatego. Występują grudki koloru żółtawego lub zielonawożółte, przeźroczyste lub mętne. Jest żywicą kruchą o złomie muszelkowym błyszczącoszklistym. Grudki mastyksu pokryte są pyłkiem. Łatwo się ścierają, tarte wydzielają balsamiczną woń.

Zawiera 42% kwasów mastycynowych, około 50% żywicy beta, 2% olejków lotnych i około 5% innych składników. Rozpuszcza się zupełnie w alkoholach amylowym i butylowym, ksylenie i toluenie. Częściowo rozpuszcza się w acetonie, alkoholach metylowym i etylowym, czterochlorku węglowym, dwusiarczku węglowym i olejku terpentynowym. Mastyks rozpuszczony w olejku terpentynowym w stosunku 1:2 tworzy werniks. Werniks mastyksowy sporządza się go na gorąco. Żywicę miałką umieszcza się we woreczku bawełnianym w naczyniu, zawierającym olejek terpentynowy. Jedną część wagowo żywicy miesza się z jedną częścią olejku, co daje około 50% roztwór. Poprzez dodanie do takiego roztworu dwu części olejku terpentynowego zimnego tworzy się około 12% werniks średnio szybko schnący o barwie żółtawej. Gdy zamiast olejku terpentynowego dodaje się dwie części toluenu, otrzymuje się werniks szybko schnący bezbarwny. Werniks sporządzany przy użyciu toluenu sporządza się na zimno.

Werniks mastyksowy obok damarowego uważany jest za najcenniejszy i jest używany jako werniks końcowy. W konserwatorstwie używa się go do impregnowania podobrazi drewnianych i sklejania płócien