Zwoleń (Słowacja)

Z Wikipedii

Zwoleń
Herb Zwolenia (Słowacja)
Państwo	Słowacja
kraj	Bańskobystrzycki
Miasta partnerskie	Zwoleń
Położenie na mapie kraju Zwoleń
Strona internetowa miasta

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Zwolen (słow. Zvolen, niem. Altsohl, węg. Zólyom, łac. Vetusolium) – miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju bańskobystrzyckim, w tradycyjnym regionie Podpoľanie.

Zvolen leży na wysokości 293 m n.p.m. u ujścia Slatiny do Hronu, w Kotlinie Zwoleńskiej, otoczony przez pasma Gór Kremnickich, Polany, Javoria i Gór Szczawnickich. Liczba mieszkańców miasta wynosi 46 359 osób [2002], powierzchnia miasta - 98,7 km². Współrzędne geograficzne 48°34'14 N, 19° 07'38 E. Dzieli się na dzielnice:

1. Kráľová,
2. Lukové,
3. Môťová (niem. Matthiasdorf),
4. Neresnica,
5. Zolná,
6. Zvolen,

W Zvoleniu krzyżują się słowackie drogi krajowe nr 50 (E571 / R2) ze Žiaru nad Hronom do Lučenca i nr 66 (E77 / R1 / R3) z Bańskiej Bystrzycy do Krupiny. Równolegle do dróg biegną linie kolejowe. Kilka kilometrów na północ od Zvolenia, w miasteczku Sliač, znajduje się duże lotnisko z połączeniami m.in. z Pragą.

[edytuj] Historia

Osiedle w miejscu dzisiejszego Zwolenia istniało już w epoce kamienia, następnie w epoce brązu i w czasach rzymskich. W VIII w. okolice dzisiejszego miasta zasiedlili Słowianie. Już w XI w. ze względu na strategiczne położenie - na szlaku handlowym Via Magna - królowie Węgier zbudowali powyżej obecnego miasta pierwszy zamek (następnie rozbudowany), nazwany później "Pustym". Pierwsza pisemna wzmianka o Zwoleniu pochodzi z 1135 r. Ok. 1230 r. król Węgier Béla IV nadał Zwoleniowi - ówcześnie jednej z kilku osad pod Pustym Zamkiem - prawa miejskie; późniejszy przywilej je odnawiający pochodzi z 28 grudnia 1243. Od 1359 r. Zwoleń, jako jedno z pięciu miast na ziemiach słowackich, miał przywilej prowadzenia raz w roku dwutygodniowego jarmarku. Miasto stało się siedzibą władz komitatu Zólyom. W XV w. Zwoleń liczył około 750 mieszkańców, głównie Słowaków.

W XIV w. król Ludwik I wzniósł nowy zamek, który w XVI w. przejął funkcje Pustego, spalonego w 1452 r. przez wojska Jana Hunyadyego. W zamku często rezydował król Maciej Korwin; później zamek przeszedł w ręce magnackiego rodu Thurzonów. Miasto podupadło w wiekach XVI, XVII i XVIII - w okresie wojen domowych o tron węgierski, wojen z Turkami i powstań antyhabsburskich. Do wojen dołączyły epidemia pod koniec XVI w. oraz katastrofalne pożary w latach 1601 i w 1708. W XVIII w. miasto odrodziło się jako ośrodek rzemiosła.

W XIX w. Zwoleń był jednym z ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego. Podczas powstania węgierskiego w latach 1847-1848 miejskim posłem na węgierski sejm był słowacki działacz narodowy Ľudovít Štúr. W 1872 r. linia kolejowa połączyła miasto z Budapesztem. Wkrótce potem powstały pierwsze zakłady przemysłowe (walcownia) i instytucje finansowe (m.in. Słowacki Bank Ludowy w 1902 r.). W 1910 r. miasto liczyło 8,8 tys. mieszkańców, z czego 5,0 tys. Węgrów, 3,6 tys. Słowaków i 0,2 tys. Niemców. W czerwcu 1919, w toku walk między nowo powstałą Czechosłowacją a Węgierską Republiką Rad, Zwoleń został zajęty przez Węgierską Armię Czerwoną, którą po sześciu dniach wyparły wojska czechosłowackie. Pod koniec II wojny światowej Zwoleń był jednym z głównych ośrodków Słowackiego Powstania Narodowego. Po wojnie nastąpiła rozbudowa miejskiej infrastruktury i intensywna industrializacja. Zbudowano m.in. zakłady przemysłu drzewnego Bučina i wielką mleczarnię.

Obecnie w Zwoleniu działają zakłady przemysłu drzewnego i włókienniczego. Istnieje tu politechnika, działa kilka teatrów, arboretum. Działa także Instytut Badań Lasu.

Do zabytków Zwolenia należą:

• pozostałości murów miejskich z XVI w.,
• rynek z późnogotyckimi, renesansowymi i barokowymi kamienicami,
• zamek zwoleński,
• kościół pw. Świętej Elżbiety z 1390.
• pomnik - makieta pociągu pancernego z okresu Słowackiego Powstania Narodowego, ustawiony pod zamkiem.

Linki zewnętrzne:

• Oficjalna strona (sk) (en) (fr) (de) (hu)
• Oficjalna strona po polsku
• Instytut Badań Lasu (en)
• Zamek zwoleński (sk)
• Pusty Zamek (sk)
• Zdjęcia satelitarne w WikiMapii