Naczelny Komitet Narodowy

Z Wikipedii

Naczelny Komitet Narodowy – powstały 16 sierpnia 1914 w Krakowie, w wyniku porozumienia polskich środowisk konserwatywnych i demokratycznych. W założeniu miał być najwyższą władzą wojskową, polityczną i skarbową dla Polaków zamieszkujących Galicję. Na jego czele stanął Juliusz Leo. Kolejni prezesi: Władysław Leopold Jaworski, Leon Biliński.

NKN powstał z połączenia Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i Centralnego Komitetu Narodowego (lwowski). Organizację poparli konserwatyści krakowscy, Stronnictwo Ludowe, i Unia Stronnictw Niepodległościowych.

Polityka NKN była pro-austriacka i od początku zmierzała w kierunku utworzenia monarchii trialistycznej: Austro-Węgiersko-Polskiej. Z inicjatywy NKN były tworzone Legiony Polskie u boku armii austriackiej. Polityka władz austriackich, pomimo przychylności cesarza Franciszka Józefa dla takiej koncepcji, była powstrzymywana przez Cesarstwo Niemieckie , odgrywające w sojuszu z Austro-Węgrami rolę dominującą i nie chcące dopuścić do zjednoczenia ziem polskich zaboru rosyjskiego i austriackiego pod berłem Habsburga. Dla Berlina było to niepożądane ze względu na znaczące wzmocnienie pozycji Austrii i realne zagrożenie polską irredentą wobec ziem polskich zaboru pruskiego.

Poleceniom NKN-u nie werbowania do Legionów mieszkańców Królestwa Polskiego nie podporządkował się Józef Piłsudski, który 5 września 1914, utworzył związaną z Niemcami krótkotrwałą Polską Organizację Narodową.

Organizację opuścili także działacze reprezentujący nurt endecki, nie zgadzający się z treścią roty przysięgi składanej przez Legiony, zbyt mało akcentującej polski, narodowy charakter wojska.

W NKN istniały dwie sekcje: krakowska, na czele której stał Leopold Jaworski, i lwowska, na czele której stał Tadeusz Cieński. Na czele departamentu wojskowego stał Władysław Sikorski, reprezentujący stanowisko proaustriackie. W 1915 doszło do konfliktu pomiędzy Sikorskim i Piłsudskim, który sprzeciwiał się dalszemu werbunkowi do Legionów wobec dwuznacznego stanowiska władz austriackich w sprawie polskiej.

W następnych latach doszło do upadku znaczenia NKN, które stopniowo traciło poparcie od coraz większej ilości frakcji.

NKN istniał do ustanowienia Rady Regencyjnej w 1917.