Matej Bel
Z Wikipedii
Matej Bel (łac. Belius Matthias, węg. Bél Mátyás, niem. Matthias Bél; ur. 22 marca 1684 r. w miejscowości Očová koło Zwolenia - zm. 29 sierpnia 1749 r. w Altenburgu w Austrii, pochowany w Bratysławie) - słowacki kaznodzieja ewangelicki, polihistor, filozof, pedagog, encyklopedysta. Prekursor słowackiego oświecenia, pionier nowoczesnych nauk historyczno-geograficznych na Węgrzech, jeden z najwybitniejszych uczonych XVIII w. w tej części Europy. Członek wielu zagranicznych towarzystw naukowych i akademii.
W latach 1704-1707 studiował na uniwersytecie w Halle. W latach 1708-1714 był prorektorem, a następnie rektorem liceum ewangelickiego w Bańskiej Bystrzycy i kaznodzieją w słowackim kościele ewangelickim w tym mieście. W 1714 r. przeniósł się do Bratysławy, gdzie do 1719 r. pełnił funkcję rektora liceum ewangelickiego. W 1719 r. został powołany na proboszcza niemieckiego kościoła ewangelickiego w Bratysławie, którą to funkcje pełnił do 1748 r.
Poza działalnością duszpasterską i teologią zajmował się wieloma dziedzinami nauki: historią, geografią, etnografią, językoznawstwem, pedagogiką i in. Był autorem wielu prac naukowych, kompendiów i podręczników szkolnych. Pisał jeszcze przeważnie po łacinie, ale sporo prac opublikował również w językach niemieckim, węgierskim, słowackim a nawet czeskim.
Jego najważniejszym dziełem jest nie ukończona Notitia Hungariae novae historico geografica (Viennae 1735-1742, tom 1-4). Opisał w nim większość komitatów ówczesnych Węgier, w tym także te obejmujące część dzisiejszej Słowacji. M. in. w dziele tym znalazł się opis Liptowa, a w tym także najstarszy w ogóle drukowany opis Tatr Liptowskich.
[edytuj] Bibliografia
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Bel Matej, w: "Wielka Encyklopedia Tatrzańska", Poronin 1995;
- zbior.: Bel Matej, w: "Encyklopédia Slovenských Spisovateľov" t. 1, Bratislava 1984;