Menachem Kipnis
Z Wikipedii
Menachem Kipnis (ur. 1878 w Uszomirze na Żytomierszczyźnie, zm. prawdopodobnie 15 maja 1942 w Warszawie) – polski dziennikarz, publicysta, satyryk i felietonista, autor tekstów piosenek, fotografik, śpiewak, popularyzator i znawca muzyki żydowskiej, działacz społeczny, członek Związku Literatów
Jako tenor pobierał wykształcenie muzyczne i naukę śpiewu od swojego starszego brata Pejsiema, który był kantorem w synagodze w Czernobylu i kantorem bożnicy w Wolinie.
Występował wspólnie ze znanym kantorem Zejdlem Rownerem, u którego boku objechał całą Litwę, Podole i Wołyń. Występował w chórach synagogalnych i uczęszczał do warszawskiego konserwatorium muzycznego.
Kipnis jako jedyny starozakonny został w 1902 r., przyjęty do chóru Teatru Wielkiego, gdzie występował przez 16 lat.
W czasie swoich podróży, zbierał, badał, oraz wykonywał pieśni ludowe polskich żydów, w tym te mieszane pod względami językowym. Efektem jego pracy były dwa zbiory pieśni – wydany w 1920 r. – 60 jidisze folkslider (60 ludowych pieśni żydowskich) i w 1925 r., 80 jidisze folkslider (80 ludowych pieśni żydowskich).
Zebrane pieśni publikował również na łamach czasopisma Hajnt ("Dziś").
W dwudziestoleciu między wojennym był inicjatorem wielu akcji społecznych i muzycznych, w latach 30., po atakach antysemickich na mniejszość żydowską które ograniczyły jej dostęp do zawodów i spowodowały zwolnienia muzyków, współorganizował Żydowską Orkiestrę Symfoniczną w Warszawie. Koncertował wraz z żoną wykonując żydowskie pieśni ludowe.
Znany był też jako dziennikarz i współpracownik nowojorskiego, dziennika Forwerts. Zajmował się głównie fotografowaniem ludzi: mieszkańców żydowskich dzielnic i miasteczek, oraz dużych miast. Jego zdjęcia są niezwykłym świadectwem życia, mniejszości żydowskiej w II RP.
W czasie okupacji niemieckiej trafił wraz z żoną do getta warszawskiego, gdzie zajmował się organizacją pomocy materialnej dla artystów. Dzięki pieniądzom pozyskanym z Jointu, umożliwił stołówkom literackim wydawanie suchego prowiantu. Podczas tak zwanej pierwszej akcji likwidacyjnej, zginęła żona Kipnisa, a jego dziennik, oraz zbiory muzyczne zawierające także nadsyłane mu utwory, uległy zniszczeniu. Zmarł prawdopodobnie na zawał. Został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie.
Do dzisiaj zachował się w Warszawie budynek przy ul. Waliców 14 gdzie przed wojną mieszkał.
