Mika Waltari

Z Wikipedii

Mika Waltari (ur. 19 września 1908 r. w Helsinkach, zm. 26 sierpnia 1979 r. tamże) – popularny fiński pisarz. Pseudonimy literackie: Leo Arne, Kristian Korppi, Nauticus, Leo, Rainio, M. Ritvala.

[edytuj] Biografia

Waltari urodził się w Helsinkach. W wieku pięciu lat stracił ojca, Toimi Armas Waltariego, luterańskiego pastora. W dzieciństwie był świadkiem fińskiej wojny domowej. Studiował na Uniwersytecie Helsińskim teologię, jak chciała jego matka Olga Maria Johansson, lecz wkrótce rzucił ten kierunek na rzecz filozofii, estetyki i literatury. Studia ukończył w 1929 r. W czasie studiów pisał wiersze i opowiadania do różnych magazynów, natomiast pierwsza książka Waltariego została wydana w 1925 r.. W 1927 r. udał się w podróż do Paryża, gdzie napisał swoją pierwszą ważniejszą powieść Suuri illusioni (Wielka iluzja), historię cygańskiego życia. Przez jakiś czas należał także do liberalnego literackiego ruchu Tulenkantajat, później jego poglądy polityczne i socjalne uległy zmianie. Ożenił się w 1931 r., miał córkę Satu, która także została pisarką.

W latach 1930-1940 Waltari aktywnie działał jako dziennikarz i krytyk, pisał dla wielu gazet i magazynów, podróżował także wiele po Europie. Redagował magazyn Suomen Kuvalehti. W tym samym czasie pisał powieści, dramaty, nowele i scenariusze, penetrując często dalekie od siebie style i gatunki literackie. W tym czasie napięty plan zajęć i stanowcza praca spowodowały psychozę maniakalno-depresyjną, cierpiał też na bezsenność i depresję, często do tego stopnia, że potrzebował hospitalizacji. Waltari brał udział i często wygrywał w literackich konkursach po to, aby pokazać krytykom jakość swojej pracy. Jeden z tych konkursów przyczynił się do zwiększenia zainteresowania jednym z jego bohaterów, Inspektorem Palmu, gburowatym detektywem helsińskiej policji, który pojawił się w trzech powieściach. Wszystkie zostały sfilmowane. Waltari napisał także scenariusz do popularnej kreskówki Kieku ja Kaiku, oraz napisał przewodnik dla ambitnych pisarzy, który miał wpływ na wielu młodszych twórców, m.in. Kalle Päätalo.

W czasie wojny radziecko-fińskiej w latach 1939-40, oraz 1941-44 Waltari pracował w rządowym centrum informacji. Swoje pisarskie zdolności wykorzystywał także w służbie politycznej propagandy. W 1945 r. opublikował swoją najbardziej znaną powieść historyczną, Egipcjanina Sinuhe. W oczach publiczności degradacja humanistycznych wartości materialistycznego świata, będąca kanwą powieści wydawała się bardzo aktualna w kontekście II wojny światowej. Książka stała się międzynarodowym bestsellerem i podstawą do nakręcenia w 1954 r. w Hollywood filmu o tym samym tytule.

Waltari napisał jeszcze siedem powieści historycznych, umiejscowionych w różnych okresach historycznych; m.in. akcja Czarnego Anioła rozgrywa się w Konstantynopolu, tuż przed upadkiem miasta. W swoich powieściach Waltari wyraża pesymizm, natomiast w dwóch utworach, umiejscowionych w cesarstwie rzymskim, swoje chrześcijańskie przekonania. W 1957 r. pisarz stał się członkiem Fińskiej Akademii; otrzymał także honorowy tytuł doktora uniwersytetu w Turku w 1970 r.

Waltari był jednym z najbardziej płodnych fińskich pisarzy, napisał co najmniej 29 powieści, 15 nowel, 6 zbiorów opowiadań lub baśni, 6 tomów poezji i 26 sztuk teatralnych, także scenariusze, słuchowiska radiowe, reportaże, tłumaczenia, setki recenzji i artykułów. Waltari jest także najbardziej znanym fińskim pisarzem na świecie, jego dzieła zostały przetłumaczone na ponad 40 języków.

[edytuj] Dzieła przetłumaczone na język polski

• Obcy przyszedł na farmę (Vieras Mies Tuli Taloon, 1937)
• Egipcjanin Sinuhe (Sinuhe egyptilainen, 1945)
• Mikael Karvajalka (Mikael Karvajalka, 1948)
• Mikael Hakim (Mikael Hakim, 1949)
• Czarny Anioł (Johannes Angelos, 1952)
• Turms, nieśmiertelny (Turms kuolematon, 1955)
• Cykl Trylogia rzymska, obejmujący powieści:
  • Tajemnica królestwa (Valtakunnan salaisuus)
  • Rzymianin Minutus (Minutus roomalainen)
  • Mój syn Juliusz (Poikani Julius)
    • Wrogowie rodzaju ludzkiego - wydane razem części druga i trzecia trylogii
• Karin, córka Monsa (Kaarin Maununtytär)
• Coś w człowieku (Jolun Ihmisessa; Ei koskaan humispäavää; Nelja Päivänlaskuä)
• Krwawy ślad (Kuka murhasi rouva skrofin)
• Niebezpieczna gra (Komisario Palmun ereydys)
• Złotowłosa (Kultakutri. Nainen tuli pimeasta. Koiranheisipuu. Fine van Brooklyn)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mika Waltari – witryna poświęcona największemu pisarzowi fińskiemu XX w.